در ماه‌های اخیر بارها «دنیای اقتصاد» به فعالیت سفته‌بازان در نمادهای کوچک به خصوص شرکت‌های قندی در فضای رکودی بازار اشاره داشت. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از این موضوع است که بازگشت رونق نسبی به بازار سهام و فاصله گرفتن از فضای رکودی و رخوت ماه‌های گذشته بازار، خروج سرمایه‌های سفته‌بازی از این نمادها را به دنبال داشته است. رشد‌های پیاپی و بی اساس قیمت نمادهای قندی در ماه‌های اخیر و روند نزولی قیمت این نمادها پس از 7 دی ماه و هم‌زمان با رونق کلی بازار، بر این موضوع تاکید دارد. در این شرایط، معامله‌گران خردی که در ماه‌های گذشته با زرق و برق کسب سودهای یک‌شبه به سهام این شرکت‌ها جذب شده بودند، در شرایط کنونی، به دنبال فروش سهام خود به منظور کاهش حد زیان در شیب تند قیمت این سهام هستند. 

این نگرانی وجود دارد که سرمایه‌های سفته‌بازی خارج شده از نمادها در فضای هیجانی بورس به دیگر نمادها وارد شود. با شایع شدن کوچک‌ترین اخبار مثبت درخصوص یک شرکت از سوی سفته‌بازان، می‌توان انتظار سیل عظیمی از سرمایه‌ها به خصوص از سوی حقیقی‌های بازار را داشت. این موضوع عاملی برای تشدید نگرانی‌ها درخصوص احتمال جهش شاخص بازار سهام (over shoot) ایجاد کرده است. بنابراین، سهامداران باید با تعدیل انتظارات خود و نگاه به واقعیات اقتصادی کشور دست به معامله بزنند.

خروج سفته‌بازان از نمادهای قندی
از اوایل دی، همراه با ایجاد موج خوش‌بینی‌ها رشد نماگرهای بازار سهام را شاهد بودیم. شاخص کل بورس تهران در این مدت رشد بیش از 2/ 3 درصدی را تجربه کرده است. در این میان، شاخص کل هم‌وزن که اثرپذیری یکسانی از تغییرات قیمتی نمادهای بورسی دارد و برخلاف شاخص کل ارزش بازار شرکت‌ها در محاسبه این شاخص بی‌تاثیر است، با رشد 6/ 8 درصدی مواجه شده است. این موضوع کاملا به فضای مثبت در کل بازار سهام اشاره دارد. این موضوع به رشد دسته‌جمعی نمادها به خصوص سهام با ارزش بازار کمتر اشاره دارد. نکته قابل توجه در این میان، تغییر روند شاخص صنایع در دی ماه است. در این میان، صنعتی مانند قند و شکر که در 7 روز ابتدایی دی ماه رشد بیش از 13 درصدی را تجربه کرده بود در ادامه با افت بیش از 9 درصدی مواجه شده است. در ماه‌های گذشته، «دنیای اقتصاد» برموج سواری سفته‌بازان در نمادهای زیرمجموعه این صنعت بورسی در دوران رکودی بورس تاکید داشت. دوران رونق کوتاه بازار سهام از ابتدای سال و در ادامه رکود و رخوت بورس با عبور از دوران رکود، توجه برخی معامله‌گران را که بعضا از آنها با عنوان سفته‌بازان نام برده می‌شود به سمت شرکت‌های با ارزش بازار کمتر جلب کرد. نبود بازارگردان و حقوقی‌های فعال در این نمادها، که با توجه به ارزش بازار کم این شرکت‌ها منطقی است، باعث شد با سرمایه‌های نه چندان زیاد، قیمت سهام این نمادها با رشد‌های خیره‌کننده‌ای مواجه شود.

فاصله نسبتا زیاد قیمت به درآمد این صنعت (حدود 15) نسبت به کل بازار (حدود 8/ 5) و همچنین شفاف‌سازی‌های مکرر از عدم تغییر قابل ملاحظه سودآوری توسط مدیران این شرکت‌ها و نبود چشم‌انداز روشن،‌ دلیلی بر این موضوع بود که کارشناسان بر حرکت سفته‌بازان در این نمادها تاکید داشته باشند. در نتیجه سایر سهامداران خسته از دوران رکودی و همچنین متضرر از افت‌های پیاپی بورس به سمت این سهام کشیده شدند.  در هفته نخست دی‌ماه نیز همگام با سایر نمادهای بورسی، شاهد رشد قیمت نمادهای قند و شکر بودیم. بر این اساس، رشد 13 درصدی شاخص این صنعت در 7 روز ابتدایی دی ماه رقم خورد. در ادامه اما شیوع رونق در کل بازار حرکت معکوس سهام قندی را سبب شد. به این ترتیب از 7 دی تا پایان هفته گذشته افت 9 درصدی شاخص این گروه ثبت شد. در این میان، نماد قندی «قشرین» که از ابتدای سال تا 7 دی رشد بیش از 190 درصدی را تجربه کرده بود، در معاملات چهارشنبه هفته گذشته که پس از ارائه صورت‌های مالی منتهی به شهریور 94، زیان 149 تومانی را به ازای هر سهم در سال مالی گذشته محقق ساخته است، افت بیش از 33 درصدی قیمت را تجربه کرد. در این شرایط، معامله‌گرانی که بدون توجه به شرایط بنیادی و هشدارهای کارشناسان در قیمت‌های بیش از 1100 تومان، سهام «قشرین» را به سبد سهام خود اضافه کرده بودند، در شرایط کنونی با زیان‌های هنگفتی مواجه شده‌اند. دیگر نمادهای این گروه نیز پس از 7 دی با افت‌های شدیدی مواجه شده‌اند. گرچه برخی از سفته‌بازان با متلاطم ساختن قیمت این نمادها سودهایی را از این محل کسب کرده‌اند، دیگر حقیقی‌های بازار که با شنیدن کسب سود‌های نجومی اقدام به خرید سهام این شرکت‌ها کرده بودند، در شرایط کنونی با از بین رفتن سرمایه خود روبه‌رو‌ شده‌اند. از سوی دیگر، رونق کلی بازار و احتمال کسب سودآوری بیشتر در دیگر نمادها، موجب خروج سفته‌بازان از این نمادها شده است. در این شرایط، این موضوع که سرمایه این سفته‌بازان ممکن است با خروج از این نمادها به سایر نمادهای بازار روانه شود، تا حدودی نگران‌کننده است. 

مقصد بعدی نوسان‌گیران
رفع تحریم‌های بین‌المللی در روزهای اخیر سرمایه‌های زیادی از سمت حقیقی‌ها را به بازار وارد کرده است. در این میان، بررسی تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی از ابتدای دی‌ماه به ورود بیش از 175 میلیارد تومان سرمایه از سمت معامله‌گران حقیقی به بازار اشاره دارد. فضای هیجانی بورس با رفع نهایی تحریم‌های بین‌المللی بار دیگر می‌تواند به گفته دکتر عبده تبریزی جهش بی رویه (over shoot) سهام را به دنبال داشته باشد. در شرایط کنونی، نگرانی از افزایش فعالیت سفته‌بازان که با پایان یافتن دوران رکودی نسبت به تلاطم قیمت در سهام کوچک تا حدودی ناامید شده‌اند، وجود دارد. هجمه سنگین سرمایه‌های خرد در بازار سهام در کنار هیجان ناشی از رفع تحریم‌های بین‌المللی می‌تواند با کمترین شایعات بی‌اساس سرمایه‌های زیادی را به سمت یک سهم جذب کند. به این ترتیب، در فضای هیجانی کنونی انتظار می‌رود فعالیت سفته‌بازی با خبرسازی برای سهام افزایش یابد. در این شرایط، معامله‌گران باید به این موضوع توجه ویژه‌ای داشته باشند که رشد قیمت یک نماد بدون دلیل بنیادی قطع ریزش شدید را به دنبال دارد و می‌تواند مانند گذشته زیان‌های زیادی را برای آنها رقم بزند. با این حال، با توجه به آنکه فعالیت سفته‌بازان در نمادهای بزرگ به علت حضور بازیگردانان قوی با محدودیت‌هایی مواجه است، در شرایط رونق، فعالیت‌های خطرناک نوسان‌گیران تا حدودی کنترل خواهد شد. از سوی دیگر، جمیع کارشناسان به این موضوع تاکید دارند که سهامداران باید سقف انتظارات خود از رفع تحریم‌های بین‌المللی را تعدیل کنند. این موضوع باید در نظر گرفته شود که در شرایط نزول بازارهای کالایی و قرار گرفتن نفت در کانال 20 دلاری گروه‌های کالایی بورس با مشکلات زیادی مواجه هستند. از طرفی نیز گرچه صادرات نفت کشورمان در بیشترین مقدار خود در 9 ماه گذشته قرار گرفته است و این انتظار وجود دارد که با رفع تحریم‌ها این مقدار با رفع تحریم‌ها رشد روزافزونی را تجربه کند، اما درآمد نفتی کشورمان با افت شدید قیمت نفت به شدت کاهش یافته است و این موضوع نیز می‌تواند بر بودجه کشور اثرگذار باشد. همچنین حضور سرمایه‌های خارجی در کوتاه‌مدت دور از انتظار و بستن قراردادها و حضور سرمایه‌های خارجی نیز زمان بر است.