فعالان حوزه گردشگری ایران معتقدند که یک فرصت طلایی برای ایران در زمینه گردشگری پیش آمده و تنها در صورت هماهنگی تمام ارگان‌های مرتبط با سفر می‌توان از این فرصت استفاده کرد؛ در غیر این صورت، یک فرصت‌سوزی تاریخی در گردشگری ایران اتفاق خواهد افتاد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، معرفی ایران در صدر مقاصد پیشنهادی برای سال 2016 از سوی رسانه‌های معتبر خارجی و اروپایی همچون Travel + Leisure، نشنال جئوگرافیک، مجله ABC استرالیا و… فرصتی بی‌نظیر برای صنعت گردشگری ایران به‌شمار می‌رود؛ چرا که منابع معتبر و مهمی برای بسیاری از گردشگران در سراسر دنیا برای انتخاب مقصد هستند؛ این در حالی است که ایران در عمل آمادگی پذیرش گردشگران خارجی را که پیش‌بینی می‌شود در سال جدید وارد ایران شوند ندارد. از سوی دیگر برای استفاده از این ظرفیت تبلیغاتی که در رسانه‌های معتبر به وجود آمده نیز برنامه‌ریزی و هزینه‌ای نمی‌شود.

نگاه سلیقه‌ای آفت گردشگری است

رئیس جامعه هتلداران ایران درباره اینکه ایران در سطح جهانی به‌عنوان یکی از مقاصد پیشنهادی گردشگری در سال 2016 معرفی می‌شود، به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «تبلیغات و پیشنهادهایی که در رسانه‌های خارجی برای سفر به ایران می‌شود مبنای برنامه‌ریزی سفر و انتخاب مقصد بسیاری از گردشگران و آژانس‌های مسافرتی در دنیا است که این مهم، فرصتی طلایی برای گردشگری ایران به شمار می‌آید اما لازمه فرصت، داشتن برنامه‌ریزی درست است.»

جمشید حمزه‌زاده تاکید می‌کند: «این امر که کشور ما از این فرصت چگونه برای ارتقای درآمد غیرنفتی از راه گردشگری استفاده کند، مهم است که متاسفانه براساس آنچه شاهدش هستیم، در عمل بیم فرصت‌سوزی تاریخی در این حوزه می‌رود.» رئیس جامعه هتلداران ایران با بیان اینکه نگاه‌های جزیره‌ای و سلیقه‌ای آفت گردشگری است،‌ می‌افزاید: «ساختارهای اداری که در تمام سازمان‌های ما در ایران وجود دارد یکی از موانع بزرگ و اصلی رشد گردشگری و هماهنگ شدن ارگان‌های مرتبط است که باید در آن اصلاحاتی اساسی صورت پذیرد.»

حمزه‌زاده با اشاره به هماهنگ نبودن بخش‌های خصوصی و دولتی با یکدیگر و ناهماهنگی‌های موجود در سطح کلان برای گردشگری کشور، ادامه می‌دهد: «متاسفانه ارگان‌های مرتبط در این زمینه، نگاهی سازمانی به مقوله گردشگری دارند و منافع سازمانی خود را در نظر می‌گیرند؛ در حالی که باید منافع ملی را مد نظر قرار دهند که گردشگری نیز یکی از منافع ملی مهم ما است و بنابراین نگاه به آن در سطح کلان هم باید ملی باشد نه سازمانی.» به گفته او، همصدا و هم‌جهت شدن تمام ارگان‌های مرتبط با گردشگری لازمه استفاده از فرصتی است که در حال حاضر برای رشد گردشگری کشور به وجود آمده است. این هتلدار درباره برآورد ورود گردشگران خارجی به ایران در سال جدید می‌گوید: «قطعا این تبلیغات در سطح جهان در میزان ورود گردشگران خارجی به کشور تاثیر مثبتی خواهد داشت و پیش‌بینی می‌کنیم که تعداد زیادی گردشگر خارجی وارد ایران شوند.»

او یادآور می‌شود که با این حال، به دلیل افزایش خانه‌های مبله و عدم نظارت بر فعالیت این‌گونه مراکز اقامتی، پیش‌بینی ما این است که با وجود ورود گردشگران خارجی، ظرفیت هتل‌ها پر نخواهند شد و این موازنه برقرار نمی‌شود. حمزه‌زاده همچنین تاکید می‌کند: «در این میان مسافران داخلی و استفاده از این ظرفیت برای رشد گردشگری کشور و بالا بردن میزان استفاده از هتل‌های کشور نیز نادیده گرفته شده و در سایه ورود گردشگران خارجی قربانی می‌شود.»

استمرار صداست که ماندگارش می‌کند

رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران نیز درباره تاثیر پیشنهاد سفر به ایران در نشریات معتبر دنیا به‌عنوان مقصد جذاب در تحول گردشگری ایران، به خبرنگار ما می‌گوید: «صدا اگر یک بار شنیده شود فراموش می‌شود اما استمرار آن است که ماندگارش می‌کند؛‌ پس این اتفاق در واقع اتفاق خوبی است اما اگر ادامه‌دار نباشد به خودی خود تحولی در گردشگری کشورمان ایجاد نخواهد کرد.»

محمدحسن کرمانی با بیان اینکه اینها سرآغاز یک جرقه هستند و برای رسیدن به آتش باید این جرقه‌ها تکرار شوند، یادآور می‌شود: «تاثیر عملی این تبلیغات تابع زمان و استمرار است؛ به این معنی که اگر به‌صورت منظم، برای مخاطبان زیادی و در زمان مشخصی با برنامه‌ریزی انجام شود، اثربخش خواهند بود.» او یادآور می‌شود که به شرط استمرار، این جریان در میان‌مدت می‌تواند بر گردشگری ما تاثیر بگذارد و نباید انتظار داشته باشیم که در کوتاه‌مدت اثر آن را ببینیم. به گفته کرمانی، در این راستا مهم‌ترین چیزی که وجود دارد این است که با فراهم آوردن امکان استمرار، از فرصت پیش آمده استفاده کنیم. او می‌افزاید: «سوال این است که پس از این معرفی‌هایی که در چند مورد صورت گرفته، آیا ما هزینه‌ای کرده‌ایم که برای نمونه نشنال جئوگرافیک به مدت یک‌سال و به کرات این پیشنهاد را تکرار کند؟ به نظر بنده این مساله اتفاق نیفتاده و برایش برنامه‌ریزی نشده؛ در حالی که باید به‌صورت دقیق بررسی شود و برایش برنامه‌ریزی داشته باشیم تا بتوانیم از این فرصت پیش آمده درست بهره‌برداری کنیم.» رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ایران با تاکید بر اهمیت نقش رسانه‌ها در این زمینه اضافه می‌کند که با این حال، رسانه‌ها برای بازار تعیین تکلیف نمی‌کنند و تنها پیشنهاد می‌کنند و باید دید که این پیشنهادها برای چه تعداد مخاطب بوده و چقدر ادامه‌دار است.

بازارداری، بخش مغفول گردشگری ایران

رئیس جامعه تورگردانان ایران نیز معتقد است که با این اتفاق، طبیعتا حرکت و توجه مردم و گردشگران جهان به سمت ایران بیشتر می‌شود اما مساله این است که بتوانیم این بازار را که پیش‌بینی می‌کنیم به وجود می‌آید حفظ کنیم؛ چیزی که با توجه به ضعف در زیرساخت‌های گردشگری‌مان، در آن مشکل داریم. ابراهیم پورفرج در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، یادآور می‌شود: «با توجه به شرایط ناامنی که در منطقه خاورمیانه پیش آمده و امنیتی که در ایران وجود دارد، آژانس‌دارانی که پیش از این بسته‌های سفر به سوریه،‌ ترکیه، مصر و برخی کشورهای همسایه ما را تعریف می‌کردند به دنبال جایگزین کردن آنها هستند؛ ‌بنابراین برای تبلیغ بازار جدید و شناساندن آن به مشتریانشان تلاش می‌کنند که یکی از این راه‌ها، تبلیغات از طریق رسانه‌هایشان است.» به گفته او،‌ بازارسازی یا علاقه‌مند کردن کشورهای هدف به ایران کار دولت است که باید در این راستا از شبکه‌ها و تلویزیون‌های محلی برای تولید برنامه و تبلیغ، زمان خریداری و در رسانه‌های خارجی برای تبلیغ هزینه کند. رئیس جامعه تورگردانان ایران ادامه می‌دهد: «در مرحله بعد،‌ بخش خصوصی با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و تهیه محصول متناسب با نیاز متقاضی و ارائه آن بازاریابی می‌کند که البته همراهی بخش دولتی در این زمینه نیز قابل چشم‌پوشی نبوده و مهم است.»

پورفرج تاکید می‌کند که مرحله مهم دیگر در این چرخه،‌ بازارداری یا حفظ بازار است که در شرایط کنونی و با توجه به فرصت‌های پیش آمده برای گردشگری ایران،‌ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. او می‌افزاید: «این امر به معنای مرور و اصلاح و آسان کردن برخی قوانین سخت برای سفر به ایران،‌ تعریف حقوق گردشگر، آگاه کردن تمام نهادهای مرتبط با گردشگری از تعریف گردشگری و وظایف آنها در برابر این مهم است.» به گفته رئیس جامعه تورگردانان ایران، توجیه و آموزش نیروهای میدانی در ارگان‌های مختلف نسبت به استراتژی آن شغل در برابر توسعه گردشگری نیز بسیار مهم است.

پورفرج خاطرنشان می‌کند: «پس از این مرحله به زیرساخت‌های گردشگری می‌رسیم که اگر مهیا نباشد نمی‌توانیم بازارداری کنیم؛ بنابراین لازم است که در برخی زمینه‌ها برنامه‌ریزی‌ کوتاه مدت داشته باشیم.» او می‌افزاید: «برای مثال باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که هتل‌ها و مراکز اقامتی ما در زمان اوج سفر، ظرفیت لازم برای گردشگران را داشته باشد و در همین راستا در زمانبندی برگزاری کنفرانس‌ها و همایش‌های بین‌المللی در ایران نیز باید تجدیدنظر کنیم.»

به گزارش «دنیای اقتصاد»، در شرایطی که تبلیغات منفی علیه ایران کم شده و فضا به سمتی پیش می‌رود که ایران می‌تواند از وابستگی به درآمدهای نفتی کاسته و جایگزین قدری برای آن داشته باشد، به نظر می‌رسد ایران از فضای به وجود آمده برای بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌ گردشگری چندان که باید استفاده نمی‌کند. این در حالی است که از نظر بسیاری کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری،‌ هم اکنون بهترین زمان هزینه کردن برای معرفی گردشگری ایران در دنیا است و در این راستا لازم است تمام سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و خصوصی در سطح کلان هم‌جهت و همصدا شوند.