سهند عقدایی یکی از مدیران آژانس‌های طبیعت‌گردی است که می‌گوید سفرهای داخلی در ایران تنها در سه مقطع سفرهای داخلی رونق دارد؛ هفته اول عید، تعطیلات نیمه خرداد و تعطیلات عید فطر. این فعال بخش خصوصی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» خاطرنشان می‌کند: «رکود گردشگری داخلی در ایام پاییز و زمستان به کسب‌وکارهای این صنعت نوپا به شدت آسیب می‌زند.» به گفته عقدایی، آژانس‌هایی که در بازار داخلی گردشگری (اعم از تورهای داخلی و تورهای خروجی) کار می‌کنند، در نیمه دوم سال تقریبا کار زیادی ندارند و همین باعث می‌شود که به لحاظ نیروی انسانی به تعدیل نیرو روی بیاورند.

وی ادامه می‌دهد: «آن دسته از آژانس‌ها هم که تعدیل نیرو نمی‌کنند، مجبور می‌شوند با هزینه‌های گزاف کارمندهای خود را حفظ کنند؛ گرچه حتی در این صورت نیز ممکن است نیروی انسانی به دلیل بیکار ماندن انگیزه خود را از دست دهد و همین باعث از دست رفتن نیروی کار نیز می‌شود.»  عقدایی درگیری بین کارمند و کارفرما را در آژانس‌های مسافرتی به واسطه فروش پایین و میزان اندک سود این بنگاه‌های اقتصادی، از دیگر مشکلات مدیریتی در پی رکود بازار سفر داخلی برمی‌شمرد و می‌افزاید: «مراکز اقامتی نیز با مشکلاتی دیگر نظیر کاهش قابل توجه ضریب اشغال اتاق‌های خود مواجه می‌شوند. همین امر باعث می‌شود که قیمت اتاق‌های خود را در دیگر ایام سال بالا ببرند تا بتوانند به لحاظ اقتصادی جبران زمان‌های غیرپیک را بکنند.» به گفته این فعال بخش خصوصی، مراکز اقامتی تنها در ایامی مثل عید نوروز مسافر داخلی دارند.

راه چاره؛ ساماندهی تعطیلات
عقدایی پس از برشمردن تمامی این مشکلات که در ایام غیرپیک بر سر راه کسب‌وکارهای گردشگری قرار می‌گیرد، توزیع تعطیلات در طول ایام سال را راهی برای حل این مشکلات می‌داند و تصریح می‌کند: «در غیر این صورت و در شرایطی که تعطیلات سامان‌یافته‌ای برای سفرهای داخلی وجود نداشته باشد، حتی اگر هتل‌ها و مراکز اقامتی اتاق‌های خود را به رایگان در اختیار گردشگران قرار بدهند، کسی نمی‌تواند از این امکان استفاده کند چون فرصتی برای سفر پیش نمی‌آید.» 

وی تعیین تعطیلات آخر هفته را قابل استفاده‌ترین حالت در طرح ساماندهی تعطیلات عنوان می‌کند و می‌گوید: «اگر بتوانیم تعطیلات را به گونه‌ای ساماندهی کنیم که در همه فصول، سفر در سبد خانوارها قرار گیرد، اندکی از ضررهای کسب‌وکارهای گردشگری کاسته خواهد شد.» عقدایی همچنین کاستن از تعطیلات نوروز و تعریف تعطیلات زمستانی را از راه‌های دیگر ساماندهی تعطیلات می‌داند و می‌افزاید: «تجربه من در سال‌های فعالیتم در حوزه گردشگری نشان می‌دهد که هر خانواده‌ای برای خود تعریفی از سفر دارد و در هر سال سهمیه‌ای در این خصوص در نظر می‌گیرد. این سهمیه می‌تواند از سالی یک بار تا سالی 5-4 بار متغیر باشد. از این رو وقتی تعطیلاتی نظیر تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات زمستانی در تقویم تعریف شود، افراد می‌توانند برای خود زمان‌های مختلفی برای سفر تعیین کنند.»

این آژانس‌‌دار خاطرنشان می‌کند: «با این همه گرچه در ایام پاییز و زمستان از تعداد خانواده‌هایی که متقاضی تورهای طبیعت‌گردی و فرهنگی هستند نیز کاسته می‌شود اما همچنان گروه‌های جوانان علاقه‌مند به طبیعت‌گردی متقاضی سفر به مناطق گرم‌تر کشور هستند؛ بنابراین گرچه تورهای طبیعت‌گردی، نیز تحت تاثیر تغییر فصل قرار می‌گیرند اما این تاثیر به اندازه تورهای سیاحتی نیست.» عقدایی تاکید می‌کند که تنها توزیع تعطیلات در تمام ایام سال است که می‌تواند مانعی در برابر این رکود فصلی باشد.

کاهش 70درصدی ضریب اشغال هتل‌ها
در همین حال، برخی دیگر از فعالان صنعت گردشگری معتقدند که کم بودن قدرت خرید مردم نیز در این رکود موثر است. به باور این افراد وقتی مردم به لحاظ اقتصادی دچار مشکل هستند، سفر در اولویت‌های آخر آنها قرار می‌گیرد و باعث می‌شود که آنها نهایتا یکی از چند تعطیلاتی که در نیمه اول سال وجود دارد را برای سفر خود درنظر بگیرند؛ سفری که حتی برای مراکز اقامتی نیز هیچ عوایدی ندارد؛ چرا که اغلب مردم، چادر خوابی را بر اقامت در مراکز اقامتی ترجیح می‌دهند. 

در همین رابطه یک عضو اتحادیه هتلداران ساری از کاهش 70 درصدی ضریب اشغال هتل‌ها در نیمه دوم سال خبر می‌دهد و می‌گوید: «میزان کاهش ضریب اشغال هتل‌هایی نظیر هتل ما که با برگزاری سمینارهای مختلف، اتاق‌های خود را پر می‌کنیم چیزی حدود 40 درصد است اما در بسیاری از دیگر مناطق کشور این‌گونه نیست و رکود در این زمینه بسیار بیشتر است.» سام محمد صادق، از 6 ماه دوم سال‌جاری به‌عنوان زمانی یاد می‌کند که مازندران کمترین میزان توریست را داشته و می‌گوید: «تغییر فصل باعث این رکود شده و  زمستان زود هنگام نیز در این رکود بی‌تاثیر نیست.» به باور او دولت باید در خصوص تبلیغات، هتل‌ها و آژانس‌ها را حمایت کند. این هتلدار با تاکید بر لزوم تسهیل صدور ویزا برای گردشگران خارجی که می‌تواند بخشی از رکود داخلی را جبران کند، نحوه حمایت دولت را این‌گونه تشریح می‌کند: «من فکر می‌کنم دولت می‌تواند گروهی از هتل‌های موفق را برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی حمایت کند و نهایتا یک نماینده از سوی آنها به نمایشگاه‌های مرتبط فرستاده شود.» 

محمدصادق همچنین اظهار می‌کند: «وقتی بستر برای حضور و تبلیغ هتل‌ها چه در خارج از ایران و چه در داخل وجود نداشته باشد، نمی‌توان توقع داشت که رکود در این حوزه وجود نداشته باشد.»  وی بار دیگر بر وضعیت نامناسب اقتصادی مردم اشاره و تاکید می‌کند که همین امر باعث می‌شود که تنها قشر خاص و اندکی از افراد امکان سفر داشته باشند و بتوانند از امکانات و مراکز اقامتی بهره ببرند.

 به گزارش «دنیای اقتصاد» صنعت گردشگری به‌عنوان صنعتی فصلی شناخته می‌شود؛ به این معنی که در برخی ایام سال سفرها در اوج خود قرار می‌گیرند و در برخی ایام دیگر کاهش پیدا می‌کنند اما با این همه، بسیاری از کشورها برای آنکه بتوانند از عواید مالی این صنعت در تمام ایام سال بهره ببرند، از راهکارهای مختلف نظیر توزیع تعطیلات در ایام مختلف سال، معرفی مقاصد جدید، در نظر گرفتن تخفیف‌هایی در برخی مقاصد و… استفاده می‌کنند. 

با این وجود، مسوولان و فعالان گردشگری ایران هنوز نتوانسته‌اند راهکاری مناسب در این خصوص تعریف کنند تا کسب‌وکارهای گردشگری با رکود و ضرر مواجه نشوند.  حالا به نظر می‌رسد ساماندهی تعطیلات و توزیع آن در تمام ایام سال با ایجاد تعطیلات آخر هفته بتواند یکی از اصلی‌ترین راهکارهای خروج از این رکود باشد؛ چراکه این تعطیلات به افراد امکان انتخاب بیشتری را در زمان‌های سفر می‌دهند.