معاون ارزی بانک مرکزی ایران با تحلیل دلایل نوسان‌های اخیر در بازار ارز، ابراز امیدواری کرد که با اجرایی شدن «برنامه جامع اقدام مشترک» وضعیت این بازار نیز کاملا تغییر کند. غلامعلی کامیاب، متولی سیاست‌های ارزی در بانک مرکزی با مقایسه نوسان قیمت در بازار نسبت به سال 91 حجم تغییرات کنونی در بازار را اندک دانست. به گفته وی، نوسان‌های سال 91 با وجود قیمت نفت 100 دلاری در ابعاد بزرگ‌تر رخ داد؛ اما هم‌اکنون با وجود افت شدید قیمت نفت شاهد تلاطم جدی در بازار نیستیم. عضو هیات عامل بانک مرکزی نوسان‌های ارزی اخیر را ناشی از اثر روانی تنش‌های منطقه‌ای و افت قیمت نفت دانست و ابراز امیدواری کرد با اجرایی شدن برجام در چند روز آینده بازار به حالت طبیعی بازگردد. به گفته این مقام مسوول، اجرایی شدن برجام موجب هشت تحول در حوزه ارزی و بانکی خواهد شد. ارتباط مجدد با نظام بین‌المللی از کانال رسمی، کاهش شدید هزینه نقل و انتقالات، امکان گشایش اسناد اعتباری و آزادسازی دارایی‌های ارزی ایران از جمله تحول‌هایی است که در پسابرجام انتظار تحقق آن می‌رود. معاون ارزی بانک مرکزی معتقد است با تحقق این تحول‌ها قدرت مانور سیاست‌گذار برای مدیریت دامنه نوسان افزایش خواهد یافت.

معاون ارزی بانک مرکزی از 8 ارمغان برجام در بخش پولی و بانکی خبر داد و گفت: اتصال بانکی ایران به سوئیفت در هفته‌های پیش رو برقرار می‌شود. برقراری مجدد روابط کارگزاری ایران با بانک‌های خارجی، پذیرش گشایش‌های اعتباری ایران، صدور ضمانت‌ها و حوالجات ارزی، ارتباط بین‌المللی و تجاری از کانال رسمی، افت قابل ملاحظه هزینه نقل‌و‌انتقال و ریسک وارد‌کنندگان، کاهش شدید نیاز به حمل فیزیکی اسکناس، دریافت خطوط اعتباری، آزاد شدن منابع بلوکه شده دولت و بانک مرکزی و اتصال مجدد به سوئیفت 8 دستاورد برجام در حوزه پولی و بانکی است. غلامعلی کامیاب معاون ارزی بانک مرکزی در گفت‌وگو با سایت رسمی بانک مرکزی به اتفاقات بازار ارز نیز اشاره کرد و گفت: هیجان ناشی از افت قیمت نفت و تنش‌های منطقه‌ای و تقویت جهانی ارزش دلار از جمله دلایل تغییرات قیمت در بازار است. وی ابراز امیدواری کرد: شرايط بازار بعد از اجراي برجام کاملا متفاوت خواهد شد.

اقدامات برای گذار به دوره پساتحریم

معاون ارزی بانک مرکزی با اشاره به اجرایی شدن برجام در روزهای آینده گفت: از بدو توافق ژنو و آغاز نگارش برجام، بانک مرکزي اقدام به فراهم‌سازي مقدمات لازم براي اجرايي شدن آن کرد. کامیاب با اعلام اینکه در اين مدت با بانک‌هاي مختلف مذاکره شده است، گفت: هماهنگي براي ورود به دوره پساتحريم به عمل آمده است و برنامه پیش‌بینی شده در حوزه پولی و ارزی پس از روز اجراي برجام عملیاتي خواهد شد. این مقام مسوول در بانک مرکزی از مذاکره با موسسات بيمه صادراتي کشورهاي مختلف خبر داد و افزود: خوشبختانه این موسسات استقبال بسیار خوبي از برداشتن تحريم‌ها به عمل آورده‌اند و آماده همکاري هستند. به گفته وی انتظار اين است که سطح همکاري موسسات مزبور در مدت کوتاهي به سطح سال‌هاي قبل از تحريم‌ها و حتي بالاتر از آن برسد.

او درخصوص آمادگی نظام بانکی با آغاز دوره پساتحریم گفت: در اين مدت همايش‌هايي در سطح واحدهاي بين‌الملل بانک‌ها، بخش نظارتي بانک مرکزي و بخش ارزي با مشارکت بانک‌هاي خارجي برگزار شده است. وی هدف از برگزاری این همایش‌ها را آشنايي مديران و مسوولان بانک‌هاي ايراني و خارجي و ايجاد هماهنگي بين آنها دانست و اظهار کرد: این نشست‌ها نتايج بسیار خوبي داشته است؛ به‌نحوي‌که بانک‌هاي ايراني را قادر ساخته بلافاصله پس از اجراي برجام امکان گشايش اعتبارات اسنادي را داشته باشند. او درخصوص تحولات احتمالی با اجرای برجام اظهار کرد: با برقراری روابط بانکي و کارگزاري بين بانک‌هاي ايراني و خارجي، امکان استفاده از ابزارهاي متداول پرداخت از قبيل گشايش اعتبارات اسنادي، بروات اسنادي امکان‌‌پذير خواهد بود. صدور ضمانت نامه وحوالجات توسط بانک‌هاي ايراني و خارجي، ارتباطات بين‌المللي از طريق مجاري رسمي و کانال‌هاي بانکي از دیگر دستاوردهای اجرای برجام است. کامیاب با تاکید بر اینکه اجرایی شدن برجام هزينه نقل‌و‌انتقالات و پرداخت‌هاي ارزي را کاهش خواهد داد، گفت: به نظر اينجانب قيمت تمام شده واردات حداقل 10 درصد کاهش خواهد داشت. معاون ارزی بانک مرکزی کاهش ‌ريسک واردکنندگان ايراني را از دیگر مزیت‌های اجرای برجام عنوان و اظهار کرد: اتصال به سيستم‌هاي پرداخت بين‌المللي کاهش شدید نیاز به حمل فيزيکي اسکناس نیز از جمله مزیت‌های حوزه تجارت و نقل‌و‌انتقال مالی در پساتحریم است. مسوول سیاست‌های ارزی بانک مرکزی از امکان دریافت مجدد خطوط اعتباري کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت خبر داد و افزود: رفع محدوديت از فروش نفت موجب افزايش درآمدهاي نفتي شده و دارايي‌هاي بلوکه شده ايران آزاد می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد.

کامیاب معتقد است: درآمدهاي حاصل از فروش نفت به‌طور آزادانه قابليت نقل‌و‌انتقال خواهد داشت و انجام معاملات ارزي و مديريت ذخاير ارزي به‌صورت کاملا طبيعي و به‌طور عادي صورت خواهد گرفت. پیش از این معاون ارزی بانک مرکزی با تاکید بر تفاوت دو مفهوم «ذخاير ارزي» با «دارايي‌هاي ارزي» گفته بود: منابع بانک مرکزي که با اجراي برنامه جامع اقدام مشترک آزاد می‌شود و قابل استفاده خواهد شد، بالغ بر 23 ميلیارد دلار است. به گفته وی 6 ميلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ناشی از وجوه حاصل از صادرات نفت است که به دولت تعلق دارد. به اين ترتيب وجوه آزاد شده و قابل دسترسي بالغ‌بر 29 ميلیارد خواهد شد. 4/ 22 ميلیارد دلار وثیقه در چين برای تامين مالي پروژه‌ها، حدود 5/ 24 ميلیارد دلار سپرده‌گذاری انجام شده نزد شرکت‌ زيرمجموعه وزارت نفت (این مبلغ صرف پروژه‌هاي نفتي شده است، اما اکنون توانايي بازپرداخت ندارند و در قانون بودجه سال جاري 2 سال مهلت گرفته‌اند)، حدود 10 ميلیارد دلار سپرده نزد بانک‌هاي ايراني (این مبلغ به موجب قوانين و مصوبات مراجع مختلف مصرف شده و قابليت بازیافت آنها محل ترديد است) و 7/ 3 ميلیارد دلار اوراق قرضه مسدودي ناشي از حکم دادگاه از دیگر دارایی‌های ارزی عنوان شده است.

اتصال سوئیفت تا چند هفته دیگر

عضو هیات عامل بانک مرکزی درخصوص اتصال بانک‌های ایرانی به «جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی» (سوئیفت) گفت: اتصال بانک‌ها به «سوئيفت» مستلزم طي تشريفاتي است که ممکن است چند هفته‌اي به طول انجامد. کامیاب با اشاره به اینکه با مقامات سوئيفت مذاکره‌ای انجام شده تا بتوان اين مدت را کاهش داد، گفت: خوشبختانه مقامات سوئيفت نظر مساعد دارند و ما اميدواريم که بانک‌هاي ما هرچه سريع‌تر به سوئيفت وصل شوند. در حال حاضر ‌14 بانک ایران به سوئيفت مجهز بوده و از خدمات آن بهره‌مند هستند پنج بانک نيز در آخرين مراحل اتصال به سوئيفت هستند.

دلایل رشد قیمت ارز در بازار

متولی سیاست‌های ارزی بانک مرکزی در پاسخ به دلایل رشد قیمت دلار در بازار گفت: در موقعیت کنونی قيمت نفت به پايين‌ترين سطح خود در 8- 7 سال گذشته رسيده، تنش‌ها در منطقه نیز افزايش یافته است، اين وضعيت رفتارهاي هيجاني را تشديد مي‌کند و بر بازار اثر منفي مي‌گذارد. وی با تاکید بر کنترل آثار این عوامل منفی به اتفاقات سال 1391 اشاره و اظهار کرد: در سال 1391، قيمت دلار به 3900 تومان هم رسيد، در حالي که قيمت هر بشکه نفت بالاي صد دلار بود و منطقه نیز با تنش‌هاي سیاسي روبه‌رو نبود. او در بیان دلایل دیگر افزایش نرخ در بازار گفت: در سال 1391 نرخ برابري دلار در برابر ساير ارزها به ويژه يورو در پایین‌ترین سطح بود؛ در آن زمان هر يورو برابر با 30/ 1 تا 35/ 1 دلار بود، در حالي که اکنون دلار در برابر همه ارزها تقويت شده است. وی با مقایسه نوسان قیمت در سال 1391 و شرایط کنونی افزود: آن زمان دامنه نوسانات خيلي وسيع بود، اما در حال حاضر اين دامنه کوچک‌تر شده است. وی با اشاره به ثبت نرخ دلار 3700 تومان در بازار یادآور شد: سامانه سنا آنچه را در عمل اتفاق می‌افتد با وضوح بیشتری نشان می‌دهد. به گفته وی، سامانه سنا براي شفافيت بازار هر يک ساعت يک بار میانگين موزون نرخ‌هاي خريد و نرخ‌هاي فروش را هر کدام به‌طور جداگانه محاسبه و گزارش مي‌کند و از طريق پايگاه اينترنتي sanarate در اختیار عموم قرار می‌دهد. کامیاب ادامه داد: اگر بخواهيم تحولات نرخ ارز را دنبال و تحليل کنیم بايد به اين پايگاه مراجعه کنیم زیرا جامعيت دارد و آنچه را اتفاق افتاده منعکس مي‌کند.

او افزود: انجام يک یا چند معامله کوچک در مقیاس 3700 تومان یا معاملات فردايي چند دلال نمي‌تواند منعکس‌کننده نرخ ارز باشد. وی با تاکید بر پرهيز از التهاب‌آفريني و تزریق هيجان کاذب به بازار گفت: برخي‌ها با ايجاد التهاب در جست‌وجوي منافع شخصي هستند. معاون ارزی بانک مرکزی با ابراز اطمینان نسبت به مقطعی بودن آثار هيجاني گفت: به محض فروکش کردن هيجانات مذکور و عوامل غير بنیادين، بازار به حالت طبيعي خود برخواهد گشت. وی در پایان با یادآوری اجرایی شدن برجام تا چند روز دیگر گفت: فکر مي‌کنم در شرايط بعد از اجراي برجام، وضعيت بازار کاملا متفاوت خواهد شد.