روزهای پررونق بورس در نیمه زمستان در حالی ادامه یافت که شاخص کل توانست بازدهی حدود 20 درصدی را تجربه کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد هرچند موج مثبت در عموم صنایع و نمادها مشاهده می‌شود، اما شتاب آنها تفاوت چشمگیری داشته است. به‌طوری که سهام بورس و فرابورسی بازه‌ای بین منفی 19 تا مثبت 138 درصدی را تجربه کردند. شاخص صنایع بورسی نیز بازه‌ای بین 12 درصد افت تا 72 درصد رشد را شامل شدند. بنابراین رشد پرشتاب در برخی نمادها و صنایع، لزوم اصلاح قیمت‌ها را پررنگ‌تر کرده است.

گروه بورس- سلیمان کرمی: شاخص کل بورس تهران از ابتدای زمستان رشد 8/ 19 درصدی را تجربه کرده است. علاوه بر این، شاخص کل هم وزن (با اثرگذاری یکسان نمادها) رشد 26 درصدی را در این مدت تجربه کرده است. در این شرایط «دنیای اقتصاد» به بررسی عملکرد نمادها و صنایع با بیشترین رشد و افت قیمتی پرداخته است. در میان نمادهای بورسی و همچنین فرابورسی، دامنه تغییرات قیمت، افت بیش از 19 درصدی در نماد «کشرق» تا «خوساز» با رشد 138 درصدی (بیشترین رشد) را شامل می‌شود. گرچه در این مدت رشد قیمتی در 90 درصد نمادهای فعال بازار سهام رقم خورده است، اما شتاب حرکت این نمادها متفاوت است. در میان صنایع بورسی نیز استخراج سایر معادن با رشد بیش از 71 درصدی مواجه شده است؛ از سوی دیگر، گروه محصولات چرمی با تک نماد «وملی» با افت 6/ 11 درصدی مواجه شده است. در میان صنایع بورسی نیز تنها دو صنعت با افت شاخص مواجه شده‌اند. رشدهای بیش از 60 درصدی 30 نماد صدرنشین کاملا به جهش قیمتی برخی نمادهای بورسی اشاره دارد. در این میان، نیمی از این نمادها به گروه خودرویی اختصاص دارد. بر این اساس، رشدهای نامتوازن نمادهای بازار را شاهد هستیم، گروه بزرگی مانند «خودرو» که در شرایط کنونی، حدود 4 درصد از ارزش بازار کل بورس را به خود اختصاص داده است، با رشد 67 درصدی شاخص رده دوم جدول صنایع را به خود اختصاص داد. در این شرایط، پس از این رشدهای نامتوازن، تنها با چاشنی هیجان می‌توان انتظار تداوم چنین رشدهایی را در بازار داشت. در حالی که اوایل دی عمده کارشناسان به ارزندگی سهام تاکید داشتند، پس از رشدهای قیمتی به نظر می‌رسد تا حدود زیادی از جذابیت معمول سهام کاسته شده و معاملات سهام نیازمند توجه بیش از پیش به تحلیل‌ها است.

صدرنشینان سهام

بررسی «دنیای اقتصاد» از 356 نماد بورسی و فرابورسی فعال در بورس و فرابورس حاکی از رشد 90 درصدی آنها است. در این خصوص،‌ از 356 نماد فعال مورد بررسی، 319 نماد با رشد قیمتی مواجه شده‌اند. میانگین رشد قیمتی در این نمادها معادل 31 درصد است. در حالی که مقدار انحراف از معیار (انحراف از میانگین) در بازدهی این نمادها بیش از 23 درصد است. این موضوع کاملا به پراکندگی داده‌ها اشاره دارد. در این خصوص، از 319 نماد صعودی بازار، 51 نماد با رشد بیش از 50 درصدی مواجه شده‌اند. بر این اساس، توجه خاص معامله‌گران به نمادهای خاص را شاهد هستیم. با زمزمه‌های انعقاد قراردادهای خارجی، خودروسازان بزرگ مانند ایران‌خودرو، سایپا و همچنین پارس خودرو رشدهای قابل توجهی را ثبت کردند. سه نماد مزبور به ترتیب با رشد 64، 5/ 91 و 6/ 55 درصد مواجه شده‌اند. همان طور که اشاره شد از 30 نماد با بیشترین رشد قیمتی در نیمه نخست زمستان، 15 نماد به گروه خودرویی اختصاص دارد.

در این میان، «خوساز» با رشد 137 درصدی بیشترین رشد قیمتی را در میان سایر نمادهای بورسی و فرابورسی به ثبت رساند. در شرایطی که با زمزمه‌های افزایش سودآوری و همچنین با فضای مثبت بازار روند صعودی قیمت را تجربه می‌کرد، پس از رفت و بازگشت نماد در بازار، با توجه به تعدیل سود شرکت، در روز بازگشایی نیز با رشد بیش از 12 درصدی مواجه شد. سودآوری این شرکت رشد بیش از 1600 درصدی (برای سال مالی منتهی به اسفند 94) را تجربه کرده است، با این حال، نسبت قیمت به درآمد این سهم در شرایط کنونی نیز بیش از 65 مرتبه است. دومین نماد این جدول، «شفارس» با رشد 132 درصدی قیمت است. بخش عمده رشد این نماد را هنگام بازگشایی این نماد در روز چهارشنبه (پس از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده) به بازار با رشد بیش از 106 درصدی شاهد بودیم. افزایش سرمایه 563 درصدی «شفارس» از محل تجدید ارزیابی دارایی، جهش شدید این نماد را به دنبال داشت. در رده‌های بعدی نمادهایی مانند «خفناور»، «خشرق»، «خرینگ»، «خاذین» و «خمحرکه» که همگی از گروه خودرویی هستند، با رشدهای بیش از 100 درصدی قیمت سهام قرار دارند.

نماد «فاراک»‌ از گروه محصولات فلزی از دیگر نمادهای موجود در بازار است. این شرکت را می‌توان به نوعی در گروه پیمانکاری جا داد، انتظار برای پرداخت بدهی‌های دولت به پیمانکاران (مانند پرداخت بدهی به مپنا با انتشار اسناد خزانه اسلامی) در کنار انتظار برای حرکت چرخ موتور اقتصادی کشور عاملی حمایتی از گروه پیمانکاری بوده است. گروه مپنا، با نماد «رمپنا»، به‌عنوان لیدر گروه پیمانکاری با رشد بیش از 43 درصدی مواجه شده است. نمادهایی مانند «پتایر»، لاستیک و پلاستیک، نماد «لابسا»‌ از گروه ماشین‌آلات و تجهیزات، «فباهنر» از گروه فلزات اساسی، «قزوین» از گروه قندی و همچنین «ولغدر»‌ از گروه لیزینگ، در میان 30 نماد با بیشترین رشد قیمت قرار داشتند.

از سوی دیگر، «کشرق» از نمادهای فعال در فرابورس با افت بیش از 19 درصدی بیشترین افت را در این مدت به ثبت رسانده است. این شرکت زغال‌سنگی‌ در آخرین برآورد سود برای سال مالی منتهی به اسفند 94، با افت بیش از 73 درصدی سودآوری مواجه شد. به این ترتیب، سود هر سهم این شرکت از 372 ریال به 82 ریال به ازای هر سهم کاهش یافت. پس از بازگشایی این نماد در اوایل دی، شاهد روند نزولی قیمت سهام این شرکت تاکنون بوده ایم. «دروز» نیز پس از «کشرق» بیشترین افت را در میان نمادهای بورس و فرابورس ثبت کرده است. پس از این نمادها تداوم افت سودآوری «فخاس» عاملی برای نزول قیمت سهام این شرکت بوده است. در این خصوص، سود خالص این شرکت بر اساس آخرین پیش‌بینی در اواخر دی (بر اساس عملکرد 9 ماهه) نسبت به زمان مشابه سال قبل افت 89 درصدی را تجربه کرده است. این شرکت در آخرین برآورد، سود هر سهم خود را نسبت به پیش‌بینی قبلی بیش از 57 درصد کاهش داده است. این موضوع فشار زیادی را روی قیمت این نماد وارد کرده و زیان را برای سهامداران به همراه داشته است. در میان 30 نماد با بیشترین افت قیمتی از ابتدای زمستان تا پایان هفته گذشته، نمادهایی از گروه‌هایی مانند سیمان، انبوه‌سازی، کاشی و سرامیک، محصولات چرمی و محصولات غذایی حضور دارند.

شتاب متغیر حرکت صنایع بورسی

بررسی «دنیای اقتصاد» از روند تغییرات شاخص صنایع بورسی از ابتدای زمستان تا پایان هفته گذشته، حاکی از رشد این نماگر برای 35 صنعت بورسی است. به این ترتیب، تنها دو صنعت با افت شاخص مواجه شده‌اند. گروه استخراج نفت با تک نماد «حفاری» با رشد بیش از 5/ 71 درصدی مواجه شد. نماد این شرکت در معاملات چهارشنبه با توجه به تعدیل پیش‌بینی سود متوقف شد. در ادامه نیز شاهد خودنمایی صنعت خودرو هستیم.

رشد دسته جمعی نمادهای این گروه عاملی برای ثبت رشد 7/ 66 شاخص این صنعت شده است. انتظار برای انعقاد قرارداد با سرمایه گذاران و خودروسازان بزرگ دنیا مانند قرارداد ایران خودرو و پژو عاملی برای جهش هیجانی قیمت سهام این شرکت‌ها بود. در حالی که این شرکت‌ها در شرایط کنونی با روند مناسب سودآوری مواجه نیستند و بعضا با چنان زیان‌های سنگینی مواجه هستند که مشمول ماده 141 قانون تجارت می‌شوند، اما امیدواری و خوش‌بینی به خروج از وضعیت کنونی با حضور سرمایه‌گذاران خارجی عامل حمایتی قدرتمند از قیمت سهام این گروه بوده است. با رشد شاخص این صنعت در نیمه نخست زمستان، مقدار شاخص این گروه از ابتدای سال رشد 13 درصدی را نشان می‌دهد. پس از خودرو، گروه محصولات فلزی با رشد 7/ 61 درصدی شاخص قرار دارد. رشد قیمتی نمادهای این گروه مانند «فاراک» و همچنین «فاذر» در کنار سایر نمادها به رشد شاخص این گروه کمک کرده است. در این میان، «فاذر» رشد 40 درصدی قیمت را ثبت کرد. نمادهای مزبور را می‌توان در دسته نمادهای پیمانکاری نیز قرار داد. همان طور که شاخص گروه پیمانکاری با رشد قیمتی نماد «رمپنا»، با رشد 7/ 43 درصدی مواجه شده است (چهارمین صنعت صعودی). همان طور که اشاره شد، دو صنعت محصولات چرمی و منسوجات تنها صنایع نزولی بازار در این مدت بودند. گروه محصولات چرمی با تک نماد «وملی» با افت 6/ 11 درصدی شاخص مواجه شده است. این شرکت در آخرین پیش‌بینی خود بر اساس عملکرد 9 ماهه، افت بیش از 40 درصدی سود را در تاریخ 30 دی به بازار منعکس کرد. افت شدید سودآوری، فشار فروش سهامداران را به دنبال داشت.

لزوم تحلیل پس از جهش‌های دسته جمعی 

بررسی‌ها از روند تغییرات قیمتی نمادها و گروه‌های بورسی به رشد دسته جمعی این نمادها اشاره دارد. این رشد‌های دسته‌جمعی در روند تاریخی بازار به خصوص در سال‌های اخیر (از ابتدای سال 92) حاکی از حضور هیجان در بازار سهام بوده است. گرچه برخی کارشناسان رشد‌های اخیر را با توجه به افت شدید قیمت سهام تا حدودی منطقی می‌دانند، اما همچنان هراس از شیوع هیجان در بازار وجود دارد. این هیجان می‌تواند با ادامه رشد‌های دسته‌جمعی همراه شود. با وجود رشد قیمتی تمامی نمادهای بازار، شتاب حرکتی این نمادها کاملا متفاوت بوده است. در گروه خودرو، سهام این شرکت‌ها با جهش قیمتی به سطوح بالایی از قیمت‌ها رسیده‌اند و به این ترتیب حتی می‌توان گفت بخش زیادی از خوش‌بینی برای روند رو به بهبود این صنعت در سال آینده را نیز پیش خور کرده‌اند. تداوم خرید با هیجان و بدون تحلیل می‌تواند خطر تشکیل حباب قیمتی و در ادامه سقوط قیمت را به دنبال داشته باشد (با برآورده نشدن انتظارات نسبت به سودآوری سهم). بر این اساس، در شرایطی که همچنان موانع سنگینی مانند نرخ بالای سود بانکی و همچنین سطوح پایین قیمتی کالا (با وجود رشدهای روزهای اخیر) و دیگر موارد در برابر حرکت بورس حضور دارند، بی‌توجهی به عوامل بنیادی و تصمیم‌گیری بر اساس هیجان، می‌تواند دامنه نگرانی‌ها را درخصوص اضافه جهش بازار سهام افزایش دهد.