سرگیجه بازار نفت میان ریسک‌های ژئوپلیتیک خاورمیانه و نگرانی‌های اقتصادی، معاملات روز گذشته طلای سیاه را با نوسان همراه کرد. بر این اساس اگرچه شاخصنفت خام برنت در ساعات اولیه معاملات در محدوده بیش از ۶۳ دلار بر بشکه ایستادگی کرد، اما در ادامه با افت ۳۶ سنتی (تا ساعت ۱۷ به وقت تهران) به ۹۰/ ۶۲ دلار بر بشکه رسید. هر بشکه نفت خام آمریکا نیز ۳۲ سنت کاهش قیمت داشت و روی ۹۰/ ۵۵ دلار بر بشکه ایستاد. تداوم تنش نفتکشی میان ایران و بریتانیا و توقف تولید نفت در بزرگ‌ترین میدان نفتی لیبی، از جمله دلایل رشدهای اخیر در بازار نفتبوده‌اند. با این حال نگرانی از افت نرخ رشد جهانی اقتصاد و کاهش انتظارها از رشد تقاضای نفت خام، تحولات ژئوپلیتیک اخیر در خلیج فارس را تحت تاثیر قرار داده و اثر آن را ملایم کرده است. شرایط یاد شده و نوسان نفت میان افت و رشد قیمت‌ها، در پیش‌بینی‌ها و انتظارات از آینده قیمت نفت نیز تاثیر گذاشته است. تازه‌ترین پیش‌بینی‌ها از سوی موسسه گلدمن ساکس و مورگان استنلی در رابطه با آینده قیمت نفت نیز در دو مسیر متفاوت حرکت می‌کنند. بر اساس تازه‌ترین گزارش‌های منتشر شده از سوی این دو موسسه، اولی برآورد خود را از قیمت نفت شاخص برنت در سه ماه سوم سال جاری میلادی افزایش داده است. اما مورگان استنلی شرایط را برای رشد قیمت مناسب نمی‌بیند.
خوش‌بینی گلدمن ساکس به قیمت‌ها
موسسه گلدمن ساکس به تازگی پیش‌بینی‌اش از رشد تقاضای سالانه نفت در ۲۰۱۹ را کاهش داده است. از نگاه تحلیلگران این موسسه، عملکرد ناامیدکننده اقتصاد جهانی،رشدتقاضای مصرف‌کنندگان نفت خام را متاثر از خود کرده و آن را در مسیر کاهشی تاریخی قرار داده است. به این ترتیب این بانک پیش‌بینی‌اش از روند رشد تقاضای نفت خام در ۲۰۱۹ را از ۴۵/ ۱ میلیون به ۲۷۵/ ۱ میلیون بشکه در روز کاهش داده است. با این حال، رقم تجدیدنظر شده همچنان بیش از تخمین‌هایی است که تقاضای روزانه ۰۵/ ۱ میلیون بشکه نفت خام در ۲۰۱۹ را مطرح می‌کند.
با وجود پیش‌بینی کاهش رشد تقاضای روزانه نفت خام از سوی گلدمن ساکس، این بانک انتظار دارد شاخص نفت خام برنت در سال جاری میلادیافزایش قیمت داشته باشد. این بانک پیش‌بینی کرده است قیمت نفت خام برنت در سه ماه‌سوم امسال به ۷۴ تا ۷۶ دلار بر بشکه برسد. پیش‌بینی قبلی گلدمن ساکس قیمت ۶۶ دلار بر بشکه برای این بازه زمانی بوده است. گلدمن ساکس همچنین رشد تقاضای نفت خام در ۲۰۲۰ را ۴۵/ ۱ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده است. این انتظار با توجه به رشد تدریجی اقتصاد جهانی و همزمان افزایش تقاضای نفت خام در پی اجرایی شدن مقررات سوختی جدید از سوی سازمان جهانی کشتیرانی از ابتدای۲۰۲۰ مطرح می‌شود.
بنابراین می‌توان مشاهده کرد اگرچه تقاضای ضعیف نفت خام در دنیا بر اتفاقات رقم خورده در خلیج فارس سایه انداخته و مانع جهش قیمت‌ها زیر سایه این تحولات شده، اما افزایش نیاز بازار جهانی به نفت خام در نیمه دوم امسال، رشد قیمت‌ها را به همراه خواهد داشت. طبق آنچه در این گزارش تاکید شده، رشد تقاضای امسال ضعیف‌ترین رشد از ۲۰۱۱ به این سو است اما با وجود این شروع ضعیف برای رشد تقاضا، قیمت‌ها روندی رو به رشد را در نیمه دوم سال جاری میلادی تجربه خواهند کرد.
مورگان استنلی: انتظار رشد قیمت نداریم
با وجود پیش‌بینی خوش‌بینانه گلدمن ساکس از آینده قیمت‌ها، بانک سرمایه‌گذاری مورگان استنلی نظر دیگری دارد. بر اساس تازه‌ترین گزارش منتشر شده از سوی این بانک سرمایه‌گذاری، تحلیلگران مورگان استنلی با وجود تنش‌های اخیر در اطراف تنگه هرمز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آبراه‌های نفتی دنیا، انتظار افزایش این تنش‌ها را ندارند و در نتیجه رشد قیمت را برای نفت پیش‌بینی نمی‌کنند. بر این اساس مورگان استنلی پیش‌بینی بلندمدتش از قیمت نفت برنت را از ۶۵ دلار به ۶۰ دلار بر بشکه کاهش داده است. این بانک همچنین قیمت برنت در سه ماهه بعدی را حدود ۶۵ دلار بر بشکه پیش‌بینی کرده است که نسبت به پیش‌بینی قبلی (۵۰/ ۶۷ دلار بر بشکه) کاهش داشته است.
در عین حال این بانک انتظار دارد عرضه نفت خام از سوی کشورهای غیرعضو اوپک افزایش یافته و روند فعلی قیمت‌ها در ماه‌های پیش رو حفظ شود. این انتظارها در حالی از سوی مورگان استنلی مطرح می‌شود که قیمت جهانی نفت در روز دوشنبه و در پی نگرانی بازار از توقیف یک نفتکش بریتانیایی از سوی ایران در آب‌های خلیج فارس، بیش از ۲ درصد افزایش پیدا کرد. استراتژیست‌های مورگان استنلی با اشاره به تاریخ تنگه هرمز، عقیده دارند ممکن است اختلالاتی در عبور و مرور نفت از این تنگه ایجاد شود، اما تا به حال این اختلالات برای مدت‌زمان طولانی ادامه نداشته‌اند. در این بین آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرده است به دقت تحولات در تنگه هرمز را رصد می‌کند و در صورت بروز اتفاقی که روند عرضه نفت را مختل کند، آماده است به سرعت و قاطعانه عمل کند تا اطمینان حاصل کند بازار از عرضه کافی برخوردار است.
آنها عقیده دارند برخلاف ادوار تاریخی گذشته، در برهه زمانی فعلی تفاوتی وجود دارد و آن افزایش تولید نفت از سوی تولیدکنندگان غیرمتعارف و خارج از خاورمیانه است. تحلیلگران مورگان استنلی افزایش سریع تولید از سوی کشورهای غیرعضو اوپک را یک تغییر بزرگ در وضعیت بازار نفت می‌دانند که توانسته نقش بازیگران قدیمی را اندکی کمرنگ کند.
در واقع رشد تولید سریع از سوی تولیدکنندگان غیرمتعارف نفت خام به قدری از نگاه تحلیلگران اثرگذار است که آنها محدوده فعلی قیمت‌ها و اینکه هر بشکه نفت خام بیش از ۵۰ دلار بر بشکه معامله می‌شود را نتیجه اثرگذاری ریسک‌های ژئوپلیتیک در بازار نفت می‌دانند. پل گمبلز، از بنیان‌گذاران MBMG Group از جمله این تحلیلگران است. او به سی‌ان‌بی‌سی گفته است: فکر می‌کنم اگر ریسک‌های ژئوپلیتیک از بازار خارج شود، قیمت نفت از آنچه حالا هست، بسیار ارزان‌تر خواهد بود.
افزایش عرضه کشورهای غیرعضو اوپک در حالی به موضوعی جدی در بازار نفت تبدیل شده است که اوپک اخیرا میزان رشد عرضه کشورهای غیرعضو این سازمان در سال جاری میلادی را، بیش از ۲ میلیون بشکه در روز پیش‌بینی کرده بود. این مقدار رشد عرضه در سال ۲۰۲۰ به ۴/ ۲ میلیون بشکه در روز صعود خواهد کرد.
این میزان رشد عرضه از سوی کشورهای غیرعضو اوپک از این نظر بسیار قابل توجه است که از رشد تقاضای جهانی نفت سبقت گرفته است. طبق پیش‌بینی اوپک، این سازمان انتظار دارد رشد جهانی تقاضای نفت خام در ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، چیزی حدود ۴/ ۱ میلیون بشکه در روز باشد. پیش‌بینی سبقت رشد عرضه کشورهای غیرعضو اوپک از رشد تقاضای سالانه نفت خام، این دیدگاه را در میان فعالان بازار نفت ایجاد کرده است که اوپک برای حفظ تعادل عرضه و تقاضا، راه دیگری جز تداوم سیاست کاهش تولید نخواهد داشت. این انتظار در حالی مطرح است که طبق گزارش سی‌ان‌بی‌سی، اوپک از سال ۲۰۱۷ به این سو و در پی اجرای طرح کاهش تولید، حدود ۵ درصد از سهم بازار خود را از دست داده است.
اوپک و همراهانش اخیرا توافق کاهش تولید ۲/ ۱ میلیون بشکه‌ای در روز را که طبق قرارداد در ۶ ماه نخست سال جاری اجرا شد، برای ۹ ماه دیگر، یعنی تا مارس ۲۰۲۰ تمدید کردند. این اقدام برای جلوگیری از شکل‌گیری ذخایر مازاد تجاری رقم خورد. تلاش اوپک برای حفظ قرارداد کاهش تولید به منظور تداوم تعادل در بازار نفت در حالی صورت گرفته است که تولیدکنندگان غیرمتعهد به طرح کاهش تولید، به ویژه در آمریکا، بی‌وقفه در حال توسعه طرح‌های افزایش تولید هستند.
