موانع تولید بسیارند؛ اما کمتر کسی از جزئیات دقیق مشکلات بخش تولید مطلع است. با این حال یک نظرسنجی رسمی، تصویری تازه و دقیق از مشکلات بخش تولید به نمایش می‌گذارد. این نظرسنجی که اطلاعات آن به‌صورت مستقیم از ۷۴ هزار تولیدکننده در ۳۱ استان کشور اخذ شده، مهم‌ترین موانع تولید صنعتی در ایران را در ۲۱دسته مختلف مشخص کرده است. اطلاعاتی که ستاد تسهیل و رفع موانع تولید از این نظرسنجی منتشر کرده است، نشان می‌دهد مشکلات صنعتگران عمدتا ناشی از وضعیتی است که نظام بانکی، نظام مالیاتی، نظام تامین اجتماعی و مسائل صادرات و واردات به صنایع و شرکت‌های مختلف تحمیل کرده‌اند. این نظرسنجی در جزئیات حاوی اطلاعات کامل‌تری است. برای نمونه مشکلات بانکی ۳۴ جزء مختلف دارد که در نهایت همه اینها به نحوی از انحا از دسترسی صنایع به تامین مالی، سرمایه در گردش و تسهیلات جلوگیری می‌کنند. باید دید رسیدن به وضوح بالا در یافتن مشکلات، زمینه رفع موانع تولید را ایجاد خواهد کرد یا نه.

مهم‌ترین موانع بخش صنعت کشور مشخص شدند. ستاد تسهیل و رفع موانع تولید کشور در گزارشی فهرست نهایی 215مساله و مانع پیش روی بخش تولید کشور را رونمایی کرد. این مشکلات در 21دسته مختلف قابل طبقه‌بندی است. پیگیری «دنیای‌اقتصاد» از وزارت صنعت، معدن و تجارت نشان می‌دهد که این چالش‌‌‌ها از طریق سامانه ستاد تسهیل و رفع موانع تولید دریافت شده و بازخورد مستقیمی از مشکلات بنگاه‌‌‌های صنعتی کشور است که می‌‌‌تواند مبنای سیاستگذاری‌‌‌های آینده قرار گیرد. به سیاق گزارش‌‌‌هایی نظیر ارزیابی محیط کسب‌وکار، کماکان مهم‌ترین مسائل کشور در حوزه صنعت به مسائل بانکی، تامین‌اجتماعی، صادرات و واردات، فروش، گمرک و مالیات برمی‌‌‌گردد. البته وزن مسائل موثر بر بخش تولید متفاوت است و بررسی هریک از این 21دسته گویای دامنه‌‌‌ای از مسائل است که ذیل یک‌عنوان ترکیب شده‌‌‌اند. مسائل بانکی اولین و مهم‌ترین دسته از مشکلات بخش صنعت است که 34مساله مختلف حول محور آن وجود دارد و در گزارش ستاد تسهیل مورد اشاره قرار گرفته است. مالیات نیز دیگر حوزه‌‌‌ای است که در 24مساله مختلف از سوی صنایع کشور مورد اشاره قرار گرفته است. بخش صادرات و واردات سومین دسته‌‌‌ای است که در 18بخش مختلف بیشترین فشار را به تولیدکنندگان وارد کرده است. مسائل ناشی از فروش داخلی هم دیگر مساله‌ای است که به آن در 15شاخه مختلف اشاره شده است. مشکلات صنایع با گمرک و مسائل تامین‌اجتماعی هم به ترتیب به‌عنوان مسائل پنجم و ششم با 14 و 12زیرشاخه در زمره پرتکرارترین چالش‌‌‌های تولید صنعتی در ایران به شمار می‌‌‌روند. از نکات جالب درباره این گزارش، همسویی آن با برآوردهای پژوهشی و پایش‌‌‌های رسمی است. اتاق بازرگانی ایران، مرکز مطالعات پایش و بهبود محیط کسب‌وکار وزارت اموراقتصادی و دارایی در کنار مرکز پژوهش‌‌‌های مجلس از جمله نهادهایی هستند که در سال‌های اخیر بارها مشکلات بخش تولید را بازتاب داده‌‌‌اند. حالا و در یک قاب دیگر، ستاد تسهیل و رفع موانع تولید این مشکلات را گردآوری کرده و چنان‌که گزارش‌‌‌هایی مثل شاخص مدیران خرید هم تایید می‌کند، کمبود مواد اولیه از جمله چالش‌‌‌های صنایع و تولیدکنندگان کشور است که در 6مساله مختلف از سوی بنگاه‌ها مورد اشاره قرار گرفته است.  در رده‌‌‌های بعدی نیز موضوعاتی نظیر زمین و اراضی، برق، ماشین‌آلات و تجهیزات، مواد اولیه، استاندارد، آب، شهرک‌‌‌های صنعتی، تجارت، معدن، فروش داخلی، گاز، گمرک، محیط‌زیست، سوخت، مجوز، مطالبات از دولت، مسائل عرضه و مسائل درون بنگاهی از جمله مواردی بوده‌‌‌اند که در سال1400 بخش تولید کشور را آزار داده‌‌‌اند.

در این راستا به نظر می‌رسد، با توجه به اینکه چالش‌‌‌های بخش صنعت کشور به طور واضح مشخص شده و در گزارش‌‌‌های رسمی، ارزیابی نهاد‌‌‌های دولتی، مقالات علمی و شواهد آماری هم بر صحت آنها مهر تایید زده شده، مقامات دولت به‌ویژه سیاستگذاران حوزه اقتصاد و صنعت نیز باید به تصمیمی مشخص و واحد در این زمینه برسند. براین مبنا، لازم است سیاست‌‌‌های آتی وزارت صمت نیز به جای پرداختن به مسائلی که تنها زمینه‌‌‌ساز حواشی است، تلاش خود را معطوف به بهبود در سهولت تامین مالی تولید و تزریق سرمایه در گردش به صنایع؛ تامین مواد اولیه؛ کاهش شکاف تکنولوژی و ترغیب صنایع به خرید تکنولوژی؛ بهبود زیرساخت‌‌‌های ملی در سه بخش آب، برق و گاز؛ رفع مشکل قراردادهای تامین اجتماعی؛ تسهیل در روابط بخش تولید با واحدهای تابعه دولت نظیر استاندارد، گمرک و بانک‌مرکزی در کنار تقویت روابط صنایع با حوزه‌‌‌های خطیری همچون محیط‌زیست کند.

گفت‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با صدیف بیک‌‌‌زاده، دبیر ستاد تسهیل و رفع موانع تولید کشور نشان می‌دهد که وزن مسائل بخش تولید در این نظرسنجی در هر استان متفاوت است و وزارت صمت و ستاد تسهیل و رفع موانع تولید هم به تفکیک هر مساله، اقداماتی را برای کاهش مشکلات بخش صنعت در سال 1400 به اجرا درآورده‌اند. گزارش مذکور نشان می‌دهد که هر هفته در سراسر کشور 6 تا 7بنگاه صنعتی به ستادهای تسهیل در هر استان در 12ماه 1400 مراجعه کرده‌‌‌اند. دبیر کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید وزارت صمت اعلام کرده است که به‌زودی جزئیات دقیق اقدامات وزارتخانه و لیست شرکت‌هایی که مشکلات آنها در این ستاد در سال 1400 حل شده است، منتشر خواهد شد. در جدول، فهرست دقیق 21دسته چالش (مانع) و 215موضوع محل اختلاف تولیدکنندگان احصا شده است.