اثر مثبت گردشگری بر سرعت رشد اقتصادی

پژوهش‌های مختلفی به بررسی رابطه توسعه گردشگری و رشد اقتصادی کشورها پرداخته و با روش‌های مختلف ثابت کرده‌اند که گردشگری می‌تواند بر رشد اقتصادی اثرات مثبتی داشته باشد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، یک پژوهش خارجی پیش از این، رابطه بین گردشگری و رشد اقتصادی را در 21 کشور آمریکای لاتین بررسی کرده و نتایج بررسی آنها حاکی از این است که در کشورهای با درآمد سرانه پایین و نیز در کشورهای با درآمد متوسط رشد گردشگری بر رشد اقتصادی کشور موثر بوده و تاثیر مثبتی بر آن دارد؛ این درحالی است که همین پژوهش نشان داد که در کشورهای با درآمد بالا این رابطه عکس شده و رشد گردشگری اثر منفی بر رشد اقتصادی می‌گذارد.همچنین نتایج یک پژوهش دیگر در خصوص رابطه بین گردشگری و رشد اقتصادی در کشور ترکیه نیز ثابت می‌کند که گردشگری بر رشد اقتصادی اثرگذار بوده است؛ نتیجه‌ای که دیگر پژوهشگران نیز در تحقیقی که در پرتغال و 20 کشور همسایه‌اش انجام دادند، به آن دست یافتند.

رشد اقتصادی 6/ 0درصدی به ازای یک درصد رشد گردشگری
در یک پژوهش داخلی، سمیه حسنوند و مسعود خداپناه بررسی کرده‌اند که رشد گردشگری چه اثراتی بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه می‌گذارد. نتایج این پژوهش بر این فرضیه صحه می‌گذارد که گردشگری تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه دارد و بنابراین این کشورها نه تنها از طریق منابع متداول رشد از جمله سرمایه‌گذاری در سرمایه مادی و انسانی و… بلکه از طریق توسعه صنعت گردشگری نیز می‌توانند به رشد و توسعه اقتصادی دست یابند؛ زیرا صنعت گردشگری به عنوان یکی از صنایع مهم و پردرآمد جهان به‌ویژه در قرن 21، شناخته شده و از عواملی است که گسترش آن اثرات زیست‌محیطی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مختلفی در کشورها به دنبال دارد.براساس یافته‌های این تحقیق، یک درصد افزایش در مخارج گردشگری منجر به افزایش 6/ 0 درصدی در رشد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه خواهد شد. مخارج گردشگری از سوی سازمان جهانی گردشگری «کل مخارج مصرفی بازدیدکننده طی بازدید و اقامت وی در مقصد» تعریف می‌شود.

همچنین براساس این پژوهش، سرمایه‌گذاری خارجی منجر به کاهش GDP می‌شود و دیگر متغیرهای در نظر گرفته‌شده نیز از نظر آماری در سطح بالایی معنادار بوده و اثر مثبتی بر رشد اقتصادی دارند. در واقع براساس این نتایج، با افزایش یک درصدی سرمایه‌گذاری در سرمایه فیزیکی، 13/ 0 درصد افزایش در GDP صورت می‌گیرد. از سوی دیگر افزایش یک درصدی در شاخص آزادی اقتصادی و افزایش یک درصدی سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی به ترتیب منجر به افزایش 67/ 0 درصدی و 18/ 0درصدی در GDP می‌شوند. به عبارت دیگر براساس برآوردهای حاصل از روش اثرات ثابت، در مجموع می‌توان گفت که توسعه گردشگری، افزایش سرمایه‌گذاری در سرمایه فیزیکی، افزایش شاخص آزادی اقتصادی (شامل آزادی تجاری، آزادی کسب و کار، آزادی مالیاتی، اندازه دولت، آزادی پولی، آزادی سرمایه‌گذاری، آزادی نظام مالی، حقوق مالکیت، آزادی از فساد اقتصادی و آزادی نیروی کار) و نیز افزایش سرمایه‌گذاری در سرمایه انسانی منجر به افزایش رشد اقتصادی می‌شوند.این پژوهش تاکید می‌کند که سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان باید برای افزایش رشد اقتصادی، به این صنعت توجه بیشتری داشته باشند و به‌منظور توسعه آن، سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی برای این بخش درنظر داشته باشند و موانع توسعه این صنعت از جمله عوامل زیربنایی، رفاهی و فرهنگی را تا حد ممکن رفع کنند.

صادرات گردشگری
یکی از آثار استراتژی توسعه برون‌گرا در بسیاری از کشورها، ترویج بخش‌های جدید مانند گردشگری و صادرات غیرسنتی بود. تاکنون در ادبیات توسعه بر گردشگری و صادرات غیرسنتی تمرکز شده و ادبیات موجود حاکی از این است که گردشگری نیز به عنوان بخش مهمی از رشد برون‌گرا ارتقا یافته است. تئوری‌ها بیانگر این هستند که افزایش گردشگری به‌ویژه در کشورهای کم‌درآمد که امکان صنعتی‌شدن سریع را ندارند، می‌تواند منجر به تنوع اقتصادی بدون اتکای بیش از حد به صادرات سنتی شود.به اعتقاد کارشناسان و پژوهشگران بین‌المللی، گردشگری یکی از بخش‌های صادراتی مهم است که تفاوت آن با صادرات کالاها و خدمات این است که مصرف‌کننده آن را در کشور میزبان مصرف می‌کند. در حقیقت این صنعت اگرچه نمی‌تواند اقتصاد شهر را به‌طور کامل بسازد اما نقش مثبتی از طرق مستقیم و غیرمستقیم در اقتصاد جوامع ایفا می‌کند. اثرات مستقیم آن از مخارج اولیه گردشگران برای کالاها و خدمات مصرفی ایجاد می‌شود. این بخش از اثرات باعث ایجاد اشتغال مستقیم و کسب درآمدهای ارزی از طریق تولید و فروش کالاها و خدمات به گردشگران می‌شود.

همچنین گردشگری به صورت غیرمستقیم نیز بر رشد تاثیر می‌گذارد چراکه اثر پویایی را در کل اقتصاد به شکل آثار سرریز یا دیگر آثار خارجی نشان می‌دهد.همه اینها درحالی است که رشد اقتصادی در اکثر کشورهای درحال توسعه مایوس‌کننده است. با رشد آهسته، تولید نسبت به دیگر کشورها روند نزولی دارد. روند رشد اقتصادی مزایا و منافع زیادی می‌تواند داشته باشد و به همین دلیل همه اقتصادها با وجود تفاوت‌های زیادی که ممکن است با یکدیگر داشته باشند، رشد و توسعه اقتصادی را یکی از اهداف اصلی خود قرار می‌دهند؛ اما باید درنظر داشت که دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار، نیازمند شناخت عوامل موثر بر آن است.

منافع و آثار مطلوب اقتصادی گردشگری، کلیه بخش‌های اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ به گونه‌ای که علاوه‌بر ایجاد زمینه برای توسعه زیرساخت‌ها، ایجاد درآمد و اشتغال برای میزبانان و همچنین فراهم آوردن درآمدهای مالیاتی برای دولت ازجمله آثار بارز این صنعت بوده است.
با توجه به اینکه در کشورهای در حال توسعه معضلاتی همچون نرخ بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی، اقتصاد تک‌محصولی، سطح پایین درآمد سرانه و نرخ‌های نازل رشد اقتصادی به وضوح دیده می‌شود، این کشورها برای رهایی از چنین مشکلاتی نیازمند رشد اقتصادی سریع و مستمر هستند و از آنجا که صنعت گردشگری یکی از صنایع مهم و پردرآمد جهان شناخته شده، می‌تواند نقش قابل‌توجهی در راستای این هدف داشته باشد.