چشم‌انداز مثبتی که لغو تحریم‌ها برای اقتصاد کشور ایجاد می‌کند باعث شده تا رفت و آمدهای هیات‌های تجاری و شرکت‌های خارجی به ایران طی سال‌جاری رکوردهای جالب توجهی داشته باشد که نشان از تغییرات اساسی در مراودات تجاری آینده خواهد داشت.

در همین حال، شرکت‌های ایرانی نیز در فضای جدید برای افزایش سهم بازار، همچنین کسب تکنولوژی‌های جدید به دنبال شرکای خارجی هستند تا با رسیدن به تولید مشترک بتوانند برای حضور در بازارهای صادراتی نیز آماده شوند. در این بین بحث شریک خارجی برای شرکت دخانیات هم بار دیگر مطرح شده است تا با به‌روزرسانی تجهیزات و ماشین‌آلات و نیز تولید باکیفیت‌تر محصولات، راه را برای حضور دخانیات ایران در بازارهای صادراتی هموارتر کند. این در حالی است که مدیرعامل شرکت دخانیات در بازدید از روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به‌طور تلویحی از مذاکره با برندهای اروپایی برای سرمایه‌گذاری مشترک خبر داد. محمدحسین برخوردار لغو تحریم‌ها و طی شدن فرآیند مذاکرات را پیش‌شرط‌های رسیدن به نتیجه در مذاکرات دانست. وی همچنین با انتقاد از شیوه فروش دستوری و دولتی، آن را مهم‌ترین عامل در از دست دادن بازار و مشتریان شرکت دخانیات و روی آوردن به محصولات قاچاق عنوان کرد. در ادامه مشروح گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت دخانیات می‌آید:

با اجرایی شدن برجام، صنعت دخانیات چه برنامه‌هایی برای گسترش فعالیت‌های خود دارد؟

انتظاراتی در بین مردم رایج است که فکر می‌کنند پس از لغو تحریم‌ها، کشور از لحاظ اقتصادی سریعا رشد خواهد کرد. این در حالی است که رشد اقتصاد در میان‌مدت و بلندمدت آثار خود را بروز می‌دهد، اما برای جذب سرمایه‌گذار باید بستر لازم فراهم شود. در صورت فراهم نشدن بستر لازم برای سرمایه‌گذاری نباید انتظار داشت که اقتصاد کشور در میان‌مدت هم پیشرفت کند. در حال حاضر درآمد حاصل از فروش نفت تکافوی بودجه را نمی‌دهد و تا زمانی که فساد اداری برچیده نشود به‌طور قطع حداقل سرمایه‌گذاری را می‌توان جذب کرد. در مجلس باید قوانین محکم و بازدارنده‌ای وضع شود تا از هرگونه فساد جلوگیری شود و دولت نیز مجری قوانین باشد.

طی این مدت مذاکراتی با برندهای خارجی شده است؟ آیا صنعت دخانیات امکان رقابت با برندهای جدید را دارد؟

در 4 ماهی که مسوولیت شرکت دخانیات را برعهده گرفته‌ام با کشورهای ترکیه، چین و بلاروس و آلمان مذاکراتی صورت گرفته است. میزان صادرات در این مدت افزایش یافته است؛ به گونه‌ای که به کشورهای لبنان، روسیه، افغانستان، عراق، کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی صادرات داشته‌ایم. در سال‌های اخیر دخانیات سومین منبع درآمد در ایران بوده و از امکانات فراوانی از لحاظ ساختمان و تجهیزات برخوردار است. سرمایه‌گذاران خارجی با ماشین‌آلات خود و استفاده از تاسیسات و نیروی انسانی و تجارب نیروهای متخصص ما می‌توانند برای کار مشترک برنامه‌ریزی کنند همچنین می‌توانیم در قالب دستمزدی (مشارکتی) با آنها فعالیت مشترک انجام دهیم.

آمار تولید در سه ماه نخست امسال نشان می‌دهد که تولید انواع سیگار در کشور کاهش یافته و واحدهای تولید سیگار در کشور به دلیل کمبود نقدینگی و وارد نشدن مواد اولیه تنها با 30 درصد ظرفیت خود مشغول هستند، دلیل این کاهش ناشی از چه بوده و آیا این عقب‌ماندگی در ادامه سال جبران شده است؟

به دلیل دولتی بودن شرکت دخانیات متاسفانه روی زیرساخت‌های آن کار نشده است. واگذاری شرکت‌های دولتی بسیار خوب است؛ اما قبل از واگذاری باید اصلاحات اساسی روی زیرساخت‌ها صورت گیرد. همواره نسبت به خصوصی‌سازی انتقاد داریم؛ هرچند که در شرکت دخانیات خصوصی‌سازی صورت نگرفته و به‌عنوان رد دیون بوده که در اختیار صندوق قرار گرفته است. برای خصوصی‌سازی شرکت دخانیات ابتدا باید بستر لازم فراهم شود سپس دولت می‌تواند با قیمت مناسب این شرکت را در اختیار بخش‌خصوصی قرار دهد.

در واگذاری دخانیات بی‌مهری صورت گرفته و فقط بخش حاکمیتی آن از جمله مجوز واردات، تولید، توزیع، فروش، مبارزه با کالای قاچاق در اختیار مرکز برنامه‌ریزی و نظارت گذاشته شده است. از آنجا که بخش فروش شرکت همواره به‌صورت دستوری عمل می‌کند بازار را از دست دادیم و در مقابل شرکت‌های دیگر (رقبای شرکت دخانیات) بزرگ شدند و با بازاریابی اصولی بازار مصرف را به دست گرفتند. این شرکت‌ها طی سال‌های متمادی از روش‌های صحیح مشتری‌یابی به‌صورت عمده و مویرگی استفاده کردند، اما متاسفانه شرکت دخانیات به علت دولتی بودن بازار را از دست داد؛ این در حالی است که به دست آوردن بازار مصرف زمان می‌طلبد، چراکه ذائقه مشتریان تغییر یافته و به سمت استفاده از محصولات سایر شرکت‌ها یا کالاهای قاچاق سوق داده شده است. ما باید آرام آرام تولید را متناسب با درخواست بازار تغییر دهیم و بازاریابی اصولی را در دستور کار قرار دهیم. درخصوص کاهش تولید باید بگویم تولید از فروش تبعیت می‌کند، اگر کاهش تولید داشتیم به این علت بود که موجودی انبار را کاهش دادیم تا انبار را به روز کنیم. اما زمینه افزایش تولید را فراهم خواهیم کرد. براساس آمارها طی 8 ماهه منتهی به آبان ماه امسال 5 میلیارد و 400 میلیون نخ سیگار تولید شد. در همین حال، برنامه شرکت دخانیات تولید 10 میلیارد نخ تا پایان سال‌جاری است و با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته سال آینده جهش تولید را تجربه خواهیم کرد.

درباره کیفی‌سازی سیگارهای تولیدی چه برنامه‌هایی دارید، آیا اقداماتی را آغاز کرده‌اید؟

سیگار جزو کالاهای مضر محسوب می‌شود، اما در هر صورت از بازار مصرف برخوردار است و براساس مسوولیت اجتماعی که بر عهده داریم باید محتوای داخل سیگار را تحت کنترل درآوریم. تلاش‌های زیادی به منظور کاهش قطران و نیکوتین محصولاتمان در حال انجام است که می‌توان از روش‌های افزایش طول فیلتر، ونتیلاسیون سیگار (عملی که با وارد کردن هوا در مسیر دود سیگار موجب رقیق شدن دود می‌شود)، تنوع توتون‌های استفاده شده در خرمن و استفاده از دمار مرغوب‌تر استفاده کرد. ضمنا سیگارهای جدید در حال طراحی نیز تماما از قطران و نیکوتین پایینی برخوردار هستند.

نظرتان درباره مدیریت مصرف دخانیات با اخذ مالیات بر خرده‌فروشی چیست؟

افزایش مالیات سال‌های متوالی است که تجربه شده است و هیچ گاه نتایج مطلوبی در کاهش مصرف نداشته است، چرا که زمانی مالیات اثرگذار خواهد بود که در سطح خرده فروشی از مصرف‌کننده اخذ شود. برای این موضوع نیز لازم است که همه خرده‌فروشی‌ها مجهز به شبکه صندوق الکترونیکی باشند و در این‌صورت شرکت دخانیات با اخذ مالیات بیشتر مخالفتی ندارد.

مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده کیفیت سیگار، کیفیت توتون است که بر اساس سه عامل پایه‌ای نرخ توتون، خصوصیات اقلیمی ‌و فرآیند عمل‌آوری انجام می‌شود. با توجه به نقش این عنصر در قیمت تمام شده تولید چه برنامه‌ای برای افزایش کیفیت دارید؟

نیاز توتونی شرکت یا از طریق توتون‌های داخلی تامین می‌شود یا از طریق توتون‌های خارجی. در ارتباط با تامین خارجی برنامه‌ای برای کشت مشترک در برخی از کشور‌های فروشنده توتون از جمله زیمبابوه داریم که از لحاظ قیمت تمام شده مقرون به صرفه خواهد بود. همچنین بررسی در دست انجام است که روش انتخاب توتون در کشور مبدا صورت گرفته تا توتون‌های انتخاب شده از لحاظ کیفی بالاتر و طبیعتا از لحاظ قیمتی نیز مقرون به صرفه‌تر خواهد بود. با این حال، به منظور افزایش کیفیت توتون‌های داخلی، تمامی‌ حوزه‌های مختلف شرکت در تلاش برای ارتقای کیفی توتون‌های داخلی بوده و از این رو است که حدود 45 درصد توتون‌های مصرفی در ساخت سیگار از توتون‌های داخلی است. شرکت دخانیات ایران در حوزه صادرات سیگار و تنباکو نسبت به سال گذشته به ترتیب 400 و 300 درصد رشد داشته است.

قاچاق سیگار همواره پاشنه آشیل این صنعت بوده است. چه برنامه عملی می‌توان برای مبارزه با قاچاق طراحی کرد؟

قاچاق صدمات زیادی بر پیکره تولیدکنندگان داخلی خصوصا به صنعت دخانیات وارد کرده است و برای مقابله با آن باید همه مسوولان و متولیان امر در نهادهای حاکمیتی، دولتی و امنیتی با همراهی و همکاری و با یک برنامه‌ریزی اصولی و صحیح از حقوق دولت، مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان داخلی حمایت کنند. در حال حاضر حدود 39 تا 40 درصد از 67 میلیارد نخ مصرفی کشور از محل کالای قاچاق تامین می‌شود. این در حالی است که دو شرکت خارجی فعال در کشور از جمله BAT و GTI معادل 15 میلیارد نخ تولید می‌کنند. در همین حال واردات رسمی سیگار به کشور حدود 16 میلیارد نخ است؛ بنابراین سهم قاچاق به کشور 24 میلیارد نخ است.