متصل نبودن بانک‌های ایران به بانک‌های بین‌المللی و اینکه امکان استفاده از کارت‌های اعتباری همچون مسترکارت و ویزاکارت وجود ندارد، همواره دغدغه‌ای برای گردشگران خارجی است؛ چراکه ناچارند پول مورد نیازشان را با خود حمل کنند و این مساله، حس ناامنی را در مقاصدی که برایشان ناشناخته است، به همراه دارد که گاهی هم با دستبرد مواجه می‌شوند. این در حالی است که گردشگران خارجی در کشورهای خود پول حمل نمی‌کنند و معمولا گردشگری که به کشور دیگری سفر می‌کند، پول زیادی همراه ندارد. 

اما در ایران، به دلیل مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، به ناچار آنها مجبور هستند که مبالغ مورد نیازشان را به صورت نقدی با خود به همراه داشته باشند.
به گزارش «دنیای اقتصاد»، تحریم‌هایی که سال‌ها گریبان ایران را گرفته است مساله عدم بهره‌گیری از کارت‌های اعتباری بین‌المللی را بر سر راه گردشگران خارجی قرار داده و آنها را با چنین چالشی مواجه می‌کند؛ چالشی که شاید بیشتر از گردشگران خارجی، به ضرر اقتصاد ایران باشد.

افزایش کارت‌های اعتباری ریالی
گرچه اوایل سال جاری برای رفع این مشکل، معاون گردشگری سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور از توزیع کارت اعتباری ویژه گردشگران خارجی از 20 فروردین توسط بانک ملی خبر داد که این کارت تنها در ورودی فرودگاه امام خمینی تهران خدمات ارائه می‌داد، اما این مشکل همچنان به قوت خود باقی است.

کارت‌های اعتباری که برای توریست‌ها و گردشگران خارجی از سوی بانک ملی ایران تهیه و صادر می‌شود، در شعبه فرودگاه امام(ره) توزیع می‌شود و تا سقف ۵ هزار دلار اعتبار دارد.
گرچه بانک ملی ایران به عنوان اولین بانک برای تولید این دسته از کارت‌ها اقدام کرده، دیگر بانک‌ها هم در صورتی که تمایل داشته باشند می‌توانند برای صدور این کارت‌ها اقدام کنند. چنان که در این راستا روز پنجم مهرماه امسال همزمان با روز جهانی گردشگری از کارت اعتباری بانک سپه رونمایی شد.  

حالا به گفته کارشناسان اقتصادی، این تلاش‌ها البته برای ایران با چشم‌انداز 20 میلیون گردشگر در سال 2025 بسیار ناچیز است و در صورتی که ایران نتواند به شبکه بانک‌های بین‌المللی بپیوندد، به طور طبیعی میزان پولی که از سوی گردشگران خارجی در آن خرج می‌شود، کاهش می‌یابد و تنها برای هزینه اقامت و حمل‌و‌نقل صرف خواهد شد؛ در حالی که بخش قابل‌توجهی از درآمد و منفعت گردشگری خارجی در ایران باید مربوط به خرید و سودرسانی به جوامع محلی باشد. 

نشریه «گلف بیزینس» هم اواخر شهریور امسال درباره این مشکل گردشگران خارجی در ایران، با انتشار گزارشی درباره محدودیت دسترسی به کارت‌های اعتباری (Credit Cards) نوشته بود: «این به آن معناست که گردشگران خارجی باید مبالغ لازم را به ریال پرداخت کنند یا آنکه این کار را با دلار و یورو و از طریق مبادله ارز انجام دهند.»
این نشریه ادامه داده بود: «شبکه پرداخت یکی از اجزای ضروری برای اقتصاد جهانی یکپارچه و در حال رشد است اما همچنان یک مشکل عمده برای گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند و خواستار اقامت در این کشور هستند دسترسی نداشتن ایران به بانک‌های بین‌المللی و خدمات ارائه‌دهنده کارت‌های اعتباری است.»

نبود زیرساخت؛ مساله کارت‌های اعتباری
در همین حال یک کارشناس بانکی در این‌باره به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «برای رفع این مشکل در مرحله نخست باید زیرساخت‌های کار فراهم شود که از جمله مهم‌ترین‌ آنها، ثابت شدن نرخ ارز و دلار است.»

محمدحسین یزدانی اضافه می‌کند: «در حال حاضر بانک‌های دیگری به جز بانک ملی نیز خدمات ارائه کارت اعتباری را به صورت محدود دارند که بانک سپه و گردشگری از جمله آنهاست اما مساله اینجاست که در این صورت نیز امکان استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی در ایران فراهم نمی‌شود؛ مگر اینکه تحریم‌ها برداشته شده و سیستم بانکی ایران بتواند با بانک‌های بین‌المللی وارد رابطه شود.»

به گفته این کارشناس بانکی، «شیوه ارائه خدمات برای کارت‌های اعتباری در ایران به این صورت است که بانک‌های عامل، این کارت‌ها را صادر می‌کنند و گردشگران در ایران با پرداخت معادل ریالی آن در صرافی‌ها، کارت را دریافت می‌کنند و در پایان و موقع خروج نیز اگر مبلغی در کارت مانده باشد می‌توانند معادل ارزی آن را دریافت کنند.»

او دلیل اینکه بانک‌ها به طور مستقیم نمی‌توانند این کارت‌ها را به گردشگران خارجی بدهند، تفاوت نرخ ارز بانکی با نرخ ارز در بازار عنوان کرده و اضافه می‌کند: «تنها در صورتی که نرخ ارز بانکی با نرخ ارز در بازار یکی باشد می‌توان این کارت‌ها را از طریق بانک‌ها دریافت کرد چراکه این کار در غیر این‌صورت برای ایران مقرون به صرفه نخواهد بود.»

معاون ارزي بانك ملي نیز پیش از این، درباره صدور «توريست‌كارت» براي اولين‌بار در كشور براي گردشگران و تورهاي خارجي گفته بود که اين كارت با اخذ مجوز از بانك مركزي و تفاهم صرافي ملي و بانك ملي صادر مي‌شود.
غلامرضا پناهي یادآور شده بود: «از ديدگاه اقتصادي، صنعت گردشگری نوعي توسعه صادرات و رشد اقتصادي محسوب مي‌شود؛ بر اين اساس لازم است كه خدمات مورد نياز بانكي در اختيار گردشگران قرار گيرد.»

به گزارش «دنیای اقتصاد»، در حال حاضر کارت‌های اعتباری که از سوی ایران به گردشگران ارائه می‌شود، ريالي است و در قبال ارز ورودي گردشگران با اعتبار زماني مشخص صادر و قابليت استفاده در شبكه بانكي را خواهد داشت و با نرخ روز ارز براي آنها محاسبه و كارت صادر مي‌شود. 
کارت‌های اعتباری در پی تفاهم بانک‌های عامل با سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري براي ارائه توريست‌كارت به گروه‌ها و تورهاي گردشگري صادر می‌شود و امكان استفاده در تمام پايانه‌هاي فروش شبكه بانكي و امكان دريافت وجه نقد فقط در دستگاه‌هاي خودپرداز بانك ملي را دارد. 
مدت انقضای اين كارت‌ها بر اساس مدت زمان ويزا و متناسب با دستورالعمل بانك مركزي است. 

راهنمایان تور نیز بارها از زبان گردشگران خارجی در خصوص چالش فراهم نبودن امکان استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی در کشور اعلام نارضایتی کرده‌اند. حالا از آنجا که صنعت گردشگري صنعتي است كه مي‌تواند با توجه به شرايط و مزيت‌هاي كشور مورد توجه قرار گيرد، اينگونه خدمات هم مي‌تواند به توسعه و رونق اين صنعت كمك كند اما اگر زیرساخت‌های اساسی این کار که اتصال به شبکه و سیستم بانکی دنیا است، فراهم نشود نمی‌توان انتظار داشت که این مشکل دیرینه حل شود؛ چراکه حتی ارائه این کارت‌های اعتباری برای گردشگران خارجی نیز محدود بوده و در هر صورت آنها ناچار به حمل پول نقد با خود هستند. رفع کامل تحریم‌ها گرچه نقش عمده‌ای در اتصال ایران به شبکه جهانی بانکی دارد اما با این همه به نظر می‌رسد لازم است مسوولان نخست، مسائل داخلی در این خصوص را برطرف کنند تا پس از رفع تحریم‌ها دسترسی به کارت‌های اعتباری بین‌المللی تسریع شود.