نوسانات نرخ ارز در بازار داخلی در سال‌های اخیر را می‌توان یکی از دلایل غیرقابل پیش‌بینی بودن اقتصاد کشور دانست که دورنمای روشنی را از فرآیندهای اقتصادی و ساز و کارهای تولیدی در ایران ترسیم نمی‌کند. با توجه به این ضعف باید گفت که جذابیت حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بورس اوراق بهادار ایران یا سرمایه‌گذاری در تولید یا صنایع زیربنایی با محدودیت‌هایی جدی رو‌به‌رو خواهد بود.

با توجه به شناخت این نقطه ضعف، راه‌اندازی بورس ارز در دستور کار قرار گرفته تا با معاملات نقدی و آتی، ریسک سرمایه‌گذاری خارجی را به حداقل رسانده و به‌عنوان پیش نیاز ورود سرمایه‌گذاری خارجی به کشور ایفای نقش کند. به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل بورس کالای ایران، حامد سلطانی نژاد مدیر عامل بورس کالا روز گذشته در همایش اقتصاد ایران در پساتحریم؛ کیش دروازه ورود و در پنل اختصاصی بازار سرمایه کشور که با حضور مقامات ارشد بازار سرمایه ایران در سالن خلیج‌فارس مرکز همایش‌های بین‌المللی کیش برگزار شد، با بیان مطلب فوق افزود: شناسایی مشتریان و سرمایه گذاران خارجی کار مهمی است اما در تمام کشور‌های دنیا، سرمایه گذاران عموما از طریق نهادهایی به‌صورت مالکیت نیابتی همانند بورس‌ها به بازارهای سرمایه ورود می‌کنند. وی گفت: یکی از موارد بسیار مهم برای سرمایه‌گذاران خارجی این است که کشور سرمایه پذیر چه فکری برای پوشش ریسک نرخ ارز کرده است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر بسیاری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور به علت نوسانات نرخ ارز به تهدید تبدیل شده و تمایل سرمایه گذاران خارجی برای حضور در بازارهای ایران را از بین برده است.

وی سپس خاطرنشان کرد: یکی از ابزارهای کمک‌کننده در این خصوص، پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز از طریق راه‌اندازی بورس ارز است و به همین دلیل ما در بورس کالای ایران راه‌اندازی بورس ارز را در دستور کار قرار داده‌ایم. مدیرعامل بورس کالای ایران با بیان اینکه بورس ارز نمونه یک بازار مالی است که پیشران توسعه در کشور خواهد بود، گفت: با راه‌اندازی بورس ارز در کشور ضمن شفافیت کشف قیمت ارز و تعیین صحیح مزیت‌های اقتصادی، امکان برنامه ریزی بلند‌مدت برای بنگاه‌های اقتصادی فراهم می‌شود. سلطانی نژاد افزود: اگر به دنبال توسعه اقتصادی هستیم باید بستری را برای ارتباط مستقیم بین بازارهای مالی و بخش واقعی اقتصاد فراهم کنیم و این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه بازارهای مالی را توسعه دهیم. اگر روزی معاملات قراردادهای آتی پتروشیمی، قیر و ارز در بورس کالای ایران راه‌اندازی شود، در آن زمان برای فعالان اقتصادی به‌صورت روزانه هم فرآیند کشف قیمت این محصول در بورس و هم پوشش ریسک نوسانات قیمت برای آنها فراهم می‌شود. وی ادامه داد: نمونه‌هایی از بازارهای مالی موفق در قراردادهای آتی در دنیا وجود دارد. به‌طور مثال بازار قراردادهای آتی محصولات پتروشیمی در بورس دالیان چین فقط روی یکی از محصولاتش، 513 میلیارد دلار گردش مالی دارد.

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه با بیان اینکه وقتی شما بازار مالی را گسترش می‌دهید با استفاده از ابزارهای مالی در این بازار، اهرمی به وجود می‌آید که به گردش مالی بیشتر کمک می‌کند، گفت: یکی از این ابزارهای مالی، گواهی سپرده کالایی است. به‌عنوان مثال یکی از مشکلاتی که ما در بحث صادرات داریم حضور واسطه‌ها است. واسطه‌هایی که محصول را خریداری می‌کنند و این محصولات را به‌صورت بی‌کیفیت صادر می‌کنند. اگر ما بیاییم انبارهایی را در سراسر دنیا پذیرش کرده و این امکان را فراهم کنیم که در واقع محصولات بتوانند در دنیا به بازارهای مصرف سپرده شوند و به پشتوانه آنها گواهی سپرده کالایی منتشر شود، ما می‌توانیم این شرایط را فراهم کنیم که هم تولید‌کننده به‌صورت مستقیم محصول خود را به دست مصرف‌کننده در بازارهای جهانی برساند و هم اینکه واسطه‌ها را به جای اینکه در بازار واقعی فعالیت ‌کنند، به سمت بازارهای مالی هدایت کنیم. وی سپس گفت: این همان اتفاقی است که درخصوص محصولات کشاورزی در بورس کالای ایران رخ داده است و بورس کالا درخصوص محصولات کشاورزی بیش از 30 انبار محصولات کشاورزی را پذیرش کرده و این محصولات کشاورزی در این انبارها مورد معامله قرار می‌گیرند و توسعه انبارهایی از این دست در داخل و خارج کشور در دستور کار قرار دارد.

سلطانی‌نژاد در ادامه با اشاره به اینکه یکی دیگر از کارکردهای بازار مالی، تامین مالی پروژه‌ها است، گفت: این تامین مالی می‌تواند از طریق تاسیس فاند‌های مختلف صورت بگیرد و در حال حاضر ما در بورس کالای ایران طرحی را در دست تدوین داریم که یک فاند ارزی را تاسیس کنیم. به‌طوری‌که یکی از شرکت‌های تامین سرمایه قرار است ارزی را که در دست مردم قرار دارد جمع‌آوری کرده و بخشی از ارز خارجی هم به کمک ما خواهد آمد که ما عملیات فورفیتینگ(forfaiting) را برای خریداران در بازار مالی انجام بدهیم و فروش محصولات را ترکیب کنیم.

وی در ادامه گفت: یکی دیگر از کارکردهایی که از ساختارهای مالی همانند بورس‌ها مورد توقع است اینکه بتواند بازارهای مالی را از طریق بازاریابی بین‌المللی به هم پیوند دهد. به‌عنوان مثال LME WEEK یک هفته و واقعه‌ای است که توسط این بورس برگزار می‌شود برای اینکه فعالان واقعی یک صنعت و حوزه مالی را به هم معرفی کند. در طول این همایش، فرصت‌ها و محصولات به هم معرفی شده که این شرایط انعکاسی از ارتباط بخش مالی با بخش واقعی بازار است. مدیرعامل بورس کالای ایران با بیان اینکه وقتی که ساختار مالی یا financial market شکل می‌دهید می‌توانید مرجعیت قیمت نیز داشته باشید، افزود: ایران چرا نباید مرجع قیمت قیر در دنیا باشد در حالی که سومین تولید‌کننده قیر و ششمین صادر‌کننده این محصول در دنیا است. وی سپس گفت: برای پیوند بورس‌های کالایی در دنیا با یکدیگر دو روش، شناخته شده است و ما نیز برای این پیوند به ساختاری مانند بازار مالی نیاز داریم و به نظر می‌رسد که روش‌های متداولی که در دنیا وجود دارد از جمله روش‌های back-office و front-office که ما باید از هر دوی این روش‌ها استفاده کنیم. مدیرعامل بورس کالای ایران در پایان گفت: اولین روش اتصال از طریق زیر ساخت‌های تسویه و پایاپای back-office است و روش دوم front-office یا اتصال بورس‌ها از طریق عضویت در نهادهای بین‌المللی مالی و بورس‌ها به‌صورت متقابل است که هم اکنون شرایط استفاده از روش دوم در بورس کالای ایران فراهم است و این بورس از طریق اتصال به نهادهای بین‌المللی مالی برای پیوند به بورس‌های کالایی جهان آماده شده است.