جا‌به‌جایی و عوض کردن خانه الزاماتی دارد و جدای از اینکه افراد بسته به توان و موقعیتشان و بسته به جایی که برای سکونت انتخاب می‌کنند باید هزینه‌ای متحمل شوند که در شهر‌های بزرگ گاه تا بیشتر از ۱۰۰‌میلیون رهن و اجاره‌های بالای یک‌میلیون هم می‌رسد، مستاجران خرج‌های دیگری از جمله پرداخت کمیسیون مشاوران املاک و هزینه اسباب‌کشی هم دارند. این هزینه‌ها در مواردی حقوق یک یا حتی چند ماه مستاجران را می‌بلعد.

اکثر مستاجران نیمه اول سال را برای جابه جایی در بازار اجاره ترجیح می‌دهند؛ تعطیلی مدارس، آب و هوای مناسب و بلندی روز از علت‌های طبیعی این انتخاب هستند. به همین دلیل‌درصد چشمگیری از پایان مدت زمان قراردادهای اجاره به نیمه اول سال موکول می‌شود و در نیمه دوم سال به خصوص در دو ماه پایانی بازار رهن و اجاره با رکود رو به روست، مگر آن دسته از مستاجران یا موجرانی که به دلایلی خاص مجبور به فسخ قرارداد می‌شوند. به این ترتیب فصل تابستان فصل نقل و انتقال مسکن است. رونق بخش اجاره مسکن به رونق کار چند صنف دیگر منجر می‌شود. مشاوران املاک، اصناف حوزه باربری و حمل و نقل کالا و صنف خدمات منزل از نخستین گروه‌های پردرآمد در تابستان هستند. مشاوران املاک طبق یک فرمول مشخص که برای تمامی معاملات مسکن استفاده می‌شود مجاز به دریافت حق کمیسیون هستند و پیروی نکردن از این فرمول توسط بنگاه‌ها، تخلف محسوب شده و می‌تواند منجر به پیگیری قانونی علیه آنها شود.

طبق رقم تعیین شده از سوی صنف مشاوران املاک از سال گذشته هر معامله خرید و‌فروشی که در دفتر مشاوران املاک شهر تهران به ثبت برسد، تا سقف ۵۰۰‌میلیون تومان مشمول ۵/۰‌درصد کمیسیون از هر طرف معامله است (خریدار و فروشنده هر کدام نیم‌درصد)، پس از آن بسته به ارزش ملک مورد معامله در رقم‌های بالاتر از ۵۰۰ میلیون، نسبت به مازاد ارزش مورد معامله ۲۵/۰‌درصد به کمیسیون طرفین معامله افزوده خواهد شد. به این رقم بر حسب قانون پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، هر طرف معامله باید ۹‌درصد ارزش کمیسیون معامله را هم به بنگاه مشاوره املاک علاوه بر کل کمیسیون پرداخت کنند. با این حساب رقم‌های سلیقه‌ای که برخی بنگاه‌ها به مشتریان خود می‌گویند، غیرقانونی و جرم است. باید توجه داشت شرایط خانه مورد نظر، نظیر محل خانه، موقعیت جغرافیایی، دسترسی، امکانات و سایر موارد، بر قیمت خانه اثر می‌گذارند و به تبع بر حق کمیسیون مشاوران املاک اثرگذار خواهد بود، اما به صورت جدا و بدون توجه به قیمت خانه، تاثیری بر افزایش یا کاهش حق کمیسیون ندارند.

هزینه اسباب کشی و بسته‌بندی

یکی از جدی ترین هزینه های جابه جایی منزل به اسباب کشی و حمل بار مربوط می شود. اولین هزینه حمل بار به ماشین حمل کننده وسایل مربوط می شود. بالا رفتن قیمت حمل‌ونقل کالا یکی از معضلات و مشکلاتی است که امروز در اقتصاد بازار ما نمود پیدا کرده است. در حالی که نرخ‌های مصوبی در این‌باره وجود دارد اما اکثر موسسات حمل‌ونقل کالایی فارغ از نرخ‌های اتحادیه، نرخ‌های کرایه را تا دو برابر بالاتر اعلام و از مشتریان خود اخذ می‌کنند. هزینه این وسایل ساعتی محاسبه می شود و بسته به نوع وسیله از ساعتی ۱۵‌هزار تومان برای وانت بار زیر یک تن شروع می شود تا ۳۶‌هزار تومان برای کامیون ۵/۲ تنی می رسد. البته هزینه ساعت اول بیشتر از هزینه های ساعت بعد است. باید توجه داشت که محاسبه کرایه از ابتدای حضور ماشین در مبدا می باشد. بعد از هزینه حمل بار در بین شهر، باید به فکر هزینه انتقال بار از ماشین به داخل منزل بود، هزینه ای که نمی توان نادیده گرفت.

برای هزینه کارگر باید توجه کرد که هزینه راننده جزو کارگران محسوب نمی شود و به‌طور معمول شرکت های حمل بار ساعتی شش‌هزار تومان برای آن در نظر می گیرند. تعرفه کارگر کمکی هر ساعت ۱۵هزارتومان است و اگر حمل بار به طبقات بالا باشد، با توجه به توافق صاحب بار به تعرفه کارگر افزوده می شود! اما شرکت های حمل بار موارد دیگری نیز اضافه کرده اند که می تواند هزینه حمل و نقل شما را افزایش دهد. هزینه حمل یخچال ساید بای ساید، شیشه، بوفه، دستگاه های ورزشی، کولر و از این قبیل اشیا به صورت جداگانه و به این شرح محاسبه می‌گردد که اگر وسایل منزل شما کمی بیشتر از متوسط جامعه باشد، لازم است از یک کامیون ۵/۲ تنی استفاده کنید. کامیونی که حداقل ۴ ساعت باید حضور داشته باشد. هزینه ۷۲ هزارتومانی تنها به کامیون تعلق می گیرد. ۲۴‌هزار تومان به راننده تعلق می گیرد. اگر از دو کارگر هم استفاده کنید باید ۱۲۰‌هزار تومان پرداخت کنید. علاوه براین، اگر یک یخچال ساید بای ساید هم داشته باشید و در طبقه دوم ساختمان زندگی کنید، باید ۴۰‌هزار تومان دیگر پرداخت کنید. جمع این اعداد هزینه ۲۵۶‌هزار تومانی برای شما ایجاد می کند. باید گفت که این حداقل قیمت‌های مصوب است که با کوچک‌ترین تغییر و به هر بهانه‌ای تغییر می‌کند. دلهره صدمه دیدن اسباب نیز همیشه با مستاجران است.

این روزها با توجه به افزایش تعداد مستاجران و کاهش شرایط تمدید چند‌ساله خانه‌ها و در نتیجه افزایش میزان اسباب‌کشی‌های هر ساله، شرکت‌های بسته‌بندی وسایل منزل به کمک مستاجران شتافته‌اند و می‌گویند این کار را بر اساس متد روز جهان انجام می‌دهند و برخلاف مردم عادی که برای بسته‌بندی، فقط چند کارتن دارند و یک چسب و نهایتا مقداری روزنامه باطله، آنها از وسایل و روش‌هایی استفاده می‌کنند که برای ما آشنا نیست اما اطمینان آور است. شرکت‌های بسته‌بندی وسایل منزل، این روزها به کمک مردم آمده‌اند و صدالبته در قبال این خدمت، هزینه شایسته‌ای نیز دریافت می‌کنند. آنها معتقدند که در قبال بیمه و بسته‌بندی وسایل و تضمین آسیب نرسیدن به اسباب و اثاثیه و حمل و چیدمان مجدد وسایل بزرگ و برقی در منزل جدید، رقمی بین ۷۰۰‌هزار تا یک میلیون تومان دریافت می‌کنند، البته این رقم به‌طور میانگین بیان شده و از شرکتی تا شرکت دیگر متفاوت است. این روزها بار سنگین کار و زندگی مردم را هر چه بیشتر به سمت استفاده از خدمات بیشتر و بهتر کشانده است و شاید شرکت‌های بسته‌بندی بار نیز با توجه به همین نیاز مردم، فرصت را غنیمت شمرده و رقم‌های نجومی برای بسته‌بندی لوازم خانه درخواست می‌کنند. با توجه به آنچه گفته شد می‌بینیم که هزینه نقل و انتقال خانه به مبلغ رهن و اجاره ختم نمی‌شود.

شاید با این محاسبه برخی از مستاجران عطای عوض کردن خانه را به لقایش ببخشند. در مواردی که اجاره ماهانه یک خانه کمتر از مبلغ کمیسیون مشاوران املاک و حمل و نقل بار است، ماندن در خانه سابق و افزایش معقول اجاره‌بها می‌تواند به نفع مستاجر باشد، چراکه علاوه بر هزینه‌های یاد شده، هزینه‌های کوچکی نیز در طول یک یا دو هفته، مثل نصب تلویزیون، یا ماشین لباسشویی و عوض کردن لامپ‌ها، بر عهده مستاجر خواهد بود. در این بین لزوم نظارت کامل و مستقیم روسای اصناف بر زیرمجموعه خود بر کسی پوشیده نیست. راه‌اندازی سامانه‌های شکایت مردمی و تعهد به پیگیری فوری این شکایات، می‌تواند تا حدی از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.