بورس تهران پس از عبور از یک دوره رکود چند ماهه، از نیمه دوم دی ماه شاهد رونق چشمگیری در معاملات خود بود، رونقی که به دنبال رفع تحریم‌های غرب علیه ایران امید فراوانی جهت چرخش اوضاع و بهبود شرایط بورس تهران به سهامداران به ویژه سرمایه‌گذاران خرد تزریق کرد. در ادامه اما تشدید تقاضا در معاملات برخی از سهم‌ها و همچنین ورود پرشتاب نقدینگی سهامداران حقیقی به بازار سهام شائبه غلبه رفتار هیجانی در معاملات بورس تهران را نزد گروهی از کارشناسان تقویت کرد.

به نظر می‌رسد در حال حاضر برخی اهالی تالار شیشه‌ای توجهی به اصول خرید در معاملات نداشته و بدون داشتن استراتژی و تحلیل خاصی از وضعیت شرکت‌ها در تلاشند از قافله‌ای که برای خرید سهام خیز برداشته‌اند، عقب نمانند و تنها با تکیه بر برخی اظهار‌نظر‌ها در مورد مناسب بودن قیمت‌ها برای خرید، بدون دانش و تجربه خاصی فقط در‌صدد ورود به معاملات بورس تهران هستند و در همین راستا نیز صف‌های خرید سنگینی را در بورس تهران رقم زده‌اند و این صف‌نشینی حتی در مورد برخی شرکت‌هایی که وضعیت بنیادی مناسبی ندارند و بعضا با زیان انباشته و تعدیل منفی سنگین مواجه بوده‌اند، نیز مشاهده می‌شود. در بررسی شرایط کنونی بورس تهران کارشناسان معتقدند: با رفع ریسک مربوط به تحریم‌های هسته‌ای، بخش عمده‌ای از شرکت‌های فعال در بورس تهران برای آن دسته از سهامدارانی که با دید بلندمدت قصد سرمایه‌گذاری دارند، بهترین فرصت برای کسب بازدهی است. اما این تنها یک روی سکه است. روی دیگر سکه سرمایه‌گذاری در بورس تهران، باید مورد توجه ویژه سرمایه‌گذاران با دیدگاه کوتاه‌مدت و کم‌تجربه قرار بگیرد، چراکه همواره این ریسک وجود دارد که بازار فرصت شکار بازدهی برای تمام معامله‌گران را به وجود نیاورد. کارشناسان می‌گویند: سرمایه‌گذارانی که در بازار برای خرید خود استراتژی دارند می‌توانند در قیمت‌های مناسب خریدار باشند اما هرگز نباید به واسطه هیجان و جوسازی‌های احتمالی، سرمایه خود را بدون تحلیل به طمع کسب سود بیشتر وارد بازار سهام کنند. در همین راستا «دنیای اقتصاد» به بررسی شرایط کنونی بازار از منظر دو کارشناس بازار سهام پرداخته است. این کارشناسان ضمن هیجانی دانستن فضای کنونی معاملات به دلیل پیروی از اخبار و شایعات و همچنین افزایش انتظارات از بورس، هدف‌گذاری و همچنین تفکیک بین شرکت‌ها از منظر سودآوری را دو استراتژی مهم برای خریداران به ویژه حقیقی‌ها عنوان کردند.

رشد بازار با افزایش انتظارات

حسن خانجمالی، مدیر سرمایه‌گذاری و خدمات مالی کارگزاری خبرگان سهام به «دنیای اقتصاد» گفت: در شرایط کنونی که برجام به نتیجه مثبت رسیده است، عمده سهامداران حقیقی بدون هیچ گونه استراتژی و نگاه خاصی در صف‌های خرید طولانی نشسته و انتظارات آنها از وضعیت آتی بورس تهران تنها با تکیه بر اخبار به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرده است. این کارشناس بازار سهام افزود: خبرهای مختلف در مورد اثر رفع تحریم‌ها بر صنایع مختلف، انعقاد قرار‌داد با شرکت‌های خارجی و ورود سرمایه‌گذاران خارجی از جمله عواملی هستند که موجب شده‌اند، سرمایه‌گذاران با شتاب وارد معاملات شوند و تنها به این موضوع فکر کنند که در شرایط کنونی از بازار سهام نوسان بگیرند. خانجمالی افزود: صرف‌نظر از اینکه عوامل مزبور چگونه و در چه بازه زمانی به مرحله بروز می‌رسند، به‌طور قطع نباید فراموش کرد که صرف این خبر‌ها نباید مبنای عملکرد سهامداری در بورس باشد.این مساله در مورد سرمایه‌گذاران خرد که بیشتر تحت تاثیر جو موجود در بازار هستند و صرفا با پیروی از برخی اظهار نظر‌ها در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. به همین دلیل در چنین شرایطی به نظر می‌رسد برای معامله‌گران حقیقی ضروری است که در معاملات تامل بیشتری به خرج دهند و ریسک حرکت‌های شتاب‌زده را در محاسبات خود داشته باشند، چرا که هرگاه شاهد رشد بی‌رویه در بازار باشیم، به همان مقدار نیز باید منتظر افت باشیم.

این کارشناس بازار سهام گفت: بخشی از افزایش انتظارات سهامداران در شرایط فعلی مربوط به خبر‌های پیرامون ورود سرمایه‌گذار خارجی است این در حالی است که در شرایط فعلی هنوز بستر مناسب برای ورود این سرمایه‌گذاران فراهم نشده است ضمن اینکه، نگاه سرمایه‌گذار خارجی متفاوت از نوع نگاه سرمایه‌گذاران داخل کشور است و به نظر می‌رسد تا عملی شدن و پیدا شدن آثار آن فاصله زمانی زیادی وجود داشته است. خانجمالی با اشاره به تفاوت توجیه مالی و اقتصادی سرمایه‌گذاران خارجی در مقایسه با سرمایه‌گذاران داخلی اظهار کرد: این تفاوت نگاه‌ها در سرمایه‌گذاری برخی شرکت‌ها تغییر خاص چشمگیری در کوتاه‌مدت نخواهد داشت و تنها منجر به متورم شدن سمت راست ترازنامه شرکت‌های مزبور می‌شوند. خانجمالی گفت: در این شرایط، بازار خود با تکیه بر اخبار در مدار صعودی حرکت می‌کند، عده‌ای نیز به دنبال شکل گرفتن فضای مثبت در بازار سهام در کنار برجسته کردن برخی اخبار، شایعاتی را نیز روانه بازار می‌کنند که این شایعات نیز باعث رشد سهم‌هایی خاص می‌شود و زمینه را برای تشکیل حباب قیمتی در بورس تهران فراهم می‌کنند.

لزوم هدف‌گذاری سهامداران حقیقی

خانجمالی به سهامداران حقیقی پیشنهاد کرد: برای ورود به بازار سهام برای کسب بازدهی برای خود هدف‌گذاری کنند و در صورتی که به تحقق هدف خود نزدیک شدند، از بازار خارج شوند، چون هرگونه تغییر کوچکی در قیمت برخی سهم‌ها می‌تواند زیان‌های جبران ناپذیری را به سهامدار وارد کند.

حقیقی‌ها بین شرکت‌ها تفکیک قائل شوند

علی اسلامی بیدگلی دیگر کارشناس بازار سهام رونق روزهای اخیر بازار سهام را ناشی از رفتار هیجانی معامله‌گران دانست و گفت: بازار در شرایط کنونی با اتکا به رویدادهای احتمالی که وقوع‌شان از نظر زمانی فاصله دارد، در حال رشد است و سهامداران در این راستا ریسک‌های احتمالی را فراموش کرده‌اند. این کارشناس بازار سهام افزود: البته به‌طور قطع رفع یکی از مهم‌ترین ریسک‌های پیرامون معاملات بازار سهام وضعیت صنایع و به تبع آن بورس تهران را با تغییر مواجه خواهد کرد، اما نگاهی به معاملات بازار سهام نشان می‌دهد که فعالیت حقیقی‌ها در خرید سهام در روزهای اخیر بسیار بیشتر از فعالیت حقوقی‌ها است و از این رو شائبه رفتار هیجانی در بورس تهران تایید می‌شود. این کارشناس بازار سهام گفت: در شرایط فعلی سهامداران انتظارات غیر معقولی از روند سود‌آوری شرکت‌ها با رفع تحریم‌ها دارند و این عامل در صورت تداوم منجر به تشکیل حباب قیمت در برخی سهم‌ها می‌شود. بیدگلی تشریح کرد: به‌طور مثال برخی شرکت‌ها چند برابر سرمایه خود، زیان انباشته دارند، اما معامله‌گران تنها با اتکا بر اخبار در این شرکت‌ها خریدار شده‌اند اما در واقع این سرمایه‌گذاران باید بدانند که انتظارشان خارج از توان برخی بنگاه‌ها است، به‌طور مثال برخی شرکت‌ها با گذشت حدود 3 تا 4 سال می‌توانند روند سودآوری خود را بهبود ببخشند و از زیان خارج شوند حال آنکه ما در سهم‌هایی از این دست در روزهای اخیر شاهد صف‌های خرید طویلی بودیم.

به اعتقاد این کارشناس ارشد در شرایط کنونی بازار اتخاذ تصمیمات درست توسط سهامداران خرد که دسترسی کمتری به اطلاعات دارند، بسیار ضروری است چرا که در بسیاری موارد مشاهده کرده‌ایم هیجان حقیقی‌ها در معاملات در نهایت منجر به زیان سنگینی شده است. اسلامی بیدگلی تفکیک بین شرکت‌ها در شرایط کنونی را بهترین استراتژی برای خرید عنوان کرد و افزود: برخی شرکت‌ها در شرایط کنونی زیان‌ده هستند و برخی نیز به دلایلی قدرت سود‌آوری ندارند اما از آنجا که ارزش جایگزینی شرکت‌های مزبور بیشتر از ارزش بازاری آنهاست، سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها برای سهامداران بلند‌مدت گزینه مناسبی به شمار می‌رود اما سرمایه‌گذاران با دیدگاه کوتاه‌مدت از این سرمایه‌گذاری توشه‌ای جز زیان نخواهند داشت. از این رو شرکت‌هایی که در شرایط فعلی نیز از توانایی سود‌سازی برخوردارند و وضعیت بنیادی مناسبی را دارند، برای سرمایه‌گذاران با دیدگاه کوتاه‌مدت پیشنهاد می‌شود. این کارشناس بازار سهام در پایان به سرمایه‌گذاران خرد پیشنهاد کرد: بر اساس جو غالب بر بازار تصمیم‌گیری نکنند و حتما صورت مالی شرکت‌ها را بررسی کند و اگر دانش کافی برای بررسی وضعیت شرکت‌ها را ندارند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کسانی که در زمینه سرمایه‌گذاری در بورس متخصص هستند وارد شوند.