اصناف کم‌خطر تهرانی از ۳۰ فروردین کار خود را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ثبت‌نام در وب‌سایت وزارت بهداشت از سر می‌گیرند. اما پاساژها همچنان تعطیل می‌مانند. البته مهلت ثبت‌نام نیز تا ساعت ۲۴ روز ۲۸ فروردین برای تمامی اصناف و صنایع در نظر گرفته شده است. چنانچه این گروه‌ها نسبت به ثبت‌نام اقدام نکنند، به‌منظور پیشگیری از انتقال ویروس کرونا با آنها برابر قانون برخورد خواهد شد. ویروس کرونا مشاغل و رسته‌های مختلف را تحت‌تاثیر قرار داده و موجب تعطیل شدن بسیاری از کسب‌وکارها شده است. حال پس از حدود یک ماه تعطیلی، براساس اعلام ستاد ملی مبارزه با کرونا و وزارت بهداشت و اتاق اصناف، صنوف تهرانی امکان بازگشایی و فعالیت دارند. البته در برخی از شهرستان‌ها، بازگشایی اصناف از ۲۳ فروردین ماه صورت گرفته بود. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد زیان تعطیلی و نیمه‌تعطیلی کسب‌وکارها برخی از رسته‌های شغلی در کشور را به‌صورت جدی متضرر کرده است که با توجه به سهم شاغلان در این رسته‌ها، خطر بیکاری ۳ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در زیربخش‌های آنها وجود دارد. «مراکز تولید و توزیع غذاهای آماده»، «مراکز مربوط به گردشگری»، «حمل و نقل مسافر درون‌شهری و برون‌شهری»، «دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری»، «تولید و توزیع پوشاک»، «تولید و توزیع کیف و کفش»، «مراکز توزیع آجیل، خشکبار، قنادی، بستنی و میوه»، «مراکز و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی»، «مراکز و مجتمع‌های فرهنگی و آموزشی» و «مراکز تولید، توزیع و فروش صنایع‌دستی» از جمله رسته‌هایی هستند که بیشترین آسیب را از شرایط موجود متحمل شده‌اند.
براساس این گزارش به نقل از خبرگزاری مهر، حدود دو ماه از اعلام رسمی ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد و در همین مدت اقتصاد کشور با مشکلات بسیار زیادی مواجه شده که اگر سیاست درستی برای مدیریت و جبران این پیامدها، وجود نداشته باشد اقتصاد کشور دچار آسیب جدی خواهد شد. پاندمی ویروس کرونا ۶ اثر اصلی بر فضای اقتصاد کلان کشور دارد که شامل «افت شدید در کسب‌وکارها به‌خصوص کسب‌وکارهای مرتبط با تقاضای خانوارها در سه ماه پیش‌رو (اسفند ۹۸، فروردین و اردیبهشت ۹۹)»، «کاهش سرمایه‌گذاری به‌خصوص این نوع کسب‌وکارهای مرتبط»، «کاهش شدید تولید و رشد اقتصادی، افزایش تنش در بازارهای مالی»، «کاهش صادرات و اخلال در تنظیمات فروش خارجی»، «تعدیل نیروی کار شاغل در بخش‌های رسمی و غیررسمی» و «کاهش درآمد طبقات پایین درآمدی و بدتر شدن توزیع درآمد» می‌شود.
بازگشایی اصناف از شنبه
فعالیت کسب‌وکارها درحالی با شیوع کرونا تحت‌تاثیر قرار گرفته که قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد: طرح گام دوم فاصله‌گذاری هوشمند مبتنی بر بازگشایی برخی واحدهای صنفی از ۳۰ فروردین آغاز می‌شود، اما پاساژها نباید از ۳۰ فروردین فعالیت داشته باشند.
او افزود: اصنافی که از شنبه هفته آینده اجازه دارند فعالیت خود را در تهران آغاز کنند حتما باید در وب‌سایت وزارت بهداشت ثبت‌نام کنند. این ثبت‌نام به منزله تعهد اجرای کامل ضوابط بهداشتی مصوبه ستاد مقابله با کرونا است. بعد از ثبت‌نام برگه‌ای قابل چاپ به اصناف ارائه می‌شود که مجموعه تعهدات آنها را نشان می‌دهد و حتما باید این برگه را در محل کار و پشت شیشه نصب کنند. این تعهدات شامل رعایت دو متر فاصله، استفاده از ماسک و دستکش است که حتما باید لحاظ شود. همچنین کالا نباید پس گرفته شود، واحدهای صنفی حتما باید ضدعفونی شوند و خود مشتری‌ها باید کارت بکشند.
نوده‌فراهانی گفت: بازرسان وزارت بهداشت، اصناف، تعزیرات و نیروی انتظامی بر رعایت دستورالعمل‌ها و همچنین لزوم ثبت‌نام و نصب برگه تعهد مربوطه در محل کار نظارت می‌کنند و هر واحدی که این برگه را نصب نکرده باشد، پلمب خواهد شد. همچنین برخی از کسب‌وکارها از جمله تالارها، قهوه‌خانه‌ها، رستوران‌ها، استخرها، ورزشگاه‌ها و پاساژها باید تعطیل باشد. او با اشاره به موضوع مالیات ارزش‌افزوده که پرداخت آن تا ۳۰ فروردین به تعویق افتاده بود، گفت: با توجه به تعطیلی کسب‌وکارهای مختلف نامه‌ای را به رئیس سازمان امور مالیاتی نوشته و درخواست کرده‌ایم این مالیات تا آخر خرداد به تعویق بیفتد. واحدهای صنفی تعطیل هستند و توان پرداخت مالیات ارزش‌افزوده را ندارند و در این مورد درخواست زمان کردیم، اما تا امروز جوابی نگرفته‌ایم. ما توقع داریم زمان کافی در اختیار اصناف داده شود. توقع نداریم مالیات بخشیده شود؛ اما اصناف زمان می‌خواهند.
نوده‌فراهانی درباره بیمه هم گفت: اگر قرار است برای اصناف کاری انجام شود، باید تسریع شود، چون هرچه زمان بگذرد دردی را دوا نخواهد کرد. اگر قرار است سازمان تامین‌اجتماعی اقدامی انجام دهد، الان موقع آن است، اما تاکنون اقدامی انجام نشده است.
رئیس اتاق اصناف تهران درباره خبر بازگشایی پاساژها البته با تعویق، گفت: ویروس اگر کنترل شد؛ پاساژها هم بازگشایی می‌شود. همه واحدهای صنفی فکر می‌کنند ما مسوولان اصناف این تصمیمات را گرفته‌ایم، اما ستاد مقابله با کرونا این تصمیمات را گرفته است و ما موظف به اجرا هستیم. نوده‌فراهانی گفت: اصناف آسیب‌دیده نیازمند حمایت هستند و دولت باید وام کم‌بهره در اختیار اصناف قرار دهد.
فرصت اصناف برای ثبت‌نام
رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز اعلام کرده است که اصناف و صنایع تا ساعت ۲۴ روز ۲۸ فروردین فرصت دارند برای اجرای گام دوم فاصله‌گذاری اجتماعی در سامانه ثبت‌نام کنند. به گزارش وزارت بهداشت، احمد جنیدی روز یکشنبه درباره ثبت‌نام اصناف در سامانه وزارت بهداشت اعلام کرد: مشاغل پرخطر در تهران و سایر شهرستان‌ها تا اطلاع ثانوی تعطیل هستند و همه صاحبان مشاغل پرخطر و کم‌خطر خصوصی، دولتی، خیریه شامل صنف، کارگاه، صنعت و واحدهای خدماتی تولیدی باید در سامانه salamat.gov.ir ثبت‌نام کنند. رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت گفت: فعالیت‌های پرخطر برای شیوع کرونا در حوزه اصناف شامل آرایشگاه‌های مردانه و زنانه، رستوران‌ها، تالارهای پذیرایی و سالن مراسم، مراکز بازی، تفریحی، گیم‌نت، قهوه‌خانه‌ها، چایخانه‌ها و تریا، اماکن اقامتی، هتل‌ها، استخر، سونا و ماساژ و باشگاه‌های بدن‌سازی و ورزشی، سینماها، جشنواره‌ها و نمایشگاهای هنری و فرهنگی هستند که ضمن ثبت‌نام در سامانه، منتظر اعلام ستاد بازگشایی خواهند بود. جنیدی افزود: پس از اتمام این مهلت، با صاحبان حرف و مشاغلی که ثبت‌نام نکرده‌اند به‌منظور پیشگیری از انتقال کرونا برابر قانون برخورد خواهد شد. او اظهار کرد: توصیه می‌شود همه صنایع شامل صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، پالایشگاهی، خودروسازی، شیمیایی، فلزی، معدن و … و همه خدمات از جمله بیمارستان‌ها، داروخانه‌ها مطب‌ها، آزمایشگاه‌ها، مراکز فیزیوتراپی، پیشخوان‌ها، مدارس، دانشگاه‌ها، آموزشگاه‌ها و همه مراکز خدمت‌رسانی و اصناف و شرکت‌ها و مانند آن در مهلت تعیین شده در سامانه ثبت‌نام کنند و تاکید می‌شود ثبت‌نام را به روزهای آخر موکول نکنند.
راه‌اندازی مرکز پاسخگویی به اصناف
در همین حال، معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران با اشاره به تشکیل کمیته پشتیبانی تهیه اقلام بهداشتی و راه‌اندازی مرکز پاسخگویی به اصناف، نحوه فعالیت اصناف کم‌خطر در تهران را تشریح کرد.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری تهران، حشمت‌الله عسگری در جلسه تنظیم بازار استان تهران با اشاره به فعالیت اصناف کم‌خطر اظهار کرد: مطابق برنامه ستاد ملی کرونا از شنبه ۳۰ فروردین ماه برخی اصناف کم‌خطر در استان تهران شروع به فعالیت می‌کنند که فعالیت این واحدها ملاحظات، الزامات و مخاطرات خاص خود را دارد؛ از این‌رو در این جلسه هم‌اندیشی با اتحادیه‌های صنفی، اتاق اصناف و دست‌اندرکاران موضوعات موردتوجه بررسی شد.
وی با بیان اینکه شرایط فعلی یک آزمون است و ویروس کماکان در کشور وجود دارد، افزود: باید به شکلی پیش برویم که از یکسو سلامت مردم به خطر نیفتد و از سوی دیگر به تدریج فعالیت‌های اقتصادی آغاز شوند.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران عنوان کرد: واحدهای صنفی مشکلاتی برای ثبت‌نام در سایت وزارت بهداشت برای کسب اجازه فعالیت دارند که قرار شد هم سرعت این کار افزایش پیدا کند و هم اینکه در صورتی که برخی صنوف نتوانستند در سایت ثبت‌نام کنند تا قبل از روز شنبه سازوکار جدیدی را جایگزین کنیم.
عسگری سپس گفت: در راستای اطلاع‌رسانی شفاف به واحدهای صنفی و مردم مقرر شد یک مرکز پاسخگویی معرفی شود تا واحدهای صنفی که نام و نوع فعالیت آنها به‌طور شفاف در رسته فعالیت‌هایی که از شنبه می‌توانند فعالیت کنند، قرار ندارد نسبت به فعالیت یا عدم فعالیت از این مرکز کسب اطلاع کنند.
وی سپس تصریح کرد: واحدهای صنفی باید پروتکل‌های بهداشتی را که وزارت بهداشت به تفکیک هر فعالیت اعلام کرده، رعایت کنند که البته در این زمینه نیازمندی‌هایی جهت تهیه اقلام بهداشتی از جمله ماسک، دستکش و … وجود دارد و در این راستا کمیته پشتیبانی پیش‌بینی شده که وظیفه‌اش تهیه اقلام بهداشتی مورد نیاز برای واحدهای صنفی است.
عسگری در پاسخ به سوال کمبود زمان برای تشکیل این کمیته با توجه به انجام فعالیت اصناف از روز شنبه ادامه داد: از آنجا که مشکلی در تولید اقلام بهداشتی نداریم و واحدهای صنفی نیز در سایت وزارت بهداشت ثبت‌نام کرده‌اند مشکلی برای عرضه وجود ندارد و با یک اقدام مدیریتی این کمیته تشکیل و وظایف اجرایی می‌شود. وی در مورد رسیدگی و جبران خسارت به واحدهای آسیب‌دیده از شرایط کرونا عنوان کرد: در شرایط فعلی دغدغه اصلی ستاد ملی مقابله با کرونا، مهار این ویروس است و موضوع دیگر جبران خسارت به فعالان اقتصادی است که به‌طور موازی دولت و ستاد مقابله با کرونا اقدامات خوبی را در این زمینه پیگیری و ابلاغ می‌کنند. معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تهران اظهار کرد: استمهال برق و گاز واحدهای تولیدی از اسفند تا پایان اردیبهشت، حق بیمه کارفرما و حمایت از واحدهای تولیدی که متاثر از کرونا دچار آسیب شدند، عملیاتی می‌شود. عسگری همچنین تصریح کرد: میزان تاثیرپذیری واحدهای مختلف از شرایط مترتب ناشی از ویروس کرونا متفاوت است که باید میزان آسیب‌پذیری واحدهای صنفی به تفکیک شناسایی و احصا شود تا براساس آن سیاست‌های لازم پیگیری شود که این اقدام به سرعت در استان تهران دنبال می‌شود.
رسته‌های آسیب‌دیده
جدیدترین بررسی‌های صورت گرفته از سوی مرکز آمار ایران، مرکز اصناف وزارت صمت و برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد «مراکز تولید و توزیع غذاهای آماده اعم از رستوران‌ها، کافه‌ها، طباخی، تالارهای پذیرایی، قهوه‌خانه‌ها، اغذیه‌فروشی‌ها (و موارد مشابه به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت)»، «مراکز مربوط به گردشگری شامل هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مجتمع‌های جهانگردی و گردشگری، مهمانپذیرها، مهمانسراها، مسافرخانه‌ها، زائرسراها (و موارد مشابه به تشخیص وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی)»، «حمل‌نقل مسافر درون‌شهری و برون‌شهری اعم از هوایی، جاده‌ای، دریایی و ریلی»، «دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری»، «تولید و توزیع پوشاک»، «تولید و توزیع کیف و کفش»، «مراکز توزیع آجیل، خشکبار، قنادی، بستنی و میوه»، «مراکز و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی»، «مراکز و مجتمع‌های فرهنگی و آموزشی» و «مراکز تولید، توزیع و فروش صنایع‌دستی» رسته‌هایی هستند که بیشترین آسیب را از شرایط موجود متحمل شده‌اند. این رسته‌ها، جایگاه بسیار مهمی در اقتصاد ایران دارند، چراکه براساس گزارش حساب‌های ملی ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۸، سهم ارزش افزوده رسته‌های منتخب در تولید ناخالص داخلی کشور (غیرنفتی) ۴/ ۱۴ درصد بوده است. همچنین سهم شاغلان این رسته‌ها از کل اشتغال کشور ۱۵ درصد است و حدود ۳میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در این زیربخش‌ها به‌طور مستقیم امرار معاش می‌کنند.
مطابق با برآوردهای انجام شده، کاهش رشد اقتصادی (غیرنفتی) سالانه ناشی از آسیب به کسب‌وکارهای یادشده برای مدت سه ماه (اسفند، فروردین و اردیبهشت) حدود ۴/ ۱ درصد است که به اقتصاد ایران هزینه‌های هنگفتی را تحمیل خواهد کرد. همچنین پیش‌بینی می‌شود به‌دلیل کمبود تقاضا و عدم فروش کالا و خدمات طی سه ماه ناشی از رکود شدید در این رسته‌ها، ۹/ ۶۴ هزار میلیارد تومان به اقتصاد کشور ضرر وارد شود.
تعداد شاغلان در زیربخش‌ها
برآورد تعداد شاغلان در سال ۹۸ در زیربخش «تولید پوشاک به استثنای پوشاک خزدار» حدود ۶۱۲ هزار نفر است که سهم این زیربخش از کل رسته‌های آسیب‌دیده حدود ۱۷ درصد برآورد می‌شود.
در زیربخش‌های «تولید کیف و چمدان و محصولات مشابه» و «تولید کفش» نیز بیش از ۱۱۷ هزار نفر شاغل برآورد می‌شود که سهم این زیربخش از کل رسته‌های آسیب‌دیده بیش از ۳ درصد است.
درزیربخش «تولید و توزیع کالای خانه و آشپزخانه (پلاستیکی و غیرپلاستیکی)» نیز ۶۵ هزار نفر مشغول به‌کار هستند و سهم آنها از کل رسته‌های آسیب‌دیده نزدیک به ۲ درصد ارزیابی می‌شود.
در زیربخش «رستوران، بوفه، اغذیه فروشی، بستنی و آبمیوه و تالارهای پذیرایی» در مجموع حدود ۲۳۵ هزار نفر شاغل وجود دارد که سهم آنها از کل رسته‌های آسیب‌دیده نیز بیش از ۶درصد است.
«هتل آپارتمان، متل مجتمع جهانگردی و مهمانسرای جهانگردی» نیز ۲ هزار و ۵۰۰نفر شاغل دارد که سهم آنها از کل رسته‌های آسیب‌دیده ۱/ ۰ درصد است.
زیربخش «مسافرخانه، زائرسرا و مهمان‌پذیر» نیز برای ۲ هزار و ۷۰۰ نفر اشتغال‌زایی کرده است. سهم این زیربخش از کل رسته‌های آسیب‌دیده هم ۱/ ۰ درصد است.
در زیربخش «خرده‌فروشی، خواربار و لبنیات و موادغذایی، آجیل، خشکبار و سایر محصولات خوراکی» حدود ۷۲۲ هزار نفر مشغول به‌کار هستند. سهم این زیربخش از کل رسته‌های آسیب‌دیده نزدیک به ۲۰ درصد است.
بیشترین اشتغال‌زایی در زیربخش «حمل‌نقل زمینی مسافر و بار» محقق شده است. در این زیربخش، بیش از یک میلیون و ۳۰۲ هزار نفر مشغول به فعالیت هستند. از این رو سهم آنها از کل رسته‌های آسیب‌دیده نیز بیش از ۳۵ درصد است که بیشترین سهم را در اختیار دارند.
«حمل‌نقل هوایی مسافر و بار» نیز بیش از ۱۷ هزار نفر شاغل دارد و سهم آن از کل رسته‌های آسیب‌دیده ۵/ ۰ درصد است.
«فعالیت‌های آژانس‌های مسافربری و فعالیت‌های کمک به توریست» با اشتغال زایی ۳۰ هزار نفری، سهمی معادل ۸/ ۰ درصد را از کل رسته‌های آسیب‌دیده به خود اختصاص داده است.
«فعالیت‌های ورزشی» از دیگر زیربخش‌هایی است که تعداد افراد شاغل در این زیربخش به ۴۵ هزار نفر می‌رسد. سهم این زیربخش از کل رسته‌های آسیب‌دیده بیش از یک درصد برآورد می‌شود.
در زیربخش «فعالیت‌های تفریحی و سرگرمی» نزدیک به ۹۴ هزار نفر شاغل وجود دارد. سهم آنها از کل رسته‌های آسیب‌دیده نیز به ۵/ ۲ درصد می‌رسد.
«فعالیت‌های آرایشگری و سایر خدمات خانگی» با اشتغال‌زایی نزدیک به ۴۳۲ هزار نفری، سهم نزدیک به ۱۲ درصدی را از کل رسته‌های آسیب‌دیده به خود اختصاص داده است.
