دنیای اقتصاد: خبرگزاری‌های رویترز، بلومبرگ و فرانس‌پرس در تحلیل‌های جداگانه‌ای از اشتیاق آلمان و فرانسه و نگرانی روس‌ها در دوران پساتحریم خبر داده‌اند. آلمان و فرانسه به‌عنوان دو شریک پیشین تجاری ایران نقش ویژه‌ای در دوره پیش از تحریم‌ها داشته‌اند و اکنون شرکت‌هایی نظیر فولکس واگن، دایملر، زیمنس، سیتروئن و پژو اشتیاق فراوانی برای بازگشت به ایران دارند. در دیگر سو روسیه به عنوان بزرگ‌ترین تولید‌کننده نفت جهان نگران بازپس‌گیری سهم ایران در بازار جهانی نفت و گاز است.

گروه باشگاه اقتصاددانان: در حالی که کشورهای فرانسه و آلمان به دنبال بازگرداندن روابط تجاری به دوران پیش از تحریم‌ها هستند، روسیه نیز نمی‌خواهد سهم خود از بازار جهانی نفت و تجارت با ایران را از دست بدهد. خبرگزاری‌های رویترز، بلومبرگ و خبرگزاری فرانسه در گزارش‌های جداگانه‌ای ضمن اشاره به پیشینه روابط تجاری آلمان و فرانسه با ایران تحلیل خود از دوران پساتحریم را ارائه کرده‌اند. در این گزارش‌ها به نگرانی روس‌ها از کاهش سهم در بازار نفت جهانی و همچنین کاهش سهم در تجارت با ایران اشاره شده است.

آلمان منتظر سوت آغاز

به گزارش خبر‌گزاری رویترز، مارتین هرنکنت، موسس یک شرکت آلمانی که در زمینه تولید تجهیزات حفر کانال فعالیت می‌کند، در حال آماده شدن برای روزی است که ایران دوباره برای تجارت و کسب‌وکار آزاد باشد. این خبر‌گزاری ضمن اشاره به این موضوع که وی اخیرا به تهران سفر کرده و با مسوولان وزارت نیرو و اداره آب و فاضلاب دیدار کرده است، افزود که قبل از تحریم‌ها، این شرکت، 10 تا 15 میلیون یورو (11 تا 17 میلیون دلار) مبادله تجاری با ایران داشت. این شرکت دفتر خود در تهران را باز نگه داشته و به امید روزی است که با انعقاد توافق جامع هسته‌ای، بتواند پروژه‌های پرسودی نظیر توسعه متروی تهران را به دست بیاورد. هرنکنت در ادامه به رویترز گفت: «من از پروژه‌هایی که در ایران در حال انجام است اطلاع دارم و آماده امضای آنها پس از لغو تحریم‌ها هستم.» این شرکت مانند دیگر شرکت‌های آلمانی خود را برای بازگشت به بازار ایران آماده می‌کند. در حالی که فرصت نهایی دور جدید مذاکرات هسته‌ای روز سه‌شنبه پایان می‌یابد، یک مقام ارشد آلمانی گفت: «رقابتی که بین شرکت‌ها برقرار است درست مانند مسابقه قایقرانی می‌ماند. همه تلاش دارند در بهترین جایگاه قرار بگیرند و زمانی که سوت شروع مسابقه زده می‌شود، اولین نفری باشند که به سوی بازار ایران سرازیر شوند.» وی افزود: «این شرکت‌ها تلاش دارند ارزیابی کنند که آیا روابط قدیمی خود با ایران همچنان معتبر است یا خیر. آیا آنها می‌توانند به افرادی که می‌شناسند اتکا کنند یا باید روابط جدیدی را ایجاد کنند.»

در ادامه این گزارش به این موضوع اشاره می‌کند که پیشینه روابط تجاری و فرهنگی آلمان با ایران به قرن نوزدهم میلادی برمی‌گردد و می‌افزاید: آلمان بر خلاف روسیه و انگلیس، هیچ تاریخچه امپریالیستی‌ای در منطقه ندارد و این موضوع آلمانی‌ها را به شرکایی جذاب تبدیل کرده است. شرکت‌های آلمانی از اواخر دهه 1930 میلادی تقریبا در همه پروژه‌های مهم صنعتی ایران از جمله خط آهن عبوری از ایران نقش داشته‌اند. اما طی سال‌های تحریم، کشورهایی همچون چین، امارات، کره جنوبی، ترکیه و هند جای آلمان را در ایران گرفته‌اند. این گزارش به حجم مبادلات تجاری بین ایران و آلمان اشاره کرده و بیان می‌کند که صادرات کالاهای آلمانی به ایران از 4/ 4 میلیارد دلار در سال 2005 به 8/ 1 میلیارد دلار در سال 2013 رسیده است.

این مقام آلمانی به شرکت‌هایی نظیر فولکس واگن و دایملر به‌عنوان شرکت‌هایی که مترصد بازگشت به بازار ایران هستند اشاره می‌کند. به‌‌علاوه فولکس واگن اعلام کرده که هیچ‌گونه فعالیت تجاری با ایران را از سر نگرفته است. دایملر نیز در این خصوص گفته که به دقت در حال رصد کردن وضعیت ایران است، اما هرگونه معامله یا ورود مجدد به بازار ایران را موکول به نتیجه مذاکرات هسته‌ای کرده است.

اما یک کارشناس آگاه در فولکس واگن گفت که البته گفت‌وگو‌هایی در جریان است. وی اشاره کرد که شرکت‌های دیگر نیز چنین گفت‌وگو‌هایی را با ایران انجام داده‌اند. وی افزود: «اقداماتی نیز در پشت صحنه انجام شده تا ببینیم چه ابزارهایی برای از سرگیری همکاری‌ها با ایران مورد نیاز خواهد بود.»

این خبرگزاری درخصوص بخش خصوصی ایران به این نکته اشاره می‌کند که در طول این سال‌ها بخش خصوصی به دلیل تحریم‌ها از منابع خارجی محروم بوده و در جست‌وجوی سرمایه‌گذاری و تخصص خارجی است. در حال حاضر اقتصاد ایران عمدتا متکی به صادرات نفت و گاز است. سخنگوی شرکت زیمنس این هفته گفت: «این شرکت قبل از اتخاذ هر تصمیمی درخصوص ایران، مترصد نتایج مذاکرات هسته‌ای بوده است و در صورت هر گونه تغییری در ایران ما آماده از سرگیری روابط خود با ایران هستیم.» گابریل سیگمار، وزیر اقتصاد و انرژی آلمان در جلسه‌ای در برلین گفت که در حال تدارک سفری به تهران در یک ماه آینده است. هرچند این سفر هنوز قطعی نشده است. یک منبع نزدیک به دولت آلمان می‌گوید: «صنایع آلمانی واقعا می‌خواهند به بازار ایران وارد شوند. آنها نگران‌ هستند که اگر تعلل کنند، شرکت‌های فرانسوی یا حتی آمریکایی قبل از آنها وارد عمل شوند.» وی افزود: «اما اگر آنها اکنون وارد شوند، ایرانی‌ها ممکن است به این نتیجه برسند که دیگر نیازی به توافق هسته‌ای نیست، زیرا تحریم‌ها عملا بدون توافق هم از هم فروپاشیده است. ما از هر موقعیتی استفاده می‌کنیم تا به صنایع آلمانی بگوییم خونسردی خود را حفظ کنند.»

رقابت شانه به شانه شرکت‌های فرانسوی

به گزارش فرانس پرس، اگرچه از آغاز مذاکرات هسته‌ای با ایران، فرانسه سختگیرانه‌ترین مواضع را داشته است، اما اکنون با نزدیک شدن به زمان توافق، پاریس باید خود را برای ورود به تجارت با ایران و بهره بردن از بازار دست نخورده این کشور آماده کند. یک دیپلمات ارشد غربی گفت: «نخستین نتیجه توافق باز شدن درهای ایران خواهد بود. این همان چیزی است که کشورهای غربی منتظرش هستند. آنها طوری به یکدیگر تنه می‌زنند که انگار در نقطه شروع یک مسابقه ماراتن قرار دارند و به دقت همدیگر را زیر نظر دارند.»

 ظرفیت‌های بازار ایران

به گفته یک اقتصاددان فرانسوی، پس از سال‌ها تحریم سخت، کشورهای مختلف اکنون آماده از سرگیری تجارت با ایران هستند. ایران با جمعیتی 77 میلیون نفری، چهارمین ذخایر بزرگ نفت و دومین ذخایر بزرگ گاز جهان را در اختیار دارد.

هرگونه توافقی بین ایران و قدرت‌های جهانی موجب لغو تدریجی تحریم‌ها علیه ایران خواهد شد. در ادامه این گزارش به نقل از علی آهنی سفیر ایران در فرانسه در سال 2013 آمده است: «مراقب باشید دیر نکنید. باید خودتان را آماده کنید. بازار منتظر شما نخواهد ماند و رقبای شما قبلا آنجا هستند.» این وضعیت تنها در مورد فرانسه صادق نیست. روسیه و چین تلاش دارند تا سهم خود را از اقتصاد ایران حفظ کنند و آن را افزایش بدهند. شرکت‌های آمریکایی نیز که مدت‌ها از بازار ایران محروم بوده‌اند تمایل به بازگشت دارند.

بازیابی اعتماد گذشته

فرانسه قبل از تحریم‌ها حضوری قدرتمند در بازار ایران داشت و دو شرکت خودروسازی این کشور (رنو و پژو) بازیگران اصلی در بازار خودرو این کشور بودند. شرکت توتال فرانسه نیز در بخش نفت ایران فعال بود. اما براساس آمارهای دولت فرانسه، حجم مبادلات تجاری دو طرف از 4 میلیارد یورو در سال 2004 میلادی، به تنها 500 میلیون یورو در سال 2013 میلادی افت کرد. کارلوس تاوارس، رئیس شرکت خودروسازی پژو سیتروئن فرانسه گفت: «متاسفانه ما به شدت هدف انتقادات جامعه ایرانی قرار داریم. آنها معتقدند ما در دوران سختی تنهایشان گذاشته‌ایم.» وی افزود: «شرکت‌های چینی از قبل در بازار ایران هستند و بازسازی اعتماد (ایرانی‌ها) کار دشواری است.» اعضای فدراسیون کارکنان فرانسوی (ام‌ای‌دی‌ای‌اف) قرار است در ماه سپتامبر برای از سرگیری روابط اقتصادی به تهران سفر کنند.

روسیه بزرگ‌ترین بازنده بازگشت نفت ایران

خبرگزاری بلومبرگ نیز به تلاش‌هایی که ایران برای دستیابی به توافق هسته‌ای انجام داده است، اشاره می‌کند و می‌نویسد: در صورت توافق هسته‌ای، حکومت ولادیمیر پوتین، حداقل یک دلیل خواهد داشت تا حمایت خود از ایران را متوقف کند. به گفته تحلیلگران و مدیران شرکت‌های نفتی، روسیه که برای به دست آوردن عنوان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان با عربستان و آمریکا رقابت می‌کند، بزرگترین بازنده بازگشت نفت ایران به بازار خواهد بود.

اد مورس، مسوول بخش تحقیقات کالایی سیتی گروپ در این خصوص می‌گوید: «ایران برای به دست آوردن بازار اروپا با روسیه رقابت خواهد کرد.» در ادامه این گزارش به تحریم‌های نفتی ایران اشاره می‌کند و می‌افزاید که ایران از سال 2012 میلادی و از زمان اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا بر واردات نفت این کشور، از فروش نفت خود به اروپا باز ماند. تحریم‌های آمریکا هم پرداخت پول نفت ایران به دلار را دشوار کرده و هم باعث شد که تولید این کشور از 6/ 3 میلیون بشکه در روز در سال 2011 میلادی به 6/ 2 میلیون بشکه در روز در سال گذشته برسد.

این خبرگزاری ضمن اشاره به این موضوع که نفت صادراتی روسیه شباهت زیادی به نفت ایران دارد، منتفع اصلی کاهش صادرات نفت ایران را روسیه می‌داند و به این نکته اشاره می‌کند که براساس آمارهای جمع آوری شده توسط پایگاه اطلاعاتی تریدمپ، صادرات روسیه به بازارهای اصلی نفت ایران در آسیا و اروپا بیش از دو برابر افزایش یافته و در فاصله سال‌های 2011 تا 2014، 420 هزار بشکه در روز رشد داشته است.

در ادامه این گزارش درخصوص روابط سیاسی ایران و روسیه می‌نویسد که هرچند ایران و روسیه در بازار انرژی جهانی با هم رقیب‌اند، اما آنها از نظر سیاسی متحدانی نزدیک به شمار می‌روند. روسیه به ایران تسلیحات و دانش ساخت تاسیسات هسته‌ای ارائه کرده و دیگر قدرت‌های جهانی را به سمت توافق با این کشور سوق داده است. دیوید فیف، مسوول بخش تحقیقات بازار در موسسه گانور در ژنو گفت: «احتمالا این نفت اورالز (نفت اصلی روسیه) خواهد بود که تا حد مشخصی با نفت ایران در بازار اروپا رقابت خواهد کرد.» وی افزود: «نفت خام کرکوک عراق نیز که از نظر کیفیت شبیه نفت اورالز و نفت خام ایران است نیز ممکن است در بازار اروپا با رقابت بیشتری مواجه شود.» مازاد نفتی که از ایران صادر می‌شود رقیبی برای نفت کشورهای غرب آفریقا نیز هست، در شرایطی که این کشورها تحت فشار تولید نفت شیل آمریکا قرار دارند.

 موج جدید سقوط نفت

دنیای اقتصاد: بهای نفت آمریکا روز گذشته در آغاز معاملات هفتگی این بازار با 4 درصد افت در فاصله دو روز روبه‌رو شد و به پایین تر از 55 دلار رسید. در عین حال بهای نفت برنت نیز که از 15 آوریل تاکنون سطوح بالاتر از 60 دلار را ثبت کرده بود، روز گذشته به بهای 59 دلار معامله شد. بررسی‌ها نشان می‌دهد عامل اصلی افت بهای نفت در بازارهای جهانی نتیجه منفی رفراندوم در یونان و نگرانی‌ها از خروج آن از اتحادیه اروپا است که به کاهش ارزش یورو در برابر دلار منجر شده است. چندی پیش افزایش تعداد دکل‌های نفتی آمریکا به پیش‌بینی‌های کاهش قیمت نفت دامن زده بود.

بهای WTI در دو روز بیش از 4 درصد افت کرد

آغاز موج جدید افت قیمت‌ها؟

گروه نفت و پتروشیمی، نسیم علایی: هر بشکه نفت برنت بعد از بیش از 80 روز دوباره به زیر 60 دلار رسید. در این بین مهم‌ترین‌ عامل افت قیمت نفت خام در روز گذشته نتیجه رفراندوم یونان بود، مردم این کشور در پاسخ به این پرسش که آیا با تداوم اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی موافق هستید، پاسخ منفی دادند.

 به گزارش «دنیای اقتصاد»، روز گذشته تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت 14 به وقت تهران) قیمت نفت خام آمریکا با کاهش 32/2 دلاری، بیش از 4 درصد، نسبت به آخرین قیمت معامله شده در روز پنج‌شنبه، به 61/54 دلار در هر بشکه رسید. هر بشکه نفت برنت نیز با 19/1 دلار کاهش به 13/59 دلار رسید و برای اولین بار از 15 آوریل تا کنون زیر 60دلار معامله شد. بر اساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت رسمی کشورهای صادر‌کننده نفت، بهای سبد نفتی اوپک در آخرین روز معاملاتی هفته میلادی گذشته، روز جمعه، با کاهش 95 سنتی به مرز 58 دلار در هر بشکه رسید.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، این روزها بیشتر خبرها در بازار نفت نشان از افت قیمت نفت دارد و به نظر می‌رسد تعادلی که بازار نفت در محدوده 60 دلار برای WTI به دست آورده بود از دست رفته است. در حال حاضر افزایش احتمال رسیدن به توافق جامع بین ایران و گروه 1+5 بر سر مساله هسته‌ای از سویی و از سوی دیگر افزایش تعداد دکل‌های فعال در میادین نفتی آمریکا برای اولین بار بعد از 29 هفته بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط بیکر هیوز، موجب خروج بازار از تعادل بیش از یک ماهه خود شده است.

اما احتمال خروج یونان از اتحادیه اروپا مهم‌ترین عامل سقوط قیمت نفت در روز گذشته بود. به گزارش «دنیای اقتصاد»، یونان بیش از پنج سال است که سیاست‌های ریاضت اقتصادی را دنبال می‌کند و نخست‌وزیر کنونی این کشور، سیپراس از حزب چپگرای سیریزا چند ماه پیش با شعار پایان سیاست‌های سختگیرانه اقتصادی و رد خواسته‌های اروپا روی کار آمد. حال با فشار اتحادیه اروپا برای باز‌پرداخت بدهی‌های این کشور و اجرای سیاست‌های اقتصادی احتمال خروج یونان از اتحادیه اروپا مطرح شده است. روز یکشنبه یونان شاهد برگزاری رفراندومی از سوی دولت بود و دو‎سوم افراد شرکت‌کننده در این رفراندوم به ادامه اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی «نه» گفتند. در پی انتشار نتایج این همه‌پرسی یورو دربرابر دلار افت کرد و کاهش قیمت کالاهایی را به دنبال داشت که با دلار معامله می‌شوند؛ اما در نیمه‌های روز در‌پی خبر استعفای وزیر دارایی یونان، فردی که از مخالفان اصلی اجرای سیاست‌های ریاضتی پیشنهادی اتحادیه اروپا بود، ارزش یورو قدری افزایش یافت اما همچنان نگرانی از خروج یونان به قوت خود باقی است.

شروع دوباره افت قیمت نفت؟

چندی پیش برخی موسسات بین‌المللی فعال در زمینه انرژی از جمله مورگان استنلی، گلدمن ساکس و اداره اطلاعات انرژی آمریکا با توجه به رشد قیمت نفت و رسیدن آن به محدوده 60 دلار اعلام کردند که در نیمه دوم سال 2015 شاهد شروع دوباره روند کاهشی قیمت نفت خواهیم بود. حال با گذشت 4 روز معاملاتی از 6 ماه دوم سال شاهد افت قیمت نفت در همه این روزها بوده‌ایم و به نظر می‌رسد پیش‌بینی این موسسات از شروع دوباره روند نزولی قیمت نفت محقق شده است.

مورگان استنلی در گزارشی که چندی پیش منتشر کرد بر نگران‌کننده بودن وضعیت بازار در نیمه دوم سال به خصوص در شروع فصل پاییز تاکید کرد. این گزارش با اشاره به کاهش تقاضای بنزین در شروع فصل پاییز، سه ماه آخر سال میلادی، اعلام کرد که با وجود افزایش تولید از سوی کشورهای اوپکی و از سوی دیگر بازگشت دکل‌های نیمه کاره در میادین نفتی آمریکا و شروع افزایش تولید از سوی تولیدکنندگان شیل احتمالا در نیمه دوم سال 2015 شاهد افت مجدد قیمت نفت خواهیم بود. این موسسه افزود: البته بعید به نظر می‌رسد نفت از کف قیمتی 6 ساله که در ماه ژانویه تجربه کرده بود، عبور کند و قیمت‌ها به سطح 40 دلار و کمتر از آن برسد. در عین حال موسسه گلدمن ساکس پس از رشد حدود 50 درصدی قیمت نفت طی چند ماه گذشته و رسیدن بهای نفت خام آمریکا به آستانه 60 دلاری اعلام کرد که رشد قیمت نفت زود‌هنگام بوده و همچنان عوامل بنیادی در بازار نفت نگران‌کننده هستند. گلدمن ساکس اعلام کرد که کاهش تعداد دکل‌ها بر میزان تولید نفت آمریکا تاثیر چندانی نخواهد داشت و این کاهش تولید به اندازه‌ای نخواهد بود که بتواند مازاد عرضه‌ کنونی بازار را رفع و بازار نفت را متعادل کند.

در حال حاضر وجود چند عامل در بازار نفت می‌تواند نشان از تحقق پیش‌بینی‌های این موسسات و رسیدن دوباره قیمت نفت به کف 6 ساله باشد. اول اینکه بر اساس آخرین برآوردها تولید اعضای اوپک همچنان در حال رشد است و توانسته در ماه ژوئن از مرز 32 میلیون بشکه در روز بگذرد. از سوی دیگر کاهش تعداد دکل‌های حفاری در میادین نفتی آمریکا متوقف شده است و در هفته منتهی به 27 ژوئن برای اولین بار بعد از 29 هفته شاهد افزایش تعداد آنها بودیم. اداره اطلاعات انرژی آمریکا در گزارش ماه پیش خود اعلام کرد که ایالات متحده به‌طور میانگین در ماه مه ‌روزانه 6/‌9 میلیون بشکه نفت تولید کرده و به رکورد تازه‌ای در میزان تولید دست یافته است؛ اما به دلیل کاهش 60درصدی در تعداد دکل‌های حفاری فعال در میادین نفتی شیل تولید این‌کشور از ماه ژوئن رو به کاهش گذاشته و این مسیر کاهشی تا ماه‌های اول سال 2016 ادامه خواهد داشت. بر اساس برآوردهای این موسسه کف میزان تولید نفت آمریکا در سه ماه اول سال بعد و حدود 2/9 میلیون بشکه در روز خواهد بود. به گزارش «دنیای اقتصاد» اما افت 400 هزار بشکه‌ای تولید بر بازاری که در حال حاضر با بیش از 6/2 میلیون بشکه مازاد عرضه مواجه است تاثیر چندانی نخواهد داشت.

نگرانی دیگری که می‌تواند به شروع دوباره افت قیمت‌ها کمک کند، تولید اوپک و رقابت اعضای این سازمان برای سهم بازار است. در واقع در حالی که به نظر می‌رسد در آستانه پایان مذاکرات ایران و غرب و رفع تحریم‌های ایران باشیم و با وجود هشدارهای ایران به اوپک درخصوص افزایش تولید خود بعد از رفع تحریم‌ها همچنان شاهد افزایش تولید از سوی این کشورها هستیم. ایران اعلام کرده است که با رفع تحریم‌ها تولید و عرضه نفت خود را دو برابر میزان کنونی خواهد کرد. افزایش بیش از یک میلیون بشکه نفت از سوی ایران در شرایطی که رقابت بین اعضای اوپک برای تصاحب سهم بیشتری از بازار در اوج خود قرار دارد قطعا تاثیر منفی بر قیمت نفت خواهد گذاشت. در واقع بر اساس برخی گزارش‌ها عربستان با بازگشت اوپک به نظام سهمیه‌بندی و پیشنهاد ارائه شده از سوی ایران جهت حفظ نظم بازار و قدرت اوپک، مخالفت کرده است که این به معنای رقابت با ایران در تولید نفت و جا باز نکردن برای نفت کشورمان است. پیش از این نیز اداره اطلاعات انرژی آمریکا تاکید کرده بود که افزایش تولید از سوی ایران در پی توافق این کشور با غرب می‌تواند افت 5 تا 15 دلاری قیمت‌ها و رسیدن به زیر 50 دلار را به دنبال داشته باشد.