دنیای اقتصاد-گروه بورس: ورود ابزارهای جدید مالی این روزها از مهم‌ترین‌ مباحث مربوط به بازار سرمایه و بازار مالی است. نکته قابل‌توجه در استفاده از این ابزارها تطبیق شرایط فقهی ابزارهای مالی بین‌المللی است. در همین زمینه، در هفته آینده نخستین همايش انجمن‌های مالی اسلامی در تهران برگزار می‌شود. انجمن مالی اسلامی از سال 94 فعالیت خود را آغاز کرده و در روزهای اخیر اقدام به انتشار چند ابزار جدید مالی در حوزه بانکی و بازار سرمایه پرداخته است. برهمین اساس، روز گذشته نیز سمینار تخصصی صکوک استصناع در راستای ترویج ابزارهای مالی کارآمد برای تامین مالی پروژه‌های اقتصادی و تامین سرمایه نوین در هتل استقلال تهران برگزار شد. اوراق استصناع یا اوراق سفارش ساخت جدیدترین ابزار تامین مالی در بازارهای مالی اسلامی است؛ این اوراق از جمله اوراق بهاداری است که امکان استفاده از منابع خرد را برای تامین مالی پروژه‎ها و طرح‎هایی که موضوع پروژه یا بخشی از آن ساخت یک دارایی با ویژگی‎های مشخص و تحویل آن در موعد زمانی معین باشد، ایجاد می‌کند.

اولین انجمن همایش مالی در راه است

دکتر علی صالح‌آبادی، مدیرعامل بانک توسعه صادرات روز گذشته در نشست مطبوعاتی انجمن مالی اسلامی با اشاره به برگزاری اولین همایش ملی انجمن مالی اسلامی گفت: تصمیم به برگزاری همایش‌های سالانه در انجمن مالی اسلامی داریم و اولین همایش آن نیز امسال در ششم دی‌ماه در دانشگاه الزهرا با سه محور فرصت‌های توسعه‌ ابزارهای مالی و اسلامی، جایگاه تامین مالی اسلامی و نقش ابزارهای مالی – اسلامی در توسعه اقتصادی برگزار خواهد شد.  وی در ادامه از استقبال خوبی که درخصوص این همایش اتفاق افتاد ابراز خرسندی کرد و افزود: خوشبختانه به‌‌رغم اینکه اولین سال برگزاری همایش مالی اسلامی است، تاکنون 25 مقاله از اساتید و پژوهشگران ارائه شده است و سخنرانی‌های کلیدی نیز با دعوت از ولی‌الله سیف، پورمحمدی معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مصباحی مقدم، آیت‌الله تسخیری و همچنین پخش فایل ضبط شده پروفسور عبید‌الله عصمت‌الله از اساتید برجسته دانشگاه انسیف مالزی برگزار خواهد شد.

صالح‌آبادی درباره چگونگی راه‌اندازی انجمن مالی اسلامی با بیان اینکه از سال 1392موضوع راه‌اندازی انجمن در دستور کار قرار گرفت، افزود: مجوز این انجمن در آذرماه سال گذشته صادر شد و قرار است امور آموزشی، پژوهشی و تحقیقات بنیادین در ارتباط با سایر کشورهای اسلامی که ساز و کار مالی اسلامی دارند، در دستور کار قرار گیرد.صالح‌آبادی تاکید کرد که این انجمن فقط برای بازار سرمایه نیست، بلکه امور مالی اسلامی بانکداری و بیمه را نیز شامل می‌شود. وی با ابراز امیدواری از اینکه این انجمن بتواند جایگاه نظام مالی اسلامی را ارتقا دهد و ارتباطات با حوزه‌های دانشگاه، حوزه علمیه و نهادها تقویت شود،هدف اصلی این انجمن را ارتقای دانش مالی در کشور دانست و افزود: بهبود بخشیدن به حوزه آموزش و پژوهش در حوزه مالی اسلامی نیز از دیگر اهداف این انجمن است.

به گفته صالح‌آبادی کمیته آموزش، کمیته پژوهش و انتشارات، پژوهش و روابط عمومی، کمیته پایش، ارزیابی مالی اسلامی و کمیته بازار کار اسلامی، چهار کمیته انجمن مالی اسلامی خواهند بود.رئیس سابق سازمان بورس همچنین در حاشیه این نشست مطبوعاتی از امضای تفاهم‌نامه سه‌جانبه وزارت نفت، بانک توسعه صادرات و دولت ترکمنستان در آینده خبر داد و گفت: قصد داریم درخصوص پرداخت بخشی از هزینه گاز وارداتی از ترکمنستان که حدودا 5/ 1 تا 2 میلیارد دلار است، به صادر‌کنندگان ایرانی در انجام پروژه‌های صنعتی یا صادرات کالا از طریق پوشش هزینه از سوی وزارت نفت به صادر‌کنندگان بدهیم تا بخشی از بدهی گاز ایران به ترکمنستان از طریق این تفاهم‌نامه سه‌جانبه با صادرات پرداخت شود.  صالح‌آبادی در آخر از فراهم کردن چندین ابزار جدید مالی در حوزه بانکی خبر داد و اظهار کرد: ایجاد صندوق‌های مخاطره‌پذیر (VC) در بازار بورس با همکاری شرکت فرابورس و همچنین طراحی تعهد‌ پذیره‌نویسی اوراق بهادار با افزایش سرمایه به همراه سلب حق‌تقدم که هنوز عملیاتی نشده است، از جمله ابزارهای جدید مالی است که سعی داریم محقق کنیم.

 صکوک استصناع، ابزاری برای تامین مالی پروژه‌ها

اوراق استصناع یا اوراق سفارش ساخت جدیدترین ابزار تامین مالی در بازارهای مالی اسلامی است؛ در این اوراق سه نکته وجود دارد که آن را از سایر اوراق متمایز می‌کند، نخست اینکه در قرارداد استصناع به‌طور معمول کالای مورد نظر (موضوع سفارش ساخت) در ابتدا موجود نیست و در آینده ساخته و تحویل داده می‌شود. نکته دوم اینکه تهیه مواد اولیه و لوازم کار به عهده سازنده است و نکته سوم نیز به این صورت است که به‌طور معمول در زمان انعقاد قرارداد کل مبلغ قرارداد پرداخت نمی‌شود بلکه بخشی به‌عنوان پیش‌پرداخت و بخش دیگر به‌صورت تدریجی تا زمان تحویل موضوع قرارداد پرداخت می‌شود. در همین زمینه،روز گذشته سمینار تخصصی اوراق استصناع، ساختار اجرایی و شرایط انتشار، با هدف ترویج ابزارهای مالی کارآمد جهت تامین مالی پروژه‌های اقتصادی در هتل استقلال تهران برگزار شد. به گزارش «دنیای اقتصاد»، این نشست با حضور ناشران بورسی، مدیران شرکت‌های کارگزاری، مدیران شرکت‌های تامین سرمایه و مشاوران سرمایه‌گذاری برگزار شد. در ابتدای این سمینار، نقوی مدیر‌عامل مرکز مالی ایران اظهار کرد: این مرکز به منظور آموزش ابزارهای نوین مالی، آموزش‌هایی را به سهامداران ارائه می‌دهد و به محض اینکه ابزار جدید مالی منتشر می‌شود (نظیر سهام خزانه، اوراق تبعی و همچنین نخستین اوراق صکوک استصناع) آموزش‌هایی را ارائه داده است.در ادامه، حسینی‌مقدم معاون ناشران بورس به جایگاه بازار بدهی در همه اقتصادها و نقش تعیین‌کننده آن در رشد اقتصادی اشاره و به عدم دستیابی به جایگاه حقیقی این بازار در اقتصاد تاکید کرد و گفت: البته در کشورهای در حال توسعه، بازار سهام پیشرفت بیشتری نسبت به بازار بدهی دارد ولی در کشورهای توسعه‌یافته وزن و سهم بازار بدهی از بازار سهام بیشتر است. اقتصاد‌دانان هم مکررا هشدار می‌دهند که بازارهای بدهی باید توسعه پیدا کنند و تامین مالی بنگاه‌ها باید از طریق بازار بدهی باشد، نه از طریق سیستم بانک. وی همچنین افزود: ما برای رفع مشکلاتمان در این زمینه باید از طریق بازار بدهی عمق بیشتری به بازارهای خود بدهیم که در این راستا توجه به اعتبار شرکت‌ها حائز اهمیت است.

بسیاری از شرکت‌های بورسی ما از اعتبار، شهرت و جایگاه قابل‌ملاحظه‌ای در اقتصاد ملی برخوردارند ولی هیچ‌گاه به دنبال استفاده از این اعتبار و شهرت نرفتند و برای تامین مالی به سراغ بازار پول می‌روند. حسینی‌مقدم به برنامه جدی بورس اوراق بهادار تهران برای پذیرش انواع اوراق استقراضی اشاره و اعلام کرد: برنامه آموزشی ناشران با محور بازآموزی مقررات و راهکارهای تامین مالی از طریق این ابزار در حال برگزاری است. همچنین دکتر نادی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین که از دیگر سخنرانان این سمینار بود، بیان کرد: صنعت‌گران و پیمانکاران می‌توانند با بررسی نقایص این شیوه تامین مالی و اعلام آن در راستای تامین پروژه‌های صنعتی و معدنی کشور موثر باشند، چرا‌که این راه هنوز تجربه نشده و با توجه به کاهش قدرت بانک‌ها به دلیل مطالبات معوق قطعا ابزارهای مالی نوین همچون اوراق استصناع می‌تواند نقش ایفا کند. همچنین در این سمینار مورخ، معاون امور مالی گروه توسعه ملی گفت: در این گروه سه پروژه صنعتی معدنی مطرح است که مهم‌ترین‌ آن پروژه سنگان با هزار و 400 میلیاردتومان تامین مالی قرار دارد که یک بخش آن با فاینانس خارجی و بخش دیگر آن آورده شرکت بوده است که برآورد اولیه آن حدود 200 میلیارد تومان تامین مالی بود که در پروژه سنگان 5/ 2 میلیون تن کنسانتره و 5/ 2 میلیون تن گندله تولید خواهد شد که اوراق استصناع اوایل آذرماه با 163 میلیارد تومان منتشر شد.