معاملات بورس تهران در آغاز دومین هفته بهمن‌‌‌ماه سبز آغاز شد و سبز نیز پایان یافت. در این روز شاخص کل ۴۱/ ۲درصد صعود کرد و مجددا خود را به میانه ابرکانال ۲/ ۱میلیون واحد رساند. سهام با ارزش پایین‌‌‌تر نیز روز شنبه خودی نشان دادند که به موجب آن نماگر هم‌‌‌وزن ۲درصد افزایش ارتفاع داد. این روند صعودی در حالی رقم خورد که سهامداران خرد تا حدودی دست از ماشه فروش برداشتند و با وجود آنکه با افزایش محسوس تعداد خریداران حقیقی در دادوستدهای روز شنبه مواجه نبودیم اما خالص خرید این دسته از بازیگران بورسی برای دومین روز متوالی مثبت شد. رشد دلنشین قیمت جهانی نفت در هفته گذشته و البته افزایش خوش‌بینی بورسی‌‌‌ها به شعارهای حمایتی دولت و ۵ مصوبه ابلاغی معاون اول رئیس‌‌‌جمهور در حمایت از بازار سرمایه که در روزهای پایانی هفته خبرساز شد، از مهم‌ترین عواملی بود که سبب شد دیروز دماسنج اصلی تالار شیشه‌‌‌ای با بیشترین‌درصد رشد روزانه از یک دی‌‌‌ماه همراه شود.
شیرینی کام سهامداران
روز گذشته شاخص کل بورس تهران بیشترین‌درصد رشد روزانه از یک دی‌‌‌ماه را تجربه کرد و با صعود ۴۱/ ۲درصدی به محدوده یک‌میلیون و ۲۵۸هزار واحدی رسید. روز شنبه تمامی گروه‌‌‌های بورسی با رشد شاخص صنعت خود همراه شدند و بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد قیمت ۹۲درصد از سهام دادوستد شده در بورس تهران در محدوده سبز تابلو معامله شدند. این سبزپوشی دلچسب و دسته‌‌‌جمعی در حالی رقم خورد که در سومین روز بهمن‌‌‌ماه شاخص کل بورس تهران با عقب‌‌‌نشینی بیش از ۲۰درصدی از سقف اخیر خود (شاخص یک‌میلیون و ۵۷۵هزار واحدی در ۶ شهریورماه) برای نخستین بار در سال‌جاری وارد فاز خرسی شده بود و میزان افت قیمت‌ها از آن سقف، در ۵ بهمن‌‌‌ماه از ۲۳درصد نیز فراتر رفت اما از روز چهارشنبه پس از گفت‌وگوی زنده رئیس‌‌‌جمهور در صداوسیما و ابلاغ ۵ مصوبه از سوی مخبر، معاون اول رئیس‌‌‌جمهور در راستای حمایت از بازار سرمایه، روند تغییر کرد و حالا دو روز متوالی است که قیمت‌ها روندی صعودی به خود گرفته‌‌‌اند. باید دید آیا بورس می‌تواند این صعود را تا ورود به فاز گاوی (صعودی) یعنی حوالی ابرکانال ۵/ ۱میلیون واحدی ادامه دهد یا مجددا شاهد رشدی موقتی در بازار هستیم؟
رفتار بازار در گرو رفتار دولت
همان‌طور که اشاره شد به نظر می‌رسد رشد ۲روز کاری گذشته بورس تهران، ناشی از افزایش خوش‌بینی به حمایت‌‌‌های دولتی است. صحبت از میزان اثرگذاری این‌گونه حمایت‌‌‌ها از بازار سهام در احیای آن موضوع بحث این گزارش نیست، چه بسا که پیش‌تر در خصوص نحوه درست حمایت از بازار و سهامداران آن به مراتب سخن گفته‌‌‌ایم اما به هر روی ذهنیتی که سهامداران از نقش دولت در تغییر روندهای بازار سهام (چه صعود و چه نزول) دارند، سبب می‌شود که هر گفتار و هر خبری از سوی سیاستگذاران اقتصادی و سیاسی کشور، بر نحوه رفتار سهامداران به‌ویژه سرمایه‌گذاران کم‌‌‌تجربه اثر می‌‌‌گذارد و می‌تواند استراتژی خرید و فروش این دسته از معامله‌‌‌گران را بدون توجیه بنیادی تغییر دهد. شاهد این ماجرا جابه‌‌‌جایی صف‌‌‌های فروش بیش از ۳۰۰میلیارد تومانی بورس تهران در معاملات اواسط هفته گذشته به صف‌‌‌های خرید بیش از ۵۰۰میلیارد تومان بورس در روز گذشته بود. جابه‌‌‌جایی محسوسی که نشان می‌دهد سهامداران بیش از مولفه‌‌‌های بنیادی و تحلیل شرایط، چشم به گفته‌‌‌ها و رفتار سیاستگذاران دوخته‌اند و بر مبنای آن تصمیمات خود را تغییر می‌دهند، موضوعی که حساسیت بالای بازار به سخنان و البته تصمیمات غیرکارشناسانه را نشان می‌دهد.
شائبه شاخص‌‌‌سازی بهمن‌‌‌ماهی
روز شنبه، بودند فعالانی که از شاخص‌‌‌سازی در آستانه نزدیک شدن به دهه فجر سخن می‌‌‌گفتند. برخی معتقد بودند همواره با نزدیک شدن به ایام پیروزی انقلاب اسلامی، سیاستگذار درصدد سبزکردن چهره عمومی بازار است. این مهم روز گذشته نیز میان فعالان تالار شیشه‌‌‌ای در گروه‌‌‌ها و کانال‌‌‌های اجتماعی شنیده می‌‌‌شد. اما آیا می‌توان مهر تائیدی بر این ادعا زد؟ آنگونه که مشخص است بورس تهران به دلیل ایرادات محاسباتی در تخمین شاخص کل، همواره با معضل شاخص‌‌‌سازی مواجه بوده است و این مهم مختص امروز و دیروز بازار نیست. جایی که با رشد بخشی از بازار که با وجود تعداد حداقلی اما به واسطه ارزش بازار بالا، نقش محسوسی در تعیین ارزش کل بازار سهام در اختیار دارند، شاخص کل رنگی سبز به خود می‌گیرد و در روزهای منفی نیز بالعکس. با این حال همان‌طور که دیروز مشاهده شد، در کنار شاخص کل، نماگر هم‌‌‌وزن به عنوان نماینده سهام کوچک‌تر بازار، صعودی بود و ۲درصد افزایش ارتفاع داد. ضمن آنکه در کل بازار، رنگ سبز غلبه داشت و به جز برخی تک‌سهم‌‌‌ها، عمده نمادها و صنایع فعال بورسی با رشد قیمت همراه شدند. با این تفاسیر شاید نتوان به سیاستگذار انگ شاخص‌‌‌سازی در روزهای نزدیک به دهه فجر را زد و به نظر می‌رسد تنها واکنش سبز بورس‌بازان به مصوبات حمایتی و آسودگی خیال آنها از تحت‌‌‌الشعاع قرار گرفتن سود شرکت‌ها و صنایع از برخی بندهای لایحه بودجه ۱۴۰۱ باشد، موضوعی که می‌تواند در ادامه توجه سهامداران را به مولفه‌‌‌های بنیادی و سودسازی مطلوب شرکت‌ها در ماه‌‌‌های گذشته جلب کند.
در بورس شنبه چه خبر بود؟
نگاهی به لیست نمادهای اثرگذار بر شاخص کل بورس تهران طی دادوستدهای روز شنبه حکایت از اثرگذاری بالای نمادهای بزرگ کامودیتی‌‌‌محور دارد. در این میان مروری بر رشد روزانه صنایع نشان می‌دهد پس از چند صنعت تک سهم که رشد‌‌‌های بالای ۴درصد را تجربه کردند، به ترتیب خودروسازان، پالایشی‌‌‌ها، پتروشیمی‌‌‌ها و فلزی‌‌‌ها سهامداران خود را با سودهای بیش از ۳درصدی بدرقه کردند. رشد هر یک از این گروه‌‌‌ها را اما می‌توان با اخبار و تحلیل‌‌‌های متفاوتی توجیه کرد.
در این میان زیرمجموعه‌‌‌های پتروشیمی با افزایش خریداران و صف‌‌‌های بعضا طولانی در سمت خرید همراه شدند. به این ترتیب شاخص این صنعت (محصولات شیمیایی) روز گذشته با رشد ۲۶/ ۳ درصدی همراه شد. خبر تعیین سقف برای قیمت سوخت و خوراک پتروشیمی‌‌‌ها در مصوبات ابلاغی از سوی معاون اول رئیسی در راستای حمایت از بازار سرمایه از مهم‌ترین دلایل افزایش توجه به سهام پتروشیمی بود. جایی که شرکت‌های مذکور در گزارش‌های میان‌دوره‌‌‌ای خود نیز از سودسازی مناسب در فصل پاییز خبر داده بودند و به نظر می‌رسد با کاهش نگرانی بورسی‌‌‌ها از تصمیمات ناگهانی، خودی نشان دهند. پالایشی‌‌‌ها نیز که دیروز با رشد میانگین ۹۴/ ۳ درصدی همراه شدند نیز عمدتا تحت‌تاثیر رشد بهای جهانی نفت در هفته گذشته قرار گرفتند. جایی که نرخ هر بشکه نفت برنت از ۹۰ دلار نیز فراتر رفت و در کنار آن کارشناسان از چشم‌‌‌انداز ادامه صعود قیمت‌ها در این بازار سخن گفتند. باید توجه داشت فعالیت اصلی شرکت‌های پالایشی این است که نفت خام دریافتی از شرکت ملی پالایش و پخش را پس از انجام عملیات مختلف و پالایش به مشتقات نفتی از قبیل بنزین، نفت کوره و سایر محصولات تبدیل کنند. بنابراین میزان سودآوری پالایشگاه‌‌‌ها رابطه مستقیمی با بهای نفت دارد. در واقع اختلاف قیمت بین یک بشکه نفت خام با یک بشکه از محصولات یا همان فرآورده‌‌‌های نفتی که کرک اسپرد نامیده می‌شود، در افزایش سودآوری شرکت‌های پالایشی اثر مستقیم دارد، موضوعی که این روزها موردتوجه بورسی‌‌‌ها قرار گرفته است.
خودروسازان نیز روز گذشته با میانگین رشد قیمت ۹۷/ ۳ درصدی همراه شدند. این رشد قیمت را می‌توان به اخبار مثبت برجامی که روز گذشته به بازار مخابره شد، ارتباط داد. جایی که خبر رسید کره‌‌‌جنوبی و ایران قصد دارند ماه آینده در سئول یک نشست کاری داشته باشند تا راه‌‌‌های حل اختلاف چند ساله بر سر دارایی‌‌‌های مسدود شده تهران تحت تحریم‌های آمریکا را بررسی کنند. ضمن آنکه وزارت صمت با ارسال نامه‌ای از آزاد شدن منابع ارزی ایران در بانک عراقی برای واردات مواد غذایی و دارویی خبر داد.
