سومین هیات اقتصادی آلمان بعد از اعلام توافق هسته‌ای، با 130 نفر به نمایندگی از 35 شرکت بزرگ از ایالت باواریا به ایران آمدند تا برای سرمایه‌گذاری اقدام کنند. سرمایه‌گذاران آلمانی امیدوارند با لغو تحریم‌ها روابط تجاری دو کشور افزایش یابد؛ به‌طوری‌که دفتر اقتصاد و صنایع ایالت باواریا با هدف تحکیم روابط و حضور طولانی‌مدت آنها در ایران افتتاح شد. ایالت باواریای آلمان دومین اقتصاد بزرگ را در میان ایالت‌های آلمان به خود اختصاص داده است و عملکرد برندهای معروف این منطقه نقش مهمی را در جایگاه اقتصادی‌اش ایفا می‌کند.

شناسایی غول‌های اقتصادی آلمان

گروه اقتصاد بین‌الملل- شادی آذری: این روزها پس از امضای برجام شاهد ورود هیات‌های مختلف تجاری به کشورمان هستیم. به‌نظر می‌رسد اروپایی‌ها در این رقابت گوی سبقت را از سایرین ربوده‌اند. کشور آلمان که اقتصاد آن از اقتصادهای ایالت‌های مختلف تشکیل شده است، با اعزام هیات‌های تجاری ایالتی، قصد دارد دوباره در ایران حضور فعال یابد و این روزها ایران میزبان هیاتی از ایالت باواریای آلمان است.

این هیات سومین هیات آلمانی است که از ابتدای سال به ایران آمده است. گرچه مبادلات تجاری ایران و آلمان سابقه‌ای طولانی دارد، اما طی سال‌های تحریم، از حجم روابط کاسته شد تا جایی که ارزش مبادلات تجاری از 6 میلیارد و 900 میلیون دلاری بین دو کشور در سال 90، به 3 میلیارد و 200 میلیون دلار در سال 91 کاهش یافت. این روند کاهشی همچنان ادامه یافت و ارزش مبادلات تجاری ایران و آلمان در سال 92 بالغ بر 2 میلیارد و 786 میلیون دلار و در سال 93 بالغ بر 2 میلیارد و 685 میلیون دلار شد. ارزش مبادلات تجاری دوکشور در 6 ماهه سال 94 نیز 507 میلیون و 643 هزار دلار بوده است. حال که با رفع تحریم‌ها طرف آلمانی خود را مشتاق به گسترش روابط تجاری نشان می‌دهد، خوب است شناخت درستی از اقتصاد این کشور در دست داشته باشیم.

جایگاه آلمان در اقتصاد جهان

آلمان، بزرگ‌ترین اقتصاد اروپایی را داراست و چهارمین تولید ناخالص داخلی اسمی جهان و براساس معیار برابری قدرت خرید پنجمین تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده است. بانک جهانی تولید ناخالص داخلی آلمان را برای سال 2014، معادل3 تریلیون و 852 میلیارد دلار اعلام کرد. این کشور در سال 2014 بالاترین مازاد تجاری جهان به ارزش 285 میلیارد دلار را به ثبت رساند و با صادراتی به ارزش 511/ 1 تریلیون دلار، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهان شناخته شد. در سال 2012 آلمان سومین صادرکننده بزرگ جهان (به ارزش 1492 میلیارد دلار) و سومین واردکننده جهان (به ارزش 1276 میلیارد دلار) بوده است. بخش خدمات آلمان 70 درصد از اقتصاد، صنعت، 1/ 29 درصد و کشاورزی 9/ 0 درصد از کل اقتصاد آن را به خود اختصاص می‌دهد. صادرات 41 درصد از تولید ملی این کشور را تشکیل می‌دهد.

مهم‌ترین صادرات آلمان عبارتند از: خودرو، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، محصولات الکترونیک، تجهیزات برق، مواد دارویی، تجهیزات حمل‌ونقل،‌ فلزات پایه، محصولات غذایی، و لاستیک و پلاستیک. آلمان در زمینه موادی همچون چوب، سنگ آهن، پتاس، نمک، اورانیوم، نیکل، مس و گاز طبیعی، غنی است. این کشور همچنین تولیدکننده عمده توربین‌های بادی در جهان است. در حال حاضر انرژی‌های بازیافتی تا 27 درصد از کل انرژی مصرفی آلمان را تشکیل می‌دهند. 99 درصد از شرکت‌های آلمانی را بنگاه‌های کوچک و متوسط تشکیل می‌دهند که اغلب به‌طور خانوادگی اداره می‌شوند. آلمان اما زادگاه برخی ازغول‌های صنعت، تکنولوژی و فناوری جهان نیز هست. از میان شرکت‌هایی که نامشان در فهرست 500 شرکت پردرآمد جهان که نشریه فورچون منتشر کرده آمده است،50 شرکت آلمانی هستند یا بهتر بگوییم دفتر مرکزی آنها در آلمان واقع است و در اقصی نقاط جهان دفتر و شعبه دارند. بر این اساس، 10 شرکت برتر آلمانی عبارتند از: فولکس‌واگن، آلیانز، دایملر، بی‌ام‌و، زیمنس، بی‌ای‌اس‌اف، مونیخ آر‌ایی، ایی‌آن، بایر و آردبلیو‌ایی.

اکثر افراد شاغل (53/ 73درصد) در بخش خدمات در آلمان به کار گرفته شده‌اند از جمله در حمل‌ونقل، هتل‌ها و رستوران‌ها، خدمات اجتماعی و بهداشت و درمان، مسکن و بخش مالی. بخش تولید 4/ 24 درصد از نیروی کار را در خود دارد که در حوزه‌هایی نظیر شیلات، کشاورزی و جنگلداری مشغول هستند. نرخ بیکاری در این کشور در فوریه ۲۰۱۴ برابر 1/ 5 درصد بوده است. علاوه بر این، آلمان مهد نمایشگاه‌های بین‌المللی مختلف در حوزه بازرگانی است. در حدود دو سوم نمایشگاه‌های مهم تجاری جهان در آلمان برگزار می‌شوند. بزرگ‌ترین نمایشگاه‌های سالانه بین‌المللی جهان در حوزه تجارت و بازرگانی در شهرهای این کشور همچون هانوفر، مونیخ، فرانکفورت و برلین برپا می‌شوند.

جایگاه اقتصاد باواریا در آلمان

ایالت باواریای آلمان که این روزها هیات تجاری خود را به ایران اعزام کرده است، با وسعت 70548 کیلومتر مربع و در حدود 5/ 12 میلیون نفر شهروند، در جنوب شرقی آلمان واقع است و به لحاظ وسعت، بزرگ‌ترین ایالت فدرال آلمان محسوب می‌شود. پایتخت این ایالت، مونیخ است. این ایالت، مرزهای بین‌المللی مشترک با اتریش و جمهوری چک دارد. این ایالت از طریق دریاچه کانستنس نیز به سوئیس راه دارد. دو رود بزرگ هم از این ایالت می‌گذرند که دانوب و ماین نام دارند. گراهام هورتون، استاد دانشگاه و مشاور نوآوری در پاسخ به این پرسش که اهمیت باواریا در اقتصاد آلمان چیست چنین نوشته است: «ایالت نورث وستفالیا، با حدود 600 میلیارد یورو بزرگ‌ترین اقتصاد را در میان ایالت‌های آلمان به خود اختصاص داده و اقتصاد ایالت باواریا با تولید ناخالص داخلی بالغ بر 488 میلیارد یورو در سال 2013 دومین اقتصاد بزرگ را در میان ایالت‌های آلمان به خود اختصاص داده است. با وجود آنچه گفته می‌شود، در اقتصاد این ایالت، کشاورزی نقش چندانی ندارد و به لحاظ اقتصادی فروش برندهای معروف این منطقه نقش مهمی را در جایگاه اقتصادی باواریا ایفا می‌کنند.» ارزش فروش سالانه این برندها که زادگاه آنها باواریای آلمان است به شرح زیر است:

«شرکت خودروسازی آئودی: 53 میلیارد یورو، شرکت خودروسازی بی‌ام‌و: 80 میلیارد یورو، شرکت خدمات مالی آلیانز: 110 میلیارد یورو، بزرگ‌ترین شرکت مهندسی اروپا، زیمنس: 71 میلیارد یورو، شرکت خودروسازی تولیدکننده کامیون و اتوبوس‌های مان: 14 میلیارد یورو، پوشاک و کفش ورزشی آدیداس: 14 میلیارد یورو. سهم اقتصاد ایالت باواریا از کل تولید ناخالص داخلی آلمان حدود 18 درصد است. تنها ایالتی که بیش از باواریا در اقتصاد آلمان سهم دارد، ایالت نورث وستفالیا است که سهمی حدود 22 درصدی از کل این اقتصاد دارد.

پس از پشت‌سر گذاشتن یک سال موفق اقتصادی در 2014، ایالت باواریا با چشم‌انداز روشن اقتصادی برای سال 2015 روبه‌رو شد. موسسه تحقیقات اقتصادی ایفو که مقر اصلی آن در مونیخ است، پیش‌بینی کرده است که میانگین رشد اقتصادی آلمان در سال 2015 به 5/ 1 درصد می‌رسد. از سوی دیگر، سندیکای ملی بانک‌های آلمان رشد 2 درصدی را برای کل اقتصاد این کشور در سال جاری میلادی پیش‌بینی کرده‌اند. ارقام پیش‌بینی‌های مربوط به ایالت باواریا اما بهتر است. با توجه به چالش‌های اقتصادی زیادی که در سطح جهان وجود دارد، این ایالت برای آلمان از اهمیت زیادی برخوردار است. باواریا یکی از مراکز اصلی نوآوری در آلمان و مهد فناوری اطلاعات اروپاست. علاوه بر این، باواریا در سال 2015 موتور محرکه اصلی روند دیجیتالی‌شدن آلمان محسوب می‌شود و طرح دیجیتال‌سازی دولت ایالتی باواریا در سال 2015 وارد مرحله تازه‌ای شده است به نام طرح «ورک 1». این نام مرکزی است برای اقتصاد دیجیتال که در سال جاری در مونیخ هم بسط و توسعه می‌یابد.

در این مرکز کارآفرینان و استارت‌آپ‌ها می‌توانند پروژه‌های خود را در زیر یک سقف به اجرا درآورند، در قالب سرمایه‌گذاری‌های مشترک با شرکت‌ها همکاری کنند، ایده‌ها، محصولات و خدمات خود را در آزمایشگاه‌های مخصوص نوآوری و کارگاه‌های فناوری اطلاعات توسعه دهند و به تبادل دانش با شرکت‌های فعال در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات بپردازند. ایالت باواریای آلمان همچنین روز شنبه اعلام کرد که قصد دارد تا سال 2018 به اندازه 2 میلیارد یورو برای طرح دیجیتال‌سازی هزینه کند. در این طرح جدید توجه به بخش‌های مختلفی همچون فناوری اطلاعات، داروسازی و برق معطوف است. علاوه بر این، باواریا یک مقصد جذاب در گردشگری آلمان محسوب می‌شود.

آغاز همکاری‌های صنعتی با آلمان

گروه بازرگانی: در سفر هیات تجاری 130 نفره ایالت باواریای آلمان، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران و همچنین اتاق بازرگانی تهران دیدارهایی را با این هیات داشتند و گسترش همکاری‌های ایران و این ایالت از آلمان مورد تاکید قرار گرفت. سرمایه‌گذاری ایالت باواریای آلمان بر صنایع برق و انرژی، صنایع پیشرفته، الکترونیک، ‌تجهیزات پزشکی، خودروی سبک و سنگین و تجاری و اتوبوس و موتورهای دیزلی، صنایع فولاد و قطعات، لاستیک خودرو انرژی‌های تجدید‌پذیر و صنایع غذایی از مهم‌ترین مواردی بود که در نشست وزیر صنعت، معدن و تجارت با این هیات مطرح شد. همچنین این هیات در دیداری با رئیس اتاق بازرگانی تهران، تفاهم‌نامه همکاری را بین اتاق تهران و اتحادیه صنعت ایالت باواریای آلمان امضا کردند.

محمد‌رضا نعمت‌زاده در دیدار با وزیر اقتصاد، ‌رسانه انرژی و فناوری ایالت باواریای آلمان و معاون نخست‌وزیر این ایالت گفت: اغلب صنایع ما در گذشته بر پایه تکنولوژی آلمانی بنا شده است و سیاست‌هایی که ما برای توسعه صنعتی کشور در نظر گرفتیم سرمایه‌گذاری مشترک با سرمایه‌گذاران خارجی است. وی اضافه کرد: از سویی علاقه‌مندیم سهمی از بازار منطقه‌ای شما نیز داشته باشیم چرا که اکنون می‌توانید ایران را مرکز فعالیت‌های صنعتی، معدنی و تجاری به حساب بیاورید. وزیر صنعت، ‌معدن و تجارت همچنین با بیان اینکه برنامه ما رسیدن به تولید 3 میلیون خودرو در سال است گفت:‌ ما اتوبوس و کامیون‌ها را تحت لیسانس مرسدس بنز، اسکانیا، ولوو تولید می‌کنیم و می‌توانیم برای همه اینها از موتورهای شما استفاده کنیم؛ به شرطی که در ایران تولید شود.

وی افزود: در حال حاضر به ساخت اتوبوس‌های شهری با موتور پایه گاز سوز نیازمندیم. در این نشست همچنین خانم ایلزه ایگنر، وزیر اقتصاد، ‌رسانه، انرژی و فناوری ایالت باواریای آلمان با ابراز علاقه‌مندی کشورش برای همکاری تجاری با ایران گفت: می‌خواهیم که سرمایه‌گذاری بلند مدتی را انجام دهیم و برای سرمایه‌گذاری ثبات حقوقی نقش مهمی ایفا می‌کند. وی افزود: ما در بخش صنعت بسیار قوی هستیم و در زمینه دیجیتال هم شروع به فعالیت کرده‌ایم و مرکز پژوهش‌های صنایع دیجیتال ما، در حال راه‌اندازی است. همچنین در نشستی دیگر، اتاق بازرگانی تهران میزبان 130 نفر به نمایندگی از 35 شرکت بزرگ از ایالت باواریای آلمان بود که در این دیدار مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران با اشاره لزوم به گسترش همکاری‌های دو کشور، گفت: همکاری‌های جدید تجاری نباید صرفا واردات کالا از آلمان باشد، بلکه باید سرمایه‌گذاری‌های مشترک صورت گیرد. وی عنوان کرد: کشورهایی می‌توانند با ایران روابط پایدار ایجاد کنند که در پروژه‌های فنی، صنعتی، تکنولوژیکی و تولید همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک داشته باشند. آلفرد گافان، رئیس اتحادیه صنایع و اقتصاد ایالات باواریا در این جلسه گفت: این اتحادیه 124 انجمن اقتصادی دارد که بخش اصلی آن صنایع برق و الکترونیک و فلزات است. وی افزود: 9 ماه پیش به نتیجه رسیدیم که روابط خود را با ایران احیا کنیم با توافقی که صورت گرفت این شرایط برای ما فراهم خواهد شد. وی عنوان کرد: ایالات باواریا برای تحکیم روابط تجاری و حضور طولانی‌مدت خود در ایران دفتر اقتصاد و صنایع این ایالت را افتتاح کرد. این دفتر موجب برقراری روابط اقتصادی شرکت‌های دو کشور می‌شود. همچنین هیات ایالت باواریای آلمان یک تفاهم‌نامه همکاری را نیز بین اتاق تهران و اتحادیه صنعت ایالت باواریای آلمان امضا کرد.