فضای سیاسی برای بازار سرمایه جذاب نیست و گمانه‌‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌‌هایی پیرامون به بن‌‌‌‌‌‌بست رسیدن برجام و در نگاه خوش‌بینانه تعلیق جریان مذاکرات با قدرت‌های جهانی در بعد معاهده بزرگ بین‌‌‌‌‌‌المللی به گوش می‌رسد. کامودیتی‌‌‌‌‌‌ها در بازار‌‌‌‌‌‌های جهانی با افت سنگین همراه شده‌‌‌‌‌‌اند و تداوم سیاست انقباضی از سوی فدرال‌رزرو با محوریت افزایش نرخ بهره، اغلب شاخص‌های بورسی و فرابورسی را با شکست موقعیت در محدوده‌‌‌‌‌‌های مطلوب مواجه کرده است. هر چند شاخصکل بورس اوراق‌بهادار تهران متر و معیار مطلوبی در راستای مسیریابی حرکت بازار سهام نیست، اما می‌توان با ارزیابی عملکرد معامله‌گران به نوعی سمت و سوی روند آتی بازار را با درصد خطایی ترسیم کرد.
حال بازار سهام از نگاه تکنیکالیست‌‌‌‌‌‌ها در موقعیت حساسی قرار گرفته است و در واقع انعکاس رفتار معامله‌گران به‌خوبی می‌تواند سقف و کفی مشخص برای نماگر اصلی بورس تهران ترسیم کند. برخی از تحلیلگران محدوده فعلی را منطقه حمایتی شاخصکل معرفی می‌کنند و برخی دیگر سطوح پایین‌تری را برای این مهم درنظر می‌گیرند. در این میان هستند صاحب‌‌‌‌‌‌نظرانی که جنس معاملات بازار سرمایه را بیشتر مالی‌‌‌‌‌‌رفتاری می‌‌‌‌‌‌دانند تا بنیادی و تکنیکال. به هر ترتیب در ۱۲۳روز معاملاتی که از ابتدای سال‌جاری تا پایان معاملات روز شنبه سپری شد نشان می‌دهد که شاخصکل بازدهی منفی ۶۶/ ۲درصدی را برای سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران به ارمغان آورده است. در این مدت رقمی بالغ بر ۲۰هزار و ۳۳۱میلیارد تومان پول سرمایه‌‌‌‌‌‌گذار خرد از گردونه معاملات سهام خارج شده است. حال با جامعه بزرگی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران مواجه هستیم که به‌شدت نسبت به بخش مولد و سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌های باری به هر جهت آن بی‌‌اعتماد شده‌‌‌‌‌‌اند.
ترسیم چشم‌‌‌‌‌‌انداز معاملاتی از منظر تکنیکال هرچند با قوای بنیادی مطلوب همراه بوده اما برای کف‌‌‌‌‌‌سازی و بهبود عملکرد شرکت‌ها در شرایط فعلی معامله‌گران بازار مستلزم گذر زمان هستند. اینکه شاخصکل اکنون در آستانه Fake Break بوده یا نه، می‌تواند با شفاف‌‌‌‌‌‌سازی پیرامون برجام، مشخص‌شدن نتایج انتخابات کنگره ایالات‌متحده، حذف سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌های دستوری در اقتصاد برای معامله‌گران نمایان شود.
سقف و کف شاخص بورس کجاست
محمد بنیادی- تحلیلگر بازار سرمایه: به لحاظ تکنیکالی منطقه یک‌میلیون و ۳۱۵هزار واحدی محدوده مطلوبی برای بازگشت به مدار صعود ارزیابی می‌شود. مطابق پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌ها در این منطقه شاهد بازگشت آرامش به دادوستد‌‌‌‌‌‌ها در بازار سهام خواهیم بود. در عین حال در صورتی‌که این محدوده با شکست مواجه شود با احتمالات جدیدی از بعد تکنیکال همراه می‌شویم. به هر ترتیب محدوده یک‌میلیون و ۳۲۰هزار و یک‌میلیون و ۳۱۵هزار واحد در واقع منطقه‌ای است که علاوه‌بر کانال نزولی کوتاه‌مدت در کف، دارای محدوده مثلثی بلندمدتی است که می‌توان برای شاخصکل در نظر گرفت. بنابراین تلاقی این موارد به‌شدت به ارقامی که شاخصکل در محدوده فعلی تثبیت شده، نزدیک است. به‌عبارت دیگر با توجه به اینکه فاصله چندانی وجود ندارد، با کاهش حدود یک‌درصدی دیگر به محدوده فوق بازمی‌‌‌‌‌‌گردیم.
در عین حال قدرت برگشت به مدار افزایشی در چنین محدوده‌‌‌‌‌‌ای وجود دارد، در صورتی‌که چنین اتفاقی در بازار به‌وقوع نپیوست، محدوده آتی رقم یک‌میلیون و ۲۱۰ هزار و یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی هدف آتی شاخصکل بورس اوراق‌بهادار تهران خواهد بود. ارقام ذکر شده می‌توانند قدرت کافی برای برگشت بازار را داشته باشند. به لحاظ زمانی هم فاصله چندانی تا سطوح حمایتی آتی شاخصکل بازار وجود ندارد. با توجه به نوع ریزش‌‌‌‌‌‌هایی که در چند وقت اخیر تجربه شده است، طی هفته‌جاری یا نهایتا هفته آینده تکلیف محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحدی نیز مشخص خواهد شد، در واقع اگر سناریوی برگشت را درنظر بگیریم شاهد حمایت این محدوده طی بازه مذکور خواهیم بود، در صورتی‌که سناریوی شکست محدوده یک‌میلیون و ۳۰۰هزار واحدی را در نظر بگیریم، احتمالا در ۲۰ روز کاری آینده به محدوده یک‌میلیون و ۲۰۰هزار واحدی بازگشت شاخص را داریم.
قطعی برق تابستان در روند تولید شرکت‌ها اثراتی داشت اما کلیت بازار همچنان به مسیر خود ادامه داد و در مقاطعی با رشد همراه بود. حال در نیمه دوم سال‌قطعی گاز هم به‌صورت مقطعی برخی از صنایع را دربر می‌گیرد، اما کلیت بازار سهام تحت‌تاثیر این موارد قرار نخواهد گرفت، کمااینکه نمونه چنین وقایعی در تابستان ۱۴۰۱ تجربه شد. ارزیابی وضعیت فعلی بازار سرمایه با وزن‌‌‌‌‌‌دهی به سناریوی تعلیق برجام می‌تواند از منفعت صنایع دلاری حکایت داشته باشد. نرخ دلار در معاملات بازار آزاد در روز شنبه به رقم ۳۲هزار ۵۰۰تومان رسید، بنابراین می‌توان بر این نکته اذعان کرد که در کلیت بازار به لحاظ ارزش دلاری شاهد کاهش قیمت‌ها هستیم. این مهم می‌تواند به کاهش P/ E بازار منجر شود؛ به‌عبارت دیگر چنین رویدادی برای بازار مطلوب ارزیابی می‌شود. اثرات منفی تعلیق برجام همچنان می‌تواند در صنایع وابسته همانند خودرو، بانک و حمل‌ونقل تداوم داشته باشد. هر چند این روز‌‌‌‌‌‌ها حصول توافق بعید به‌نظر می‌رسد و انتخابات و رویداد‌‌‌‌‌‌های پس از آن در کنگره آمریکا از موضوعات قابل‌توجه خواهند بود اما در صورتی‌که توافقی صورت بگیرد باید به تفکر دولت برای تعیین نرخ دلار توجه داشت.
با توجه به منابع ارزی هنگفتی که در این حالت آزاد خواهد شد و می‌تواند به‌راحتی بازار را به کنترل درآورد، قیمت‌ها نیز می‌توانند در این حوزه دستخوش تغییرات قابل‌ملاحظه‌‌‌‌‌‌ای شوند. در این شرایط با ۲ تفکر مواجه هستیم. نخست بازگشت دلار به ارقامی کمتر از ۲۵هزار‌تومان و دیگری تثبیت در رقم ۳۰هزار‌تومان خواهد بود. بر این اساس صنایع بورسی نیز واکنش‌های متفاوتی نسبت به هریک از تفکرات نشان خواهند داد. محدوده فعلی شاخصکل را می‌توان کف بازار در نظر گرفت و ۵ تا ۱۰درصد افت دیگر هم رقم قابل‌توجهی در محاسبات نخواهد بود. قیمت‌ها در سطوح جذابی قرار دارند. در عین حال محدوده ۲/ ۱ تا ۳/ ۱میلیون واحدی کف بازار درنظر گرفته می‌شود. (منطقه قدرتمندی که در شرایط نامساعد بازار شکسته نشد). محدوده سقف هم می‌تواند رقم ۶/ ۱میلیون واحدی در نظر گرفته شود، عبور از این محدوده می‌تواند شاخص را برای عبور از سقف تاریخی نیز سوق دهد.
مسیریابی شاخصکل
علی ابتهاج- تحلیلگر بازار سرمایه: حمایت مهم در محدوده یک‌میلیون و ۳۳۰ تا یک‌میلیون و ۳۲۰هزار واحدی از بعد تکنیکالی ارزیابی می‌شود. حمایت این منطقه در واقع حمایتی چند‌ساله است، بنابراین حفظ این محدوده از شاخصکل بورس تهران مهم ارزیابی می‌شود. نکته اینجاست که در حال‌حاضر حجم معاملات با رسیدن به این روند با تغییراتی همراه نمی‌شود یا هیجان خاصی هم در بازار ایجاد نخواهد شد که شاخص بتواند به‌زودی از کف مهم تکنیکالی جدا شود. در شرایط مشابه گذشته بازار عکس‌‌‌‌‌‌العمل قوی‌‌‌‌‌‌تری برای بازگشت به روند صعود داشت. در هفته گذشته یکسری از روند‌‌‌‌‌‌ها در شاخص‌های بزرگ و اصلی شکست، در واقع شاخص صنعت شیمیایی، کانه‌‌‌‌‌‌های فلزی، فلزات اساسی و غیره غالبا در ۲ روز مثبت هفته گذشته در حد پول‌بک به سطوح شکسته شده حرکت داشتند. انتظار می‌رفت اگر بازار عزمی برای جدایی از چنین مسیری داشت نرخ‌ها به ارقامی بالاتر از سطوح شکسته‌شده بازگردند. در نهایت نیز این امر به‌وقوع نپیوست.
از منظر شاخصکل در صورت ازدست‌رفتن محدوده‌‌‌‌‌‌های فوق شرایط برای بازار سهام سخت ارزیابی می‌شود. در چنین شرایطی بازار برای مدت طولانی در وضعیتی غیر‌جذاب خواهد بود. به‌عنوان مثال برای بازه زمانی ۶ماهه آتی هم نمی‌توان حتی به کلیت بازار سرمایه اطمینان داشت و رویداد مطلوب و جذابی در آن نداریم. ذکر این موارد از مهم بودن محدوده حمایتی حکایت دارد. ارزش معاملات در محدوده پایینی قرار گرفته است و خبری از تغییر روند معاملات نیست. بازار سهام در مواقعی با یک برگشت ضعیف همراه است اما به‌طور مجدد بازار منفی می‌شود. (همانند افت نخستین روز معاملاتی هفته‌جاری در بورس تهران) تا زمانی‌که شاخصکل در ارقامی بیش از سطح مذکور قرار دارد می‌توان امیدوار بود که تحت‌تاثیر اتفاق‌هایی بتواند اقدام به کف‌‌‌‌‌‌سازی کند. در صورت شکست محدوده یک‌میلیون و ۳۲۰هزار واحد، تقریبا ۲۰۰هزار واحد دیگر از سطح شاخص به مرور کاسته خواهد شد، در واقع موقعیتی سخت برای بازار ایجاد می‌شود.
در نقطه مقابل در صورتی‌که کف شاخص حفظ شده و شرایط برای برگشت به مدار افزایشی ایجاد شود به‌طور مجدد تا سطح یک‌میلیون و ۶۸۰هزار واحدی مسیر صعود سهل خواهد بود. با توجه به اینکه در هفته گذشته تا محدوده یک‌میلیون و ۳۲۸هزار واحدی عقب‌‌‌‌‌‌نشینی صورت گرفت، می‌توان ابراز کرد که نماگر اصلی بورس اکنون در کف حمایتی است. نگاه امیدوارانه به بازار می‌تواند در انتظار برای کف‌‌‌‌‌‌سازی در محدوده فوق صورت بگیرد؛ به این معنی که بازار با افت سنگینی همراه نشود و به‌طور آهسته به سمت احیا توام با بهبود حجم معاملات حرکت کند. با غلبه تقاضا بر عرضه بازار بهبود خواهد یافت.
