پایان گردهمایی بزرگان زنجیره ارزش پتروشیمی

 ایران‌‌‌پلاست شانزدهم اگرچه به پایان رسید ولی نویدبخش آینده‌‌‌ای روشن در برابر زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی بود. این نمایشگاه که قوی‌‌‌تر از تمامی نمایشگاه‌‌‌های پیشین ایران‌‌‌پلاست بود نشان داد که صنعت پتروشیمی به بلوغ رسیده و زنجیره ارزش به یکی از ارکان مهم درآمدزایی در این صنعت تبدیل شده و شرکت‌های بزرگی از دل زنجیره ارزش صنایع شیمیایی و پلیمری در طول زنجیره تولید پدید آمده‌‌‌اند که بزرگ‌ترین اجتماع صنعتی کشور را در فاز اشتغال‌زایی به وجود آورده‌‌‌اند. با توجه به آمارهای رسمی ارائه شده، هم‌‌‌اکنون نزدیک به یک ‌میلیون شغل مستقیم در زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی ایجاد شده و این روند توسعه ادامه دارد.

ایران پلاست مهم‌ترین گردهمایی فعالان صنعت پتروشیمی از مواد خام تا محصول نهایی است. این حضور از هلدینگ‌‌‌های پتروشیمی آغاز شده، تا شرکت‌های تولیدکننده پلیمرها و محصولات شیمیایی را در بر گرفته و در نهایت بخش اعظم حاضران و شرکت‌کنندگان را شرکت‌های فعال در حوزه صنایع تکمیلی تشکیل می‌دهند. به عبارت ساده‌‌‌‌‌‌تر از نفت و گاز تا محصول را در برگرفته حتی ماشین‌‌‌سازی، چاپ و خدمات فنی را  شامل می‌شود. حضور تشکل‌های مختلف در بخش‌‌‌های متفاوت زنجیره ارزش و ارائه خدمات مختلف از راهنمایی و رایزنی تا ارائه خدمات تشکلی را در حاشیه ایران‌‌‌پلاست شانزدهم شاهد بودیم. به جرات می‌توان گفت که تمامی تصمیم‌‌‌سازان مختلف در تمامی بخش‌‌‌های زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی ذیل وزارت نفت و صمت و رفاه در این نمایشگاه حضور پیدا کرده و با حاضران به گفت و شنود نشستند.

حاشیه‌‌‌نگاری «دنیای‌اقتصاد» از ایران‌‌‌پلاست شانزدهم

قدم زدن در ایران‌‌‌پلاست شانزدهم بیش از همه افزایش توان اجرایی و عملیاتی شرکت‌های فعال بخش خصوصی در حوزه صنایع تکمیلی را نشان داد آن هم در شرایطی که به وضوح افزایش توان تولیدی و بازاریابی این شرکت‌ها در این نمایشگاه خودنمایی کرد. این مطلب به معنی آن بود که تولیدکنندگان داخلی در مسیر توسعه فعالیت‌های خود قدم‌‌‌های بزرگی برداشته بودند و می‌توان امید آن را داشت که این روند توسعه باز هم ادامه یابد. البته یک ویژگی نانوشته نیز در شرایط توسعه این شرکت‌ها نهفته بود آن‌‌‌هم این نکته بود که بخش اعظم توسعه محصولات بر پایه مواد اولیه داخلی بوده و مزیت پلیمرها و محصولات شیمیایی در دسترس، موجب شده بود تا توسعه محصول و افزایش حجم تولید در این مسیر شتاب بیشتری داشته باشد. البته تحریم‌ها باعث شده تا واردات مواد اولیه سهولت قبل از تحریم را نداشته باشد ولی بخش خصوصی بر پایه واقعیت‌‌‌های موجود نه تنها گلیم خود را از آب متلاطم تحریم‌ها بیرون کشیده بودند بلکه با درایت اقتصادی خود، مسیر توسعه امنی را برگزیده است.

 

مطلب فوق به معنی آن بود که در برخی صنایع رشد سریع‌‌‌تر از انتظار را شاهد هستیم. اگر بخواهیم توسعه در شرکت‌ها از مسیر مواد اولیه در دسترس و گروه‌‌‌های صنعتی خاص را در مقایسه با نمایشگاه‌‌‌های پیشین برآورد کنیم؛ صنایع بسته‌‌‌بندی، ظروف یکبار مصرف، لوله‌‌‌های انتقال آب و گاز، صنایع کامپاند و مستربچ، کفش و چرم مصنوعی، لوازم خانگی پلاستیکی (کوچک) و محصولات آشپزخانه همچنین قطعات خودرو و… از جمله گروه‌‌‌های کالایی هستند که توسعه آنها مشهود بود. البته صنایع ذکر شده با توجه به محدودیت‌های مواد اولیه در آینده برای توسعه بیشتر به واحدهای جدید پتروشیمی نیاز دارند که همگام با یکدیگر در فرآیندهای رشد تولید و توسعه، ارتقا یابند.

اینکه به‌رغم التهاب در جامعه حتی قطعی اینترنت، شاهد بودیم که یک نمایشگاه با استقبال خوب با حضور شرکت‌های مختلفی از اقصی‌‌‌نقاط ایران برگزار شد خود یک موفقیت برجسته به شمار می‌رود. این در حالی است که صنایع تکمیلی در ایران در نقاط مختلفی پراکنده هستند و همین پراکندگی، خود یک سرعت‌‌‌گیر در برابر توسعه آنها به شمار می‌رود زیرا همبستگی بیشتر واحدها در شرایطی که از نزدیکی جغرافیایی بیشتر برخوردار باشند، ملموس‌‌‌تر بوده و این تجربه بسیاری از کشورها مخصوصا چین است.

نکته جالب توجه دیگر آنکه بخش مهمی از مردمی که در غرفه‌‌‌ها به بازدید از نمایشگاه مشغول بودند افرادی بودند که یا خود غرفه در اختیار داشته یا فعالان همان صنعت بودند. این مطلب به معنی آن است که حضار خود از اهالی صنعت بوده و نمایشگاه به یک دورهمی صمیمانه صنعتی نیز بدل شده بود. گستردگی این نمایشگاه در شرایطی که بسیاری از آنها چندان هم نیازی به بازدیدکننده عام نداشته و محصولات تخصصی عرضه می‌کردند نشان داد که برای بسیاری از صنایع نیاز به نمایشگاه‌‌‌های تخصصی خاصی داریم که می‌تواند برای آینده بخش‌‌‌های مختلف این صنعت همچون ماشین‌‌‌سازی، بسته‌‌‌بندی، چاپ یا ارائه خدمات فنی دانش‌‌‌محور و نوآوری، حیاتی باشد. اینکه بسیاری از شرکت‌ها نیازهای خود را در نمایشگاه‌‌‌های تخصصی خود برآورده ‌‌‌شده نمی‌‌‌بینند و به ایران‌‌‌پلاست شاید پناه آورده‌‌‌اند را باید جدی گرفت، زیرا این یک نیاز است که باید برآورده شود.

ایران‌‌‌پلاست؛ جایی برای ملاقات با بزرگان و تصمیم‌‌‌سازان اقتصادی

نگاهی به طیف‌‌‌های مختلف حاضر در ایران‌‌‌پلاست شانزدهم نشان داد که بسیاری از افراد از فرصت برگزاری این نمایشگاه و غرفه‌‌‌های تشکل‌های اصلی استفاده کرده و تلاش داشتند تا با در میان‌‌‌گذاشتن مشکلات خود، راه‌‌‌حلی برای آنها پیدا کنند. این در حالی است که برخی غرفه‌‌‌های خاص مخصوصا تشکل‌های اصلی فضایی برای حضور مدیران تلقی می‌شد که البته چنین هم بود و همین فرصت برای حل مشکلات به کار گرفته شد.

واقعیت آن است که بخشی از توسعه صنایع تکمیلی مرهون مدیران آن و ساختار حاکم بر این بازار است تا جایی که می‌توان به وضوح توسعه این حوزه صنعتی در زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی را برتر از بسیاری از صنایع دیگر قلمداد کرد که این مهم به موشکافی مجزایی نیاز دارد.

مهم‌ترین بخش در قیمت تمام شده محصولات مختلف در زنجیره ارزش محصولات پتروشیمیایی و پلیمری، ماده اولیه است. در دسترس بودن آن و فاصله‌‌‌گرفتن از نظام حواله‌‌‌ای در بورس کالا همچنین پاسخگو بودن مدیران و تصمیم‌‌‌سازان و بعضا چابکی تصمیم‌‌‌سازی و مشورت با بخش خصوصی از ویژگی‌‌‌های مهمی است که خود بخشی از زیرساخت‌‌‌های توسعه این صنعت است.

اندک آشنایی با ساختار تصمیم‌‌‌سازی در بازار داخلی پتروشیمی نشان می‌دهد که این بازار در فرآیندهای تحلیل، مدیریت، تصمیم‌‌‌سازی و حمایت از صنایع تکمیلی مصرف‌کننده مواد اولیه، یک سر و گردن از بازارهای مشابه برتر است و می‌توان از آن به عنوان یک الگو نام برد. هیچ‌گاه تنش‌‌‌های این بازار در ابعاد بازار فولاد نبوده و نیست در حالی که اشتغال‌زایی و ارزآوری برجسته‌‌‌تری دارد. آمارها حکایت از آن دارد که تنها ۷‌درصد از کل گاز طبیعی در کشور در صنایع پتروشیمی مصرف شده ولی ارزآورترین صنعت ایران را تشکیل می‌دهد. همین رقم موجب شده تا بزرگ‌ترین اشتغال‌زایی صنعتی در کشور ایجاد شود همچنین کوچک‌ترین خطا در مکانیزم فروش داخلی نیز مورد رهگیری سریع قرار گیرد. اینکه بازاری برای صنایع تکمیلی در برابر ما قرار دارد که با کمترین حمایت رسمی و با قیمت‌هایی بر مبنای نرخ‌های جهانی و بهای نیمایی ارز توانسته بیشترین اشتغال‌زایی را ایجاد کرده و ارزآورترین صنعت زیرمجموعه وزارت صمت را پدید آورد مزیت بسیار بزرگی است آن‌‌‌هم در شرایطی که ابعاد آن را می‌توان به وضوح در ایران‌‌‌پلاست شانزدهم مشاهده کرد.

 یک ویژگی خاص

در حاشیه ایران‌‌‌پلاست شانزدهم یکی از انتقادات قدیمی به ارکان مختلف زنجیره ارزش تعدیل شد که می‌تواند یک اتفاق مهم در فرآیند توسعه صنایع تکمیلی باشد. در گذشته بعضا تکرار می‌شد که ارتباط بین واحدهای مختلف در صنایع بزرگ بالادستی با صنایع کوچک‌تر پایین‌‌‌دستی چندان هم تنگاتنگ نیست. اما مشاهدات میدانی به وضوح نشان داد که همبستگی بیشتری بین ارکان ایجاد شده و تعامل گسترده‌‌‌ای به وضوح قابل مشاهده بود تا جایی که حضور بزرگان در هر بخش از زنجیره ارزش در جلسات مختلف با حضور بخش‌‌‌های دیگر به قدری گسترده بود که می‌توان گفت از این پس باید شاهد در هم تنیده‌‌‌تر شدن فعالیت‌های تولیدی در زنجیره ارزش از بالادست تا پایین‌دست صنایع پتروشیمی از خوراک گازی و مایع تا محصولات نهایی باشیم.

شواهد و گفت و شنودها حکایت از آن دارد که حمایت از صنایع تکمیلی و پایین‌‌‌دستی از جمله اهداف و رویکردهای قطعی در دولت سیزدهم است و این هدف‌‌‌گذاری گام به گام با افزایش شتاب رشد صنایع تکمیلی و توسعه سریع‌‌‌تر صنایع پایین‌‌‌دستی به احتمال قوی خودنمایی خواهد کرد. آمارها نشان‌‌‌دهنده ظرفیت خالی گسترده در صنایع تکمیلی است و با مدیریت درست آنها می‌توان بدون سرمایه‌گذاری گسترده همگام با رگولاتوری بازار و صنعت، اشتغال‌زایی بزرگی را ایجاد کرد اگرچه به افزایش حجم بازار داخلی و توسعه سهم بازارهای صادراتی مخصوصا بازارهای منطقه‌‌‌ای نیاز دارد.

ایران‌پلاست؛ نوید آینده روشن صنایع پایین‌دستی پتروشیمی

به گزارش نیپنا، شانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی ایران‌پلاست که نویدبخش چشم‌اندازی روشن برای توسعه صنعت پتروشیمی کشور است به پایان رسید؛ چشم‌اندازی که صرفا شعار نیست، بلکه حاصل برنامه و راهبردی مشخص است. نمایشگاه ایران‌پلاست شانزدهم در ۲۰ سالگی خود، از دو جنبه حائز اهمیت است. نخستین جنبه اهمیت آن، گردهمایی مدیران صنعت پتروشیمی برای ارائه برنامه‌ها و عملکردها در مسیر تبیین چشم‌انداز این صنعت در سطح کلان است و دومین جنبه، حضور فعال شرکت‌های پایین‌دستی صنعت پتروشیمی و تسریع و تسهیل حرکت در مسیر تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی است. حضور شرکت‌های پایین‌دست در نمایشگاه ایران پلاست امسال، بسیار چشمگیر بود.

وقتی با مدیران و مسوولان شرکت‌های پایین‌دست حاضر در نمایشگاه ایران پلاست، اعم از شرکت‌های تولیدکننده محصولات پلیمری، پلاستیکی و… گفت‌وگو می‌کردیم، مهم‌ترین جنبه‌های اهمیت شرکت در این نمایشگاه را دسترسی راحت به مدیران بالادست صنعت پتروشیمی و سیاستگذاران این صنعت و همچنین عرضه دستاوردهای خود به عموم اعلام می‌کردند. در واقع نمایشگاه ایران پلاست، فرصتی برای حاضران ایجاد می‌کند تا تعامل نزدیکی با کلیه فعالان صنعت پتروشیمی از بالادست تا پایین‌دست برقرار کنند.

اگر از منظری کلان به نمایشگاه ایران پلاست بنگریم، می‌توانیم دو پیام روشن از این نمایشگاه دریافت کنیم.

نخستین پیام، پیامی نویدبخش برای آینده صنعت پتروشیمی است. تسریع حرکت در مسیر تحقق اهداف صنعت پتروشیمی، افزایش سرمایه‌گذاری در صنعت و تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی، مهم‌ترین برنامه‌های صنعت پتروشیمی است که در نمایشگاه ایران پلاست، بر تحقق این برنامه‌ها و اهداف، تاکید شد.

آنچه در صنعت نفت به طور عام و صنعت پتروشیمی به طور خاص حائز اهمیت است، نیاز صنعت به سرمایه‌گذاری است. صنعت نفت ایران بنا به اعلام وزیر نفت طی ۸ سال نیازمند ۱۶۰‌میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است و بنا به اعلام مدیر برنامه‌‌‌ریزی و توسعه شرکت ملی صنایع پتروشیمی طی برنامه هفتم و هشتم توسعه، طبق پیش‌بینی باید سالانه ۷ تا ۱۰‌میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری شود.

در سه سال اخیر نیز سالانه حدود ۳‌میلیارد دلار در صنعت پتروشیمی سرمایه‌گذاری شده است که این عدد در سال‌های گذشته وجود نداشت. با توجه به عدد چشمگیر فروش صنعت پتروشیمی، اگر سالانه ۱۰‌درصد این فروش، صرف توسعه صنعت پتروشیمی شود، شاهد رونقی به مراتب بیشتر در این صنعت خواهیم بود.

چگونگی تامین این سرمایه و هزینه کرد آن در صنعت از جمله مواردی بود که در نمایشگاه ایران پلاست مورد توجه قرار گرفت تا نویدبخش آینده‌ای روشن برای صنعت پتروشیمی باشد؛ صنعتی که در دوران تحریم هم تامین‌کننده اصلی ارز برای کشور بود و نقش مهمی در ثبات ارزی کشور ایفا می‌کند.

اما پیام دوم، ارتباط تنگاتنگی با حیطه فعالیت ایران پلاست دارد و آن هم تکمیل زنجیره ارزش است. تکمیل زنجیره ارزش در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی، از اهمیت بالایی برخوردار است. پیش از این توسعه صنعت پتروشیمی بدون توجه به تکمیل زنجیره ارزش صورت می‌گرفت و همین امر موجب اشباع در تولید برخی محصولات می‌شد. اما در راهبرد جدید صنعت پتروشیمی، تکمیل زنجیره ارزش در دستور کار قرار گرفته است.

مرتضی شاهمیرزایی معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی نیز در نمایشگاه ایران پلاست امسال بر این امر تاکید کرد و با اشاره به متانول، به عنوان محصولی که با ازدیاد تولید آن مواجه هستیم گفت: «در افق ۱۰ سال آینده نزدیک به ۴۰‌میلیون تن در سال متانول تولید می‌شود که این رقم هم می‌تواند تهدید و هم فرصت باشد. متانول زنجیره ارزش عظیمی دارد و پروپیلن و پلی‌‌‌پروپیلن یکی از محصولات آن است که ارزش بالایی دارد و معافیت‌‌‌های خوبی برای قیمت خوراک این محصولاتی که در این زنجیره قرار دارند، لحاظ شده است. » نکته‌ای که معاون وزیر نفت در صنایع پتروشیمی بر آن تاکید کرده، یکی از مهم‌ترین گلوگاه‌های توسعه صنایع تکمیلی و تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی است که چند فایده عمده دارد.

نخست اینکه تولید متانول کشور را به مسیر صحیحی هدایت می‌کند و مشکلاتی را که در حال حاضر، واحدهای متانول با آن مواجه هستند رفع می‌کند، دوم اینکه زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی را از نظر ارزش ریالی و دلاری نیز تقویت می‌کند، و سوم اینکه رونق اقتصادی و اشتغال را که در صنایع تکمیلی به مراتب بیش از صنایع بالادست ایجاد می‌شود، توسعه می‌دهد.