یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارزیابی نهایی خود از مسائل باقیمانده درباره برنامه هسته‌ای گذشته و حال ایران را روز چهارشنبه هفته گذشته در گزارشی 20 صفحه‌‌ای منتشر کرد. این گزارش تاکید می‌کند که آژانس «هیچ سند معتبری از انحراف مواد هسته‌ای» در ارتباط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه‌ هسته‌ای ایران ندارد. اکنون گزارش آمانو در اختیار 35 عضو شورای حکام قرار گرفته و قرار است در نشست 15 دسامبر (24 آذرماه) تصمیم نهایی در این باره اتخاذ شود. همزمان سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که گزارش آژانس به معنای آن است که آژانس می‌تواند پرونده PMD را بسته اعلام کند.

با ارائه گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام 
PMD به ایستگاه آخر رسید 

گروه دیپلماسی: پس از گذشت سال‌ها از طرح برخی مباحث مربوط به ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران، بالاخره چهارشنبه عصر یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارزیابی نهایی خود از مسائل باقی مانده درباره برنامه هسته‌ای گذشته و حال ایران را در گزارشی 20 صفحه‌‌ای منتشر کرد. همچنان که انتظار می‌رفت در این گزارش تاکید شده است که آژانس «هیچ سند معتبری از انحراف مواد هسته‌ای» در ارتباط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه‌ هسته‌ای ایران ندارد. در واقع 12 سال پس از شروع بحران‌آفرینی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران و چهار سال بعد از انتشار اتهامات دوازده‌گانه هسته‌ای علیه ایران در قالب بسته‌ای با عنوان پی‌ام‌دی، پرونده این ادعاها علیه ایران روزهای پایانی‌اش را طی می‌کند. اکنون گزارش آمانو در اختیار 35 عضو شورای حکام قرار گرفته و قرار است در نشست یک روزه شورای حکام آژانس که 15 دسامبر سال جاری (24 آذرماه) در مقر آژانس در وین برگزار می‌شود بررسی و تصمیم نهایی اتخاد شود. همزمان به گزارش «ایسنا» دولت آمریکا نیز اعلام کرد که با توجه به گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، آماده است که پرونده ابهامات فعالیت هسته‌ای ایران یا پرونده «جنبه‌های نظامی احتمالی» این برنامه را ببندد. در همین حال به‌دنبال انتشار گزارش آژانس سیدعباس عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران گفت که این گزارش موید صلح‌آمیز بودن برنامه‌های هسته‌ای ایران است و تمام ادعاهایی که در مورد برنامه نظامی هسته‌ای ایران وجود داشته توسط گزارش آژانس رد شده است.

رئیس ستاد پیگیری برجام با اشاره به سخنان آمانو که گفته بود گزارشش نه سیاه است نه سفید، افزود: «اما به اعتقاد من آمانو در جمع‌بندی خودش به سفید نزدیک‌تر شده و عمده ادعاها را رد کرده است.» همچنین رضا نجفی، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز با تایید این سخن عراقچی گفت: «به نظر من نیز گزارش آمانو بیشتر سفید است.» درعین حال نجفی به نقل از واریورانتا، معاون مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت که از دید آژانس نقشه راه پایان یافته و نیازی به اقدامات جدید و نقشه راه 2 وجود ندارد. به گزارش «ایسنا» در بخش خلاصه گزارش آژانس آمده است که تمام فعالیت‌های تعیین شده در نقشه راه اجرا شده، ایران توضیحات لازم را به‌صورت مکتوب و اسناد مربوطه درخصوص مسائل باقی‌مانده گذشته و حال را ارائه داده و آژانس سوالات درباره ابهامات مربوط به توضیحات و نشست‌های کارشناسی فنی که برگزار شده را مطرح کرده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارزیابی می‌کند که یکسری از فعالیت‌های مربوط به توسعه ابزار انفجار هسته‌ای پیش از پایان سال 2003 در ایران به‌عنوان یک اقدام هماهنگ‌شده صورت گرفته و برخی از این فعالیت‌ها پس از سال 2003 ادامه یافته است. آژانس همچنین ارزیابی می‌کند که این فعالیت‌ها فراتر از مطالعات علمی و احتمالی و به علاوه دستیابی به شایستگی‌ها و ظرفیت‌های فنی مربوطه نبوده است. همزمان با انتشار گزارش آژانس، خبرگزاری فرانسه با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود به نقل از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشت: «هیچ نشانه‌ای از فعالیت هسته‌ای مشکوک در ایران پس از سال 2009 وجود ندارد.»

هشدار عراقچی

همزمان با ارائه این گزارش، سید عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در سخنانی با تاکید بر اینکه گزارش آژانس صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای را تایید می‌کند، گفت: «اگر این پرونده بسته نشود و حتی پنجره‌ای کوچک را برای بازگشت به این موضوع بازبگذارند برجام اجرایی نمی‌شود.» به گزارش «ایرنا» عراقچی نگاه کلی آژانس را بر خلاف تمامی حرف‌هایی که طی 10 سال گذشته علیه ایران مطرح شده، توصیف کرد. او تاکید کرد: «جمع‌بندی این گزارش صراحتا وجود یک برنامه نظامی را رد می‌کند و راه را برای اینکه شورای حکام موضوع پی‌ام‌دی را خاتمه دهد هموار می‌کند.» عراقچی ادامه داد: «در رابطه با اقلام دو منظوره آژانس می‌گوید ایران روی چاشنی‌های انفجاری قبلا کار کرده اما به این مساله اذعان دارد که این چاشنی‌ها هم کاربرد صلح‌آمیز دارد و هم غیرصلح‌آمیز و نمی‌تواند در این رابطه قضاوتی داشته باشد.» این عضو تیم هسته‌ای گفت: «البته آژانس اشاره می‌کند که ساختاری از یک سازمان با این هدف قبلا وجود داشته که از نظر ایران این سازمان می‌تواند برای سلاح‌های متعارف وجود داشته باشد.» او درباره نکات مثبت دیگر گزارش آمانو تاکید کرد: «در این گزارش در هیچ کجا از لفظ PMD، ابعاد نظامی احتمالی، استفاده نشده است زیرا ما هیچ وقت چنین موضوعی را به رسمیت نشناخته و اجازه هم ندادیم از آن در اسناد رسمی یا مباحث استفاده شود.»

نکات منفی گزارش آمانو

رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام درخصوص نکات منفی گزارش آمانو نیز گفت: «اینکه آژانس ادعا می‌کند در رابطه با فعالیت‌های هسته‌ای نظامی مطالعاتی در گذشته صورت گرفته است، می‌تواند موضوعی منفی باشد.» عراقچی تاکید کرد: «ما معتقدیم اگر آژانس به دنبال واقعیات بود نباید این را می‌گفت؛ همچنین در رابطه با پارچین، آژانس ادعا کرده است یک محفظه انفجاری در این سایت ساخته شده بوده است که الان وجود ندارد.» او توضیح داد: «‌براساس عکس‌هایی که ما به آژانس از سال 2000 که مورد ادعای آژانس است ارائه کردیم هیچ محفظه‌ای در این مکان وجود ندارد. این در حالی است که آژانس در سال 2004 و 2005 دو بار از سایت پارچین بازدید کرده و چنین اتاقی دیده نشده است.» عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای با بیان اینکه ایران این ادعای آژانس را تایید نمی‌کند، ادامه داد: «آژانس با وجود نمونه‌برداری‌هایی که از سایت پارچین انجام داده است اعلام نمی‌کند که نشانه‌ای بر صحت ادعاهایش یافته است. انتظار ما از آژانس برخوردی عادلانه و واقعی در این گزارش بوده است و اینکه حتی این نکات هم در گزارش نمی‌آمد.» در عین حال به گفته عراقچی اکنون اعتدال گزارش به سمت ایران رفته و شورای حکام و 1+5 بهانه‌ای برای باقی گذاشتن این موضوع در دستور کار ندارند. او افزود: «با توجه به گزارشی که آمانو منتشر کرده باید این روند به بسته شدن موضوع منجر شود چرا که هیچ دلیلی بر نظامی بودن برنامه هسته‌ای ایران حتی در گذشته وجود ندارد.»

زمان اجرای برجام

عراقچی همچنین درباره زمان اجرای برجام گفت: «براساس برنامه ما اواخر دسامبر، اوایل ژانویه که می‌شود همان اواسط دی ماه باید به روز اجرایی شدن برجام برسیم.» البته او توضیح داد که شاید برخی مسائل فنی پیش بیاید که اجرا را چند روز عقب‌تر بیندازد از جمله اقدامات فنی که ایران باید در رابطه با اراک یا تبادل سوخت انجام دهد. همچنین مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای گفت که ممکن است این زمان زودتر هم فرا برسد. عراقچی فروش سوخت به روسیه را نیز منوط به بسته شدن پرونده گذشته اعلام کرد.

PMD به تاریخ پیوسته است

همزمان حمید بعیدی‌نژاد، عضو تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در یادداشتی در واکنش به گزارش مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به تایید آژانس بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران تاکید کرد: «این گزارش فقط یک انتخاب جلوی پای شورای حکام می‌گذارد و آن هم مختومه کردن پرونده پی‌ام‌دی است؛ بحث پی‌ام‌دی دیگر به تاریخ پیوسته است.» به گزارش «ایرنا» حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه در حساب شخصی اینستاگرام بر این موضوع تاکید کرد که در گزارش آژانس هیچ نشانه‌ای از انحراف مواد هسته‌ای در ارتباط با پی‌ام‌دی در برنامه هسته‌ای ایران وجود ندارد. بعیدی‌نژاد همچنین این گزارش را نتیجه یکی از پیچیده‌ترین مذاکرات دیپلماتیک بین‌المللی توصیف کرد.

پایان یک پرونده ساختگی

در عین حال علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در اظهارنظری درباره گزارش اخیر آمانو گفت که پرونده فعالیت‌های گذشته و کنونی هسته‌ای ایران موسوم به PMD قطعا بسته خواهد شد. به گزارش «ایرنا» صالحی با اشاره به اینکه در گزارش آژانس بر صلح‌آمیز بودن فعالیت‌های هسته‌ای ایران تاکید شده است، گفت: «آنان نتوانستند به هیچ مستندی درباره ادعاهایشان اشاره کنند؛ بنابراین، این پرونده ساختگی که سال‌ها ایران را گرفتار آن کرده بودند، برای همیشه بسته خواهد شد.» همچنین سیروس ناصری، عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نیز در واکنش به گزارش اخیر آژانس گفت: «با گزارش اخیر آژانس، راهی جز مختومه کردن پرونده پی.ام.دی نمی‌ماند و به این ترتیب یکی از موانع جدی و سنگین پیش روی اجرای برجام برداشته خواهد شد.»

نشست ایران و 1+5 در وین

پس از انتشار گزارش جدید آژانس دور جدید نشست‌های کمیسیون مشترک برجام در سطح کارشناسی از صبح روز پنج‌شنبه در وین آغاز شد. ریاست هیات مذاکره‌کننده ایران در این نشست به عهده حمید بعیدی‌نژاد است. قرار است نشست بعدی کمیسیون مشترک ایران و ١+٥ در سطح معاونان نیز روز دوشنبه در وین برگزار شود. مشورت درباره پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی ١+٥ برای بستن پرونده مسائل گذشته و حال ایران موضوع اصلی این نشست خواهد بود.

کاهش تحریم‌ها در ماه ژانویه

انتشار گزارش جدید آژانس مقامات آمریکایی را نیز به واکنش واداشت و در این رابطه ارنست مونیز، وزیر انرژی آمریکا با تاکید براینکه درحال حاضر فعالیت‌های نگران‌زایی مرتبط با سلاح هسته‌ای یا فعالیت‌هایی در چرخه سوخت مغایر با الزامات توافق هسته‌ای در فعالیت‌های ایران مشاهده نمی‌شود، گفت: «در ماه ژانویه با تایید اقدامات هسته‌ای ایران توسط آژانس تحریم‌های هسته‌ای تخفیف می‌یابد.» به گزارش «ایرنا» مونیز پنج‌شنبه شب به وقت تهران و در گفت‌وگو با «CNN» افزود: «در ماه ژانویه زمانی که آژانس تایید کند که ایران تمام تعهدات خود را انجام داده که البته تعهدات و الزامات سختی هم است در آن روز تعهد ما برداشتن تحریم‌های هسته‌ای است و باید تاکید کنم تحریم‌های هسته‌ای و نه تحریم‌هایی که در ارتباط با مسائل دیگر اعمال شده است.» همچنین جان کری، وزیر خارجه آمریکا در سخنانی در آتن، پایتخت یونان درباره گزارش اخیر آژانس گفت کشورش هیچ‌گاه تردید نداشته که ایران بر روی تسلیحات هسته‌ای کار کرده اما مساله اصلی این است که تهران اکنون برای پای‌بندی به تفاهمی که تابستان منعقد شده چه خواهد کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، کری افزود تفاهم هسته‌ای اخیر بین ایران و گروه 1+5 اطمینان می‌آفریند که هیچ‌یک از آنچه در گذشته اتفاق افتاده در آینده رخ نخواهد داد و مساله اصلی همین است.

استقبال واشنگتن از گزارش آمانو

از سوی دیگر مارک تونر، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به معنای آن است که آژانس می‌تواند پرونده PMD را بسته اعلام کند. به گزارش «ایرنا» به نقل از رویترز، مارک تونر گفت: «گزارش آژانس با آنچه که آمریکا سال‌ها با اطمینان کامل بر آن صراحت داشت، انطباق کامل دارد.» از سوی دیگر بر‌اساس گزارش روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، مقامات دولتی آمریکا از این گزارش استقبال کرده و گفته‌اند که آن «احتمالا» مسیر برداشته شدن تحریم‌ها را هموار می‌کند. مقامات آمریکایی همچنین گفته‌اند که ایران طی ۵ ماه گذشته و پس از توافق وین، به اندازه کافی به آژانس اطلاعات ارائه داده که بتوان توافق هسته‌ای را رو به جلو ادامه داد.

درخواست دو سناتور از اوباما

همزمان ۲ نماینده ارشد مجلس سنای آمریکا در نامه‌ای به باراک اوباما، رئیس‌جمهوری این کشور خواستار تشکیل تیمی متشکل از نمایندگان وزارتخانه‌های مختلف آمریکا برای گزارش‌دهی به کنگره درباره پایبندی ایران به اجرای برجام شدند.