مطابق آمار منتشرشده از سوی گمرک ایران، اگرچه صادرات کشور در ۹ ماه منتهی به آذر ۹۵، از واردات سبقت گرفته، اما این رشد چندان قابل توجه نیست؛ به‌طوری‌که مطابق آمارها، حجم صادرات ایران در پایان فصل پاییز از نظر ارزشی معادل ۳۱ میلیارد و ۵۹۳ میلیون دلار گزارش شده که نشان از عقب‌ماندگی صادراتی کشور از هدف گذاری ۵۰ میلیارد دلاری صادرات کالا تا پایان سال دارد.

چراکه طبق برنامه تعیین‌شده، حجم صادرات کالا در سومین فصل سال باید به بیش از ۳۷ میلیارد دلار می‌رسید که آمارها نشان می‌دهد حجم صادرات کشور در مدت مذکور، بیش از ۵ میلیارد دلار عقب است. حال با توجه به اینکه تنها یک فصل باقی مانده است که پرونده تجاری کشور در سال ۹۵ بسته شود، به نظر می‌رسد متولیان تجاری کشور باید تدابیر لازم را برای تسهیل صادرات و روند صعودی شدن آن در دستور کار خود قرار دهند تا بتوانیم به اهداف صادراتی تعیین شده دست یابیم. همچنین مطابق آمار گمرک، حجم واردات ایران از نظر ارزشی معادل ۳۱ میلیارد و ۵۳۸ میلیون دلار گزارش شده است. همچنین واردات از نظر وزنی با کاهش بیش از ۳ درصدی مواجه بوده است. از این‌رو، حجم کل تجارت کشور در مدت مذکور، ۶۳ میلیارد و ۱۳۱ میلیون دلار ثبت شده است. همچنین براساس آمار منتشرشده، مقاصد عمده صادراتی ایران به ترتیب و بدون تغییر نسبت به آمار ماه قبل، همچنان ۵ کشور چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی گزارش شده است.

روند تجاری در پایان فصل پاییز

براساس آمار منتشرشده از سوی سازمان گمرک ایران، در ۹ ماه منتهی به آذر ۱۳۹۵، میزان صادرات قطعی کالاهای غیرنفتی کشور (به استثنای نفت خـام، نفـت کـوره و نفت سفید و همچنین بدون صادرات از محل تجارت چمـدانی)، ۹۱ میلیون و ۲۶۲ هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۵۹۳ میلیون دلار بوده که در مقایسه بـا مـدت مشـابه سـال گذشـته، از لحاظ وزنی بیش از ۳۲ درصد رشد و از نظر ارزشی بیش از ۹ درصد رشد را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، میزان واردات کشور در این مدت، از نظر وزنی ۲۴ میلیون و ۸۶۷ هزار تن به ارزش ۳۱ میلیارد و ۵۳۸ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، با افت ۵۷/ ۳ درصدی از لحاظ وزنی اما با رشد بیش از ۴ درصدی از نظر ارزشی روبه‌رو بوده است.

همچنین مطابق آمار گمرک، در ۹ ماه منتهی به آذر ۹۵، محصولات پتروشیمی از نظر وزنی ۲۱ میلیون و ۴۶۷ هزار تن به ارزش ۹ میلیارد و ۷۴۳ میلیون دلار با سهم بیش از ۳۰ درصد از نظر ارزشی از کل حجم صادرات را به خود اختصاص داده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی با رشد بیش از یک درصد مواجه بوده است.

همچنین حجم صادرات میعانات گازی در مدت مذکور، از نظر ارزشی معادل ۵ میلیارد و ۱۲۴ میلیون دلار گزارش شده که از نظر ارزشی نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد بیش از ۶۴ درصد مواجه بوده است که نشان می‌دهد سهم میعانات گازی از کل حجم صادرات کشور از نظر ارزشی بیش از ۱۶ درصد بوده است.

همچنین میزان صادرات گاز طبیعی در سومین فصل سال، به لحاظ وزنی ۸ میلیون و ۸۳۲ هزار تن و از نظر ارزشی یک میلیارد و ۹۵۲ میلیون دلار گزارش شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حجم صادرات در این بخش، به لحاظ وزنی با رشد بیش از ۵۱ درصدی مواجه بوده اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به ۹ درصد روبه‌رو بوده است. براساس آمارها، سهم صادرات گاز طبیعی از حجم کل صادرات کشور، بیش از ۶ درصد از نظر ارزشی گزارش شده است.

همچنین مطابق آمارها، حجم صادرات سایر کالاها به لحاظ وزنی ۴۷ میلیون و ۹۱۲ هزار تن و از نظر ارزشی ۱۴ میلیارد دلار و ۷۷۴ میلیون دلار با سهم ارزشی بیش از ۴۶ درصد از حجم صادرات کشور گزارش شده است که در مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی با رشد نزدیک به ۵ درصد مواجه بوده است.

مقاصد عمده صادراتی

همچنین براساس آمارها، عمده صادرات کشور در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۵، به ترتیب به کشورهای چین، امارات‌متحده عربی، عراق، ترکیه و کره‌جنوبی صورت گرفته که در مقایسه با آمار ۸ ماه منتهی به آبان سال جاری، شاهد هیچ گونه تغییری در پایگاه‌های عمده صادراتی ایران نیستیم.

براساس آمار، ایران توانسته در سومین فصل سال، معادل ۲۵ میلیون و ۲۲ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۶۹۷ میلیون دلار با سهم ارزشی بیش از ۱۸ درصد از حجم کل صادرات کشور را به کشور «چین»صادر کند که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر ارزشی و وزنی با رشد مواجه بوده است. همچنین ایران در مدت مذکور، معادل ۱۲ میلیون و ۱۳۹ هزار تن به ارزش ۵ میلیارد و ۵۰ میلیون دلار، صادرات به «امارات‌متحده عربی» داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، هم از نظر ارزشی و هم وزنی با رشد روبه‌رو بوده است. مطابق آمارها، سهم واردات امارات‌متحده عربی از حجم کل صادرات ایران از نظر ارزشی نزدیک به ۱۶ درصد گزارش شده است.

از سوی دیگر، «عراق» سومین مقصد صادراتی ایران به شمار می‌رود که در ۹ ماه منتهی به آذر سال ۹۵، توانسته از نظر وزنی معادل ۱۰ میلیون و ۹۸۹ هزار تن به ارزش ۴ میلیارد ۵۷۳ میلیون دلار کالا از ایران وارد کند. آمارها نشان می‌دهد سهم عراق از حجم کل صادرات ایران در مدت مذکور، از نظر ارزشی بیش از ۱۴ درصد است. همچنین براساس آمارها، میزان صادرات ایران به عراق در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته از نظر ارزشی با رشد نزدیک به ۵ درصد و به لحاظ وزنی با رشد ۴۱/ ۲ درصد مواجه بوده است. «ترکیه» چهارمین مقصد صادراتی ایران محسوب می‌شود که در همین مدت، از نظر وزنی ۹ میلیون و ۴۰۱ هزار تن به ارزش ۲ میلیارد ۷۱۹ میلیون دلار صادرات از ایران به این کشور انجام شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، از نظر وزنی با رشد بیش از ۳۸ درصد مواجه بوده، اما از نظر ارزشی با افت نزدیک به ۱۰ درصدی روبه‌رو بوده است. همچنین مطابق آمارها، سهم ترکیه از کل صادرات ایران در سومین فصل سال، از نظر ارزشی ۶۱/ ۸ درصد گزارش شده است.

«کره‌جنوبی» پنجمین مقصد عمده صادراتی ایران به شمار می‌رود که براساس آمار گمرک، حجم صادرات ایران به این کشور از نظر وزنی ۵ میلیون و ۴۰۱ هزار تن به ارزش ۲میلیارد و ۳۳۳ میلیون دلار گزارش شده که در مقایسه با سال گذشته هم از نظر ارزشی و هم به لحاظ وزنی با رشد مواجه شده و سهم این کره جنوبی از حجم کل صادرات ایران در پایان فصل پاییز از نظر ارزشی بیش از ۷ درصد گزارش شده است.

همچنین آمارهای گمرک نشان می‌دهد که حجم صادرات ایران به سایر کشورها در سومین فصل سال، از نظر وزنی ۲۸ میلیون و ۳۱۰ هزار تن به ارزش ۱۱ میلیارد و ۲۲۱ میلیون دلار بوده که سهم ارزشی آن از کل حجم صادراتی کشور، ۵۱/ ۳۵ درصد گزارش شده است. همچنین مطابق آمارها، حجم صادرات ایران به سایر کشورها نسبت به مدت مشابه سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم از نظر ارزشی با رشد مواجه بوده است.

مقاصد وارداتی

از سوی دیگر، مطابق آمار گمرک، کشورهای عمده وارد‌کننده کالا به ایران، به‌ترتیب چین، امارات‌متحده‌عربی، کره‌جنوبی، ترکیه و آلمان هستند. براساس آمار منتشر شده از سوی گمرک، در ۹ ماه منتهی به آذر سال‌جاری، ایران ۳ میلیون و ۲۹۶ هزار تن کالا را به ارزش ۷ میلیارد و ۵۱۰ میلیون دلار از چین وارد کرده است. همچنین سهم وزنی واردات کالا از چین در ۹ ماه منتهی به آذر سال جاری ۲۵/ ۱۳ درصد است که سهم ارزشی معادل ۸۱/ ۲۳ درصد دارد. این در حالی است که در مدت زمان مشابه سال گذشته، ۳ میلیون و ۶۶۴ هزار تن کالا به ارزش ۷ میلیارد و ۶۹۲ میلیون دلار از این کشور وارد شده بود. سهم وزنی و سهم ارزشی واردات از چین در مدت زمان مشابه سال گذشته نیز به ترتیب ۲۱/ ۱۴ درصد (سهم وزنی) و ۴۶/ ۲۵ درصد (سهم ارزشی) بوده است.

بنابراین، واردات ایران از این کشور با افت ۱۰/۰۴ درصدی از نظر وزنی و افت ۲/۳۷ درصدی از نظر ارزشی مواجه بوده است. دومین کشور وارد‌کننده کالا به ایران، امارات‌متحده عربی است که هم از نظر ارزشی و هم وزنی نسبت به مدت مشابه سال گذشته با افت روبه‌رو بوده است. بر این اساس، در مدت مذکور، ۳ میلیون و۹۲۷ هزار تن کالا به ارزش ۵ میلیارد و ۱۰۳ میلیون دلار از این کشور به ایران وارد شده است. سهم وزنی واردات کالا از امارات‌متحده عربی ۱۵/۷۹ درصد و سهم ارزشی آن ۱۶/۱۸ درصد است. حال آنکه در مدت زمان مشابه سال گذشته ۴ میلیون و ۵۳۳ هزار تن کالا با سهم وزنی ۱۷/۵۸ درصد به ارزش ۵ میلیارد و ۶۷۰ میلیون دلار با سهم ارزشی ۱۸/۷۷ درصد از این کشور به ایران وارد شده بود؛ بنابراین واردات از امارات‌متحده عربی به لحاظ وزنی با افت ۱۳/۳۷ درصد و به لحاظ ارزشی با افت ۱۰/۰۱ درصد مواجه بوده است.

سومین کشور واردکننده به ایران، کره‌جنوبی است که تا پایان فصل سوم سال ۹۵ یک میلیون و ۸۵ هزار تن کالا را به ارزش ۲ میلیارد و ۵۰۳ میلیون دلار به کشور وارد کرده است. از این رو سهم وزنی واردات از این کشور معادل ۴/۳۶ درصد و سهم ارزشی آن نیز معادل ۷/۹۴ درصد است. براساس آمار منتشر شده در مدت زمان مشابه سال گذشته، یک میلیون و ۴۵۶ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۷۲۴ میلیون دلار از این کشور به ایران وارد شده است که با توجه به آمارهای جدید ورود کالا از این کشور حکایت از افت ۸/۱۰ درصدی به لحاظ ارزشی و رشد ۲۵/۵۰ درصدی به لحاظ وزنی دارد.

آمارهای منتشر شده از سوی گمرک حاکی از آن است که ترکیه به‌عنوان چهارمین کشور وارد‌کننده کالا به ایران ایفای نقش می‌کند. این کشور در ۹ ماه منتهی به آذر سال جاری یک میلیون و ۲۴۰ هزار تن کالا را به ارزش ۲ میلیارد و ۱۸ میلیون دلار کالا به ایران صادر کرده است. براین‌اساس، سهم ارزشی این کشور در واردات به ایران معادل ۶/۴۰ درصد و سهم وزنی کالاهای وارداتی از این کشور همسایه معادل ۴/۹۹ درصد است، اما میزان واردات از ترکیه چه به لحاظ وزنی و چه به لحاظ ارزشی با افت مواجه بوده است؛ چراکه در مدت زمان سال گذشته ۲ میلیون و ۲۷ هزار تن کالا به ارزش ۲ میلیارد و ۲۳۹ میلیون دلار از این کشور به ایران وارد شده بود. از این رو ورود کالا از این کشور به ایران به لحاظ وزنی افت ۳۸/۸۱ درصدی و به لحاظ ارزشی نیز افت ۹/۸۹ درصدی را تجربه کرده است.

درنهایت پنجمین کشوری که شریک وارداتی ایران به شمار می‌رود، آلمان بوده که توانسته ۸۱۸ تن کالا را به ارزش یک میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار به ایران وارد کند. سهم وزنی واردات کالاهای آلمانی به بازار ایران ۳/۲۹ درصد و سهم ارزشی آن معادل ۵/۶۴ درصد است. واردات از این کشور اروپایی که در آمار جدید منتشر شده از سوی گمرک تنها کشور اروپایی است که در لیست عمده کشورهای واردکننده به ایران قرار دارد، هم نظر وزنی و هم از نظر ارزشی رشد داشته است. آمارها نشان می‌دهد که واردات ایران از آلمان در مدت زمان مشابه سال گذشته به لحاظ ارزشی یک میلیارد و ۲۸۸ میلیون دلار کالا بوده است که از وزنی معادل ۴۳۰ هزار تن برخوردار بوده است.

اقلام عمده وارداتی

اقلام عمده وارداتی در ۹ ماه منتهی به آذر ۱۳۹۵ به ترتیب شامل ذرت دامی به ارزش یک میلیارد و ۱۵ میلیون دلار، لوبیای سویا به ارزش ۶۵۶ میلیون دلار، قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری به ارزش ۶۰۵ میلیون دلار، وسایل نقلیه موتوری به ارزش ۵۴۴ میلیون دلار و برنج به ارزش ۵۲۷ میلیون دلار بود. این گزارش حاکی است، ترخیص برنج در آذرماه بنا به مصوبه هیات‌وزیران، توسط شرکت تعاونی‌های مرزنشینان یا از محل ارزش افزوده مناطق آزاد صورت گرفته است. متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱۲۶۸ دلار بوده که نسبت به مدت زمان مشابه سال گذشته حدود ۸/۱۹ درصد در ارزش دلاری افزایش داشته است.