15 آذرماه؛ موعد قانونی ارائه لایحه بودجه سال 95 کل کشور به مجلس شورای اسلامی فرا رسید و این در حالی است که خبرها از تاخیر حدود دو هفته‌ای دولت در ارائه این لایحه حکایت دارد. گرچه دولت بر مبنای قانون آیین‌نامه داخلی مجلس موظف است تا 15 آذرماه هر سال لایحه بودجه کشور را به مجلس ارائه دهد اما براساس آنچه ضرغام صادقی، یکی از اعضای هیات‌رئیسه مجلس دیروز اعلام کرده است، لوایح بودجه 95 و برنامه ششم توسعه تا پایان آذرماه به‌صورت همزمان تقدیم مجلس می‌شوند.

در صورت تاخیر دولت در تقدیم بودجه 95، این اولین بار خواهد بود که دولت حسن روحانی بودجه را با تاخیر احتمالی حدود دو هفته به بهارستان می‌برد.حسن روحانی، رئیس‌جمهوری پس از روی کارآمدن دولت یازدهم تاکنون، دو لایحه بودجه به بهارستان ارائه کرده است؛ لایحه بودجه سال 93 و نیز لایحه بودجه سال 94 کل کشور که اولی با دو روز تاخیر در 17 آذرماه 92 و دومی با یک روز تاخیر در 16 آذرماه 93 به مجلس شورای اسلامی تقدیم شد؛ تاخیرهایی که همگی برای همزمانی با روز یکشنبه یعنی اولین روز آغاز به کار جلسات هفتگی صحن علنی مجلس بوده است. هر چند اقدام حسن روحانی برای تقدیم دو لایحه بودجه مذکور، در مقایسه با لوایح بودجه‌ای که دولت نهم و دهم ارائه می‌کرد، با کمترین تاخیر ممکن و تقریبا سر موعد انجام شد، اما به‌نظر می‌رسد تاخیر کنونی دولتی‌ها در تقدیم بودجه سال 95، بیش از هر موضوعی به همزمانی ارائه آن با تقدیم لایحه برنامه ششم توسعه به بهارستان باشد. در این باره می‌توان به توضیحات ضرغام صادقی اشاره کرد که در گفت‌و‌گو با «ایرنا» گفت: معمولا بودجه هر سال برشی از برنامه پنج ساله توسعه است و به دلیل آنکه هنوز برنامه ششم ارائه نشده است لایحه بودجه نمی‌تواند به صحن علنی مجلس ارائه شود. به گفته او در این شرایط یا باید دو لایحه همزمان با هم ارائه شوند یا اینکه نخست برنامه ششم توسعه تقدیم و سپس لایحه بودجه به مجلس داده شود.

بر اساس آنچه این نماینده مجلس خبر داده، دولت هنوز لایحه برنامه ششم توسعه را نهایی نکرده است؛ از این رو، بعید به‌نظر می‌رسد که دولت امروز یا طی این هفته لایحه بودجه را به مجلس تقدیم کند.در خبری دیگر، اسماعیل جلیلی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس نیز در گفت‌و‌گو با «ایرنا» تاکید کرده است: دولت در جلسه مشترکی با کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات اعلام کرد که در آذرماه لوایح برنامه ششم توسعه و بودجه سال 95 کل کشور را تقدیم مجلس خواهد کرد.دو روز پیش «ایسنا» در خبری به نقل از یک مقام آگاه، به تعویق افتادن تقدیم بودجه 95 را رسانه‌ای کرد. طبق اعلام این مقام آگاه، با وجود بررسی‌های انجام شده در دولت، چارچوب بودجه به تصویب نرسیده و به 15 آذرماه موکول شده است. بر این اساس در صورت نهایی شدن کلیات بودجه در هیات دولت، لایحه به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برمی‌گردد و اعداد و ارقام آن با توجه به سقف‌های تعیین شده و متغیرهای کلان آن نهایی خواهد شد؛ بنابراین ارائه بودجه به مجلس به اوایل دی‌ماه موکول شده است.با این همه هرچند برخی از تقدیم بودجه در اواخر آذر و برخی دیگر از اوایل دی‌ماه سخن می‌گویند، اما به‌نظر می‌رسد ارائه همزمان دو لایحه برنامه ششم توسعه و بودجه سال 95 کل کشور، علاوه بر تاخیری که از آن خبر داده‌اند، می‌تواند روند بررسی دو لایحه در مجلس را نیز با مشکلاتی روبه‌رو کند؛ چه آنکه خبرها از نهایی نشدن لایحه برنامه ششم در پاستور حکایت دارد و با این وجود، به دلیل مقدم بودن ارائه برنامه ششم بر بودجه، نمی‌توان انتظار داشت لایحه بودجه سال 95 کل کشور زودتر از لایحه برنامه ششم به مجلس برسد.بر اساس قاعده، برنامه ششم باید زودتر از لایحه بودجه سالانه تایید و تصویب شود تا هدف‌گیری بودجه بر مبنای آن انجام شود، اما مسوولان معتقدند، به دلیل ابلاغ دیرهنگام سیاست‌های کلی برنامه ششم دولت زمان بیشتری برای تدوین برنامه نیاز دارد با این وجود اظهارات مسوولان حکایت از ارائه همزمان این دو لایحه به مجلس دارد.

حال اما چه موضوعی منجر به تاخیر دولت در نهایی کردن برنامه ششم توسعه شده است؟ در این باره می‌توان به خبری اشاره کرد که 6 روز پیش به نقل از یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و درباره دلیل قهر حسن روحانی از جلسات مجمع مطرح شده بود. نهم آذرماه امسال، خبرگزاری فارس در خبری با اشاره به جلسه هفتم آذرماه مجمع تشخیص مصلحت، از حضورنیافتن چندباره رئیس‌جمهوری در این جلسات خبر داد و در توضیح دلایل این غیبت، به نقل از حجت‌الاسلام محمود محمدی عراقی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نوشت: وقتی بحث سیاست‌های برنامه ششم توسعه در مجمع مطرح شد، آقای روحانی معتقد بود که تعیین این سیاست‌ها از وظایف دولت است و نباید مجمع در این مساله ورود کند اما اکثر اعضای مجمع خواستند که مجمع درباره این سیاست‌ها ورود پیدا کند؛ بنابراین آقای روحانی بعد از آن جلسه دیگر در جلسات مجمع شرکت نکردند.هرچند پیش از این محمد باقر نوبخت سخنگوی دولت در نشست خبری سوم آذرماه خود با خبرنگاران، علت غیبت طولانی مدت رئیس‌جمهوری در جلسات مجمع تشخیص مصلحت را مشغله کاری عنوان کرده بود اما با توجه به نهایی نشدن برنامه ششم در دولت، به‌نظر می‌رسد این تاخیر، با برخی از اختلاف نظرهای دولت و مجمع تشخیص مصلحت در مورد برنامه ششم، بی‌ارتباط نباشد.اسماعیل جلیلی دراین باره به سایت خبری تابناک گفته است که شاید دیدگاه‌های دولت در تدوین لایحه برنامه ششم، در بحث سیاست‌گذاری مورد توجه مجمع تشخیص قرار نگرفته و این باعث شده است تا بین دولت و مجمع اختلاف نظر پدید آید.

احتمال بررسی لایحه بودجه در دو مرحله

با وجود گمانه زنی‌ها بر سر اختلاف نظر دولت و مجمع درباره برنامه ششم توسعه، بودجه سال 95 هرچند با تاخیر به مجلس ارائه می‌شود . اما برخی احتمالات درباره بررسی بودجه نیز مطرح است؛ اسماعیل جلیلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفت‌و‌گویی با «ایرنا»، از احتمال بررسی لایحه بودجه سال 95 کل کشور در دو مرحله خبر داده است؛ به این معنا که کلیات در یک مرحله و جزئیات نیز در بخش دیگری بررسی شوند.او همچنین گفت: کمیسیون برنامه و بودجه در یک تقسیم کار اعضای کمیسیون مشترک بررسی دائمی شدن احکام برنامه ششم توسعه، کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 95 و اعضای کمیسیون بررسی برنامه ششم توسعه را مشخص کردند که پس از ارائه لوایح توسط دولت به مجلس، کار این افراد در کمیسیون‌های عضو آغاز خواهد شد. به گفته این نماینده مجلس انتخاب این افراد برای حضور در کمیسیون تلفیق بودجه سال 95 براساس آیین‌نامه جدید صورت گرفته که ترکیبی از کمیسیون بودجه با تعداد 9 نفر و از کمیسیون‌های دیگر 3 عضو درنظر گرفته شده است.

جزئیات لوایح بودجه ۹۵ و برنامه ششم

در همین حال خبرگزاری فارس نیز دیروز در خبری برخی جزئیات دو لایحه بودجه 95 و برنامه ششم توسعه را منتشر کرد. بر این اساس برنامه ششم توسعه به‌صورت یک ماده واحده و 50 تبصره مراحل پایانی بررسی و تصویب خود را طی می‌کند. بر مبنای آنچه خبرگزاری فارس اعلام کرده است، به‌نظر می‌رسد برخلاف سال‌های گذشته که دولت از سناریوهای مختلف برای قیمت نفت در بودجه استفاده می‌کرد، در لایحه بودجه 95، قیمت تک نرخی پیشنهاد خواهد داد. این خبرگزاری افزوده در حال حاضر هر بشکه نفت ایران در بازارهای جهانی حدود 38 دلار به فروش می‌رسد؛ با این حال زمزمه قیمت 40 تا 45 دلاری در لایحه بودجه 95 متصور است.پیش از این سخنگوی دولت و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور گفته بود؛ منابع عمومی بودجه 214 هزار میلیارد تومان، میزان افزایش حقوق کارمندان 10 درصد، بودجه عمرانی 41 هزار میلیارد تومان و عیدی کارمندان 750 هزار تومان، در لایحه بودجه 95 پیش‌بینی شده است.