آن‌طور که از اخبار منتشر شده بر می‌آید ارزش قراردادهای امضا شده میان ایران و ایتالیا چیزی بیش از 18میلیارد یورو است که حدود 5 و نیم میلیارد یورو از رقم یاد شده مربوط به تفاهم‌نامه‌هایی در حوزه صنعت فولاد بوده است. اگرچه از روزهای ابتدایی سفر هیات اقتصادی ایران به ایتالیا تا کنون اعداد و ارقام متفاوتی از قرارداد فولادی ایران و ایتالیا مطرح می‌شود اما فریال مستوفی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران که یکی از مسافران ایتالیا و فرانسه بود، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در رابطه با رقم دقیق تفاهم‌نامه فولادی ایران و ایتالیا می‌گوید: تمام مواردی که ما در سفرها در رابطه با آنها گفت‌وگو کردیم در حد تفاهم‌نامه بوده است و هنوز قراردادی رسمی امضا نشده است، اما رقمی که برای همکاری‌های فولادی در رابطه با آن صحبت شده است چیزی حدود 5 و نیم میلیارد یورو بوده است. مستوفی در حالی این رقم را اعلام می‌کند که در روزهای ابتدایی سفر رقم 2‌میلیارد یورو برای همکاری فولادی ایران و ایتالیا اعلام شده بود. اما این رقم در روزهای بعدی به 7 و نیم میلیارد یورو نیز رسید. حال با تکیه به رقم 5 و نیم میلیارد یورو که یکی از مسافران رم به آن اشاره می‌کند، این سوال مطرح می‌شود که 5 و نیم میلیارد یورو در صنعتی مانند فولاد به چه معنا است؟ برای پاسخ به این سوال اگر یک کارخانه متوسط تولید فولاد را با ظرفیت تولید 5/ 2 میلیون تن گندله، 6/ 1 میلیون تن آهن اسفنجی، 5/ 1 میلیون تن ذوب با کوره قوس الکتریکی و 5/ 1 میلیون تن نورد در نظر بگیریم، هزینه احداث آن چیزی حدود 650میلیون یورو خواهد بود.

یک کارشناس صنعت فولاد با اشاره به هزینه‌های مشخص برای تولید هر یک میلیون تن از محصولات یاد شده به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: تولید هر یک تن گندله 40 تا 50 یورو، هر یک تن آهن اسفنجی 80 تا 100 یورو، هر یک تن ذوب 170 تا 200 یورو و هر یک تن نورد 40 تا 50 یورو سرمایه‌گذاری برای احداث می‌طلبد. محمدرضا دانشگر در ادامه می‌گوید: با این حساب برای اینکه مشخص شود رقم 5 و نیم میلیارد یورو در صنعت فولاد به چه معناست، با اشاره به رقم‌های یاد شده برای احداث یک کارخانه می‌توانیم به نتیجه برسیم که 5 و نیم میلیارد یورو به معنی احداث 4 تا 5 کارخانه تولید فولاد با ظرفیت سالانه 3 و نیم میلیون تن است. دانشگر در ادامه عقیده دارد اگر ایتالیا به اندازه سهم خود در شراکت با ایران (سهم 60 درصدی از شرکت پرشین متالیک که قرار است با شراکت ایران و ایتالیا در زمینه فولاد تاسیس شود) سرمایه به کشور بیاورد، این همکاری به مثابه یک همکاری برد-برد خواهد بود. او در توضیح بیشتر می‌گوید: در مجموع کاری که در سفر اخیر ‌صورت گرفت، اقدامی مدبرانه بود که می‌تواند صنعت فولاد کشور را با تحولات خوبی همراه کند، اما شرطی که در این میان وجود دارد این است که اولا ایتالیا به اندازه سهم خود در ایران سرمایه‌گذاری کند و ثانیا در اجرای پروژه‌ها از پیمانکاران ایرانی استفاده شود در این صورت ایتالیا نیز با برداشت سهم خود از منافع این طرح‌ها می‌تواند به خوبی از این همکاری منتفع شود، ضمن اینکه تکنولوژی تولید نیز به خوبی به ایران منتقل شده و کارآفرینی نیز صورت گرفته است. به عقیده دانشگر بهترین مدل همکاری در حال حاضر تملک طرح‌های نیمه کاره توسط خارجی‌ها و تکمیل آنها به جای تمرکز بر شروع پروژه‌های جدید است.

توجه به بخش خصوصی مهم‌ترین دستاورد

اما تفاهم بر سر قراردادی با مبلغ 5 و نیم میلیارد یورو برای همکاری ایران و ایتالیا در حوزه صنعت فولاد در حالی این روزها نظرات موافق و مخالف بسیاری را بر‌انگیخته است که از نگاه فریال مستوفی در شرایط فعلی نباید از اتفاقات رخ داده در طول سفر هیجان‌زده بود زیرا تمام گفت‌وگوهایی که در سفرها انجام شده است در سطح تفاهم‌نامه است و هنوز شکل اجرایی جدی به خود نگرفته است. در چنین شرایطی مستوفی عقیده دارد مهم‌ترین دستاورد سفر هیات اقتصادی کشور به ایتالیا و فرانسه در روزهای پس از تحریم توجه دولت به بخش خصوصی و ترمیم چهره ایران در سطح بین‌الملل بود. او در این زمینه عقیده دارد: تا زمانی‌که تفاهم‌نامه‌ها تبدیل به قرارداد نشوند نمی‌توان از اعداد و ارقام دقیق صحبت کرد اما قطعی‌ترین دستاورد سفر اخیر حضور ایران در صحنه اقتصاد بین‌الملل و همچنین نگاه حمایتی دولت به بخش خصوصی در جریان سفر و مذاکرات اقتصادی بود. این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران در ادامه می‌گوید: درست است که شریک ایرانی شرکت فولادی مشترک پرشین متالیک ایمیدرو (به‌عنوان یک شرکت دولتی) است اما به نظر می‌رسد که ایمیدرو می‌تواند در آینده سهام خود را به بخش خصوصی واگذار کند و مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

مستوفی در ادامه می‌گوید: البته نکته‌ای که در این میان ضروری به نظر می‌رسد این است که تفاهم‌نامه‌های انجام شده منجر به سرمایه‌گذاری و تولید در کشور شود و از روند تجاری که در گذشته شاهد آن بودیم فاصله بگیریم. در این میان اگرچه دانشگر عقیده دارد ایتالیا به‌عنوان یکی از سهامداران شرکت پرشین متالیک موظف است به میزان سهم خود آورده به کشور بیاورد، اما فریال مستوفی می‌گوید: پروژه‌ها هنوز به‌طور کامل تعریف نشده است و حالا زود است که بگوییم همکاری به‌صورت ورود سرمایه به کشور خواهد بود یا فاینانس طرح‌ها اما چیزی که واضح است این است که اگر ایتالیایی‌ها سرمایه به ایران بیاورند و فقط نقش پیمانکار نداشته باشند، می‌توانیم شاهد انتقال تکنولوژی، مدیریت و کمک به ایجاد اشتغال در کشور باشیم. به گفته این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به این نکته که ایران بیشتر علاقه‌مند به جذب سرمایه‌های خارجی است تا فاینانس طرح‌ها می‌گوید: ما در صحبت‌هایمان به این نکته اشاره کرده‌ایم که به سرمایه‌گذاری آنها در ایران علاقه‌مند هستیم، آنها هم می‌گویند که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در ایران هستند، اما تا زمانی‌که آنها به ایران نیایند و سرمایه‌ای برای تولید به کشور وارد نکنند معلوم نمی‌شود حرف آنها تا چه میزان جدی بوده است.