روابط عمومی معاونت برنامه‌‌‌ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران با ارسال جوابیه‌‌‌ای نسبت به گزارش «تحریک گسل فقیر و غنی» که اخیرا در همین صفحه در روزنامه «دنیای‌اقتصاد» منتشر شده بود، پاسخ داد.
در متن این جوابیه آمده است: «ضمن تبریک فرارسیدن روز خبرنگار به همه خبرنگاران ارجمند و اصحاب محترم رسانه، پیرو انتشار گزارشی با عنوان «تحریک گسل فقیر و غنی» در روزنامه «دنیای‌اقتصاد» در تاریخ پانزدهم مردادماه، ضمن قدردانی از دغدغه آن رسانه وزین در خصوص ضرورت رعایت عدالت در بودجه‌‌‌ریزی برای کلان‌شهر تهران، جوابیه زیر در راستای شفاف‌‌‌سازی و رسالت پاسخگویی برای انتشار در آن رسانه وفق قانون مطبوعات ارسال می‌‌‌گردد.
بودجه را برنامه جامع مالی برای یک سال در نظر می‌‌‌گیرند که باید برپایه یک برنامه فرادست (برنامه‌‌‌های میان‌‌‌مدت) و مبتنی بر اصول و چارچوب‌‌‌های فنی و کارشناسانه تهیه و تدوین شود. از اصول ده‌گانه بودجه‌‌‌ریزی می‌توان به شفافیت، پاسخگویی، جامعیت، انعطاف‌‌‌پذیری، واقع‌‌‌نگری و… اشاره کرد که یکی از این اصول «عدالت در بودجه‌‌‌ریزی» است. از این منظر بودجه یکی از ابزارهای سیاست مالی است که برای توزیع عادلانه منابع، امکانات و ظرفیت‌‌‌های شهر به کار گرفته می‌شود. عدالت، مفهومی گسترده و واجد مولفه‌‌‌ها، ابعاد و شاخص‌‌‌های بسیاری است که یکی از این مولفه‌‌‌ها، «عدالت توزیعی» است. عدالت توزیعی در تعریف ماموریت‌‌‌ها و وظایف شهرداری به معنای آن است که متناسب با شاخص‌‌‌هایی نظیر وسعت، جمعیت، زیرساخت‌‌‌های موجود، مساحت معابر سواره‌‌‌رو، پیاده‌‌‌راه، فضای سبز و… بودجه متناسب بین واحدهای اجرایی به گونه‌‌‌ای توزیع شود که امکان استفاده عادلانه شهروندان از منابع و ظرفیت‌‌‌های شهری فراهم شود.
رویکرد شهرداری تهران در بودجه‌‌‌ریزی برای مناطق 22گانه، توجه ویژه به حوزه نگهداشت شهر، ارائه خدمات و جلوگیری از فرسودگی دارایی‌‌‌های عمومی کلان‌شهر تهران است. بر این اساس، بخش مهمی از اختصاص بودجه به مناطق شهر تهران مربوط به حفظ و نگهداری دارایی‌‌‌های عمومی همچون بوستان‌‌‌ها و فضای سبز، معابر شهر، پیاده‌‌‌روها، پیاده‌‌‌راه‌‌‌ها، زیرساخت‌‌‌های حمل‌‌‌ونقل عمومی و… است و هرگونه کم‌‌‌توجهی به مقوله مهم نگهداشت شهر، لطمات جبران‌‌‌ناپذیری بر کلیت پیکره حمل‌ونقلی، زیرساختی، اکولوژیکی و دسترسی شهر تهران وارد می‌‌‌سازد.
در موضوع «پروژه‌‌‌های توسعه‌‌‌ای و سرمایه‌‌‌ای» و تعریف پروژه‌‌‌های جدید، طبیعتا عدالت توزیعی حکم می‌کند که به «مناطق کم‌‌‌برخوردار مرکزی و جنوبی شهر» بیشتر رسیدگی شود که این مهم در بودجه‌‌‌های سنواتی با لحاظ کردن مجموع شاخص‌‌‌ها همواره مدنظر شهرداری و شورای شهر قرار داشته است. بدیهی است در چارچوب عدالت توزیعی، اتمام پروژه‌‌‌های نیمه‌‌‌تمام کلان‌شهر تهران در مناطق 22 گانه که در سنوات گذشته شروع شده و جزو مطالبات شهروندان ساکن این مناطق نیز به شمار می‌رود حائز اهمیت است؛ بی‌‌‌تردید، بی‌‌‌توجهی نسبت به تکمیل و اتمام زیرساخت‌‌‌های شهری در این حوزه موجب اتلاف منابع و سرمایه‌‌‌های انباشته شده در این پروژه‌‌‌ها خواهد شد.
بخشی از شکاف امکانات و ظرفیت‌‌‌های شهری بین شمال و جنوب تهران ریشه‌‌‌های تاریخی دارد که از دهه‌‌‌های پیش به دلیل فقدان سیاست‌‌‌های آمایش سرزمین در کشور و عدم اجرای آن و نیز سیاست‌‌‌های مسکن و اشتغال، موجب وضعیت فعلی شهر تهران شده است. در این بین، شهرداری تهران حداقل در موضوع بودجه‌‌‌ریزی با حساسیت بیشتر و با اولویت دادن به مناطق کم برخوردار، تلاش‌‌‌های فنی را داشته است که این اهتمام در چارچوب اصلاح سیاست‌‌‌های کلان‌شهر تهران کارساز خواهد بود.
با عنایت به مطالب فوق و آمار و ارقام منتشره در گزارش آن روزنامه، نحوه توزیع اعتبارات مناطق 22گانه و نکات مورد توجه با هدف تنویر افکار عمومی ایفاد می‌‌‌گردد:
– به‌‌‌رغم آنکه سهم مساحت مناطق 1 تا 5 از کل مساحت شهر تهران 39درصد و سهم جمعیت این مناطق نسبت به جمعیت شهر تهران 37درصد است؛ سهم اعتبارات این مناطق از کل بودجه شهر تهران 32درصد بوده و بیانگر آن است که سهم بیشتری از بودجه به مناطق 6 تا 22 اختصاص یافته است.
– در گزارش روزنامه عنوان شده که بودجه مستمر مناطق 1 تا 5، سه برابر کل مناطق دیگر تهران است (!) در حالی که بودجه مستمر مناطق 1 تا 5 برابر 1254 میلیارد تومان و بودجه مستمر مناطق 6 تا 22 برابر 3038 میلیارد تومان است که نشان می‌دهد بودجه مستمر مناطق 6 تا 22 تقریبا 5/ 2 برابر بودجه مناطق 1 تا 5 است.
– در گزارش روزنامه عنوان شده که بودجه غیرمستمر مناطق 1 تا 5، دو برابر کل مناطق دیگر تهران است (!) در حالی که بودجه غیرمستمر مناطق 1 تا 5 معادل 924 میلیارد تومان و بودجه غیرمستمر مناطق 6 تا 22 برابر 1877 میلیارد تومان است که تقریبا 2 برابر بودجه مناطق 1 تا 5 است.
– در دوره جدید مدیریت شهری اعتبارات توسعه محله‌‌‌ای مستمر ذیل اعتبارات «طرح من شهردارم» به منظور توسعه محلات محروم در بودجه سال 1402 به مبلغ 1350 میلیارد تومان لحاظ شده که سهم مناطق 1 تا 5 معادل 257 میلیارد تومان (به طور متوسط منطقه‌‌‌ای 4/ 51 میلیارد تومان) تعیین شده است. در حالی که سهم این اعتبارات برای مابقی مناطق 1093 میلیارد تومان (به طور متوسط منطقه‌‌‌ای 3/ 64 میلیارد تومان) در نظر گرفته شده است. بنابراین بیشتر سهم اعتبارات مذکور برای مناطق 6 تا 22 با اولویت مناطق دارای محلات محروم اختصاص یافته است.
– در متن گزارش روزنامه عنوان شده که تعداد بوستان‌‌‌های مناطق 1 تا 5، سه برابر دیگر مناطق شهر تهران است؛ در حالی که تعداد بوستان مناطق 1 تا 5 تقریبا 2 برابر مناطق 6 تا 22 است که با توجه به تعداد 874 بوستان با سهم 40درصدی در مناطق 1 تا 5، با سهم 39درصد از مساحت و 37درصد از جمعیت در مناطق شمالی منطبق است.
– شایان ذکر است، در تدوین بودجه سال 1402 شهرداری تهران برای اولین بار، بابت هر ردیف اعتباری، موثرترین شاخص تعیین اعتبار تعریف و بودجه مناطق 22 گانه به نسبت مقادیر موجود هر منطقه تسهیم و توزیع شده است؛ برای مثال، تسهیم اعتبار مرتبط با آسفالت معابر، متناسب با مساحت معابر هر منطقه توزیع شده است. (همه مقادیر و شاخص‌‌‌های مناطق 22 گانه به صورت شفاف در کتاب بودجه سال 1402 درج و قابل بهره‌‌‌برداری است.) همچنین در توزیع بودجه، رویه رشد درصدی به نسبت اعتبارات سال گذشته، به هیچ عنوان ملاک عمل نبوده و میزان درآمد مناطق، نقشی در تعیین اعتبارات مناطق نداشته است.
در نهایت باید گفت صرف توجه به مبالغ اعتباری بدون توجه به شاخص‌‌‌های وسعت و جمعیت مناطق، سبب خطای محاسباتی نویسنده محترم گزارش مذکور شده است؛ در حالی که بودجه مصوب 1402 به روشنی نشان می‌دهد که تسهیم و توزیع عادلانه و کارشناسانه بودجه، در راستای «ترمیم شکاف فقیر و غنی در مناطق 22 گانه شهر تهران» تهیه و تدوین شده است و مدیریت شهری، تلاش برای کاهش این شکاف و توجه ویژه به محرومان را به عنوان یکی از آرمان‌‌‌های انقلاب اسلامی، رسالت ذاتی خود می‌‌‌داند.»
توضیح «دنیای‌اقتصاد» درباره جوابیه
«دنیای‌اقتصاد» ضمن ایفای رسالت خود در انتشار این جوابیه، برای تنویر افکار عمومی و اطلاع مخاطبان خود توضیحی را درباره مبنای محاسبات صورت گرفته در گزارش مذکور ارائه می‌کند. در گزارش مذکور «میانگین» بودجه‌‌‌های مستمر و غیرمستمر پنج منطقه اول محاسبه و با میانگین مذکور در مناطق جنوبی مقایسه شده و در جدول نیز قید شده است. بر اساس این محاسبه که جزئیات آن در متن و جدول گزارش مذکور نیز آمده، متوسط بودجه هر کدام از مناطق یک تا پنج حدود 1260 میلیارد و متوسط بودجه هر کدام از مناطق 9 تا 20 (پایین شهر) حدود 790 میلیارد تومان است. حتی اگر متوسط بودجه پنج منطقه اول با متوسط بودجه مناطق شش تا 22 نیز مقایسه شود، باز هم این رقم در مناطق شمالی شهر قدری بیشتر است.
این در حالی است که در جوابیه مذکور بودجه پنج منطقه اول با یکدیگر جمع و با مجموع بودجه 17 منطقه دیگر تهران مقایسه و این‌‌‌طور جمع‌‌‌بندی شده است که بودجه سایر مناطق شهر از مناطق بالاشهر بیشتر است. بدیهی است مجموع ریالی بودجه 17 منطقه از تهران چه از نوع مستمر و چه غیرمستمر به مراتب بیشتر از بودجه 5 منطقه خواهد بود اما در گزارش «دنیای‌اقتصاد» میانگین بودجه در پنج منطقه اول و سایر مناطق با یکدیگر مقایسه شده است.
ضمنا این جوابیه روز گذشته در همین صفحه به چاپ رسید اما از آنجا که تیتر درج شده در جوابیه روابط عمومی معاونت برنامه‌‌‌ریزی، توسعه سرمایه انسانی و امور شورای شهرداری تهران، در متن دیروز منعکس نشد (بلکه با تیتر دیگری به چاپ رسید)، از «دنیای‌اقتصاد» خواسته شد جوابیه با همان تیتر به چاپ برسد.
