در حال حاضر توافق بین ایران و غرب انجام شده است و بر‌اساس آن از چند روز آینده شاهد اجرایی شدن برجام و رفع تحریم‌های غرب خواهیم بود. دکتر منصور معظمی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق تهران بر این باور است که مهم‌ترین‌ اولویت ایران در پساتحریم افزایش صادرات و تولید نفت است، به اعتقاد وی باز‌پس‌گیری بازارهای نفت ایران یکی از بزرگ‌ترین‌ چالش‌های پیش‌روی کشور است که تنها با عزمی ملی در راستای بهبود روابط بین‌المللی و کار کارشناسی market research ایران می‌تواند به مشتریان جدید دست یابد و از این چالش عبور کند. معظمی همچنین درخصوص زمان بازگشت سرمایه‌گذاران به صنعت نفت ایران معتقد است که همه‌چیز به رفع تحریم‌ها بستگی دارد و تا مسائل برجام حل نشود هیچ شرکتی به کشور وارد نمی‌شود و حتی درصورت اجرایی شدن برجام نیز مدتی طول می‌کشد تا شرکت‌های خارجی وارد ایران شوند. به گفته وی شرکت‌های خارجی در حال حاضر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران را بررسی می‌کنند و همچنین حضور کنونی این تعداد شرکت‌های خارجی به معنای سرمایه‌گذاری همه آنها نیست چراکه برخی از آنها به ایران تنها به‌عنوان بازار فروش نگاه می‌کنند، بنابراین باید دقت شود هر شرکتی که به ایران می‌آید باید با خود دو مقوله سرمایه و تکنولوژی را به کشور وارد کند. به گفته وی اگر این شرکت‌ها به ایران تنها به منزله بازار فروش نگاه کنند، خطای استراتژیکی انجام داده‌اند.

جناب دکتر اگر اجازه دهید از نقطه آغازین تحریم‌ها شروع کنیم. تحریم‌ها از ابتدا چه مکانیسمی داشتند و چه تاثیری بر صنعت نفت ایران گذاشتند؟
تاریخ شروع تحریم‌ها به سال‌های بسیار قبل باز‌می‌گردد و از ابتدا آمریکایی‌ها به درستی فهمیدند اعمال تحریم بر صنعت نفت ایران بیشترین تاثیر را بر کشور خواهد داشت. آمریکا تا پیش از سال 1391 دو موضوع را در صنعت نفت مورد توجه قرارداد، محدودکردن سرمایه‌گذاری و ورود تکنولوژی که هر دو آنها از مهم‌ترین‌ شاخص‌های توسعه صنعت نفت هستند. به‌طور مثال می‌توان به قانون داماتو اشاره داشت که سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران را محدود به سالانه 20 میلیون دلار ‌کرد. البته به نظر من آمریکایی‌ها شناخت منطقی و درستی نسبت به ساختارهای ایران نداشتند، چراکه برخلاف آنچه آنان گمان می‌کردند تحریم‌ها نتوانست صنعت نفت ایران را از پا درآورد.

رشد بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز ایران در این سال‌ها چگونه بود؟
در پتروشیمی چه از لحاظ تولید و چه ظرفیت تولید پیشرفت خوبی داشته‌ایم اما متاسفانه این توسعه تنها کمی بوده است و از لحاظ تکنولوژی پیشرفت چندانی نکرده‌ایم. در صنعت گاز چون مساله ساده‌تر بود و متقاضی بیشتری نیز داشت، پیشرفت بیشتری داشته‌ایم، به‌طوری‌که تا 2 یا 3 سال آینده همه کشور از گاز طبیعی استفاده می‌کنند. البته این مساله مزایا و معایب خود را دارد، به اعتقاد من نباید همه سبد مصرفی انرژی کشور را گاز قرار دهیم چراکه ما را آسیب‌پذیر می‌کند. در نفت نیز در مقطع کوتاهی حتی به صادرات 6 میلیون بشکه در روز نیز رسیدیم که نشان از ظرفیت تولید بالای ایران در آن سال‌ها دارد اما متاسفانه ظرفیت تولید کاهش پیدا کرد چراکه تحریم‌های غرب دو فاکتور موثر در آن را  همان سرمایه‌گذاری و ورود تکنولوژی به کشور بود ، محدود کرد. همچنین صنعت نفت ما از لحاظ سخت‌افزاری بزرگ شده و بدنه بسیار بزرگی پیدا کرده اما از لحاظ نرم‌افزاری ضعیف مانده‌ است. باید توجه داشت که در حال حاضر بسیاری از مشکلات صنعت نفت مربوط به تحریم نیست، به‌طور مثال چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن به پیشرفت تکنولوژیکی توجهی نمی‌شد و آن‌طور که باید دارای دانش تکنولوژیک نیستیم، چراکه در این زمینه هیچ‌گاه سرمایه‌گذاری نکرده‌ایم. 

بعد از سال 1390 تحریم‌های صنعت نفت به چه شکل بود؟
علاوه‌بر منع ورود سرمایه‌ و تکنولوژی، بازارهای خود را از دست دادیم. قبل از سال 90 هم به اروپا و هم آسیا نفت صادر می‌کردیم اما در قالب تحریم‌ها برای کشورهای مختلف سقف خرید نفت از ایران گذاشته شد. این در حالی است که آن کشورها نه علاقه داشتند و نه کار راحتی بود که خرید نفت از ایران را محدود کنند؛ به همین دلیل نیز تحریم‌ها را هر 6 ماه یکبار تمدید می‌کردند تا پالایشگاه‌ها با نفت‌های جدیدی که جایگزین نفت ایران می‌شد، سازگار شوند. علاوه بر این، مشتریان نفت ایران به عملکرد شرکت ملی نفت ایران اعتماد داشتند چراکه شرکت ملی نفت از لحاظ استانداردهای بازرگانی و انجام تعهدات شرکت قابل‌قبولی است و ایجاد اعتماد در مشتری یکی از شاخص‌های مهم موفقیت یک بنگاه تجاری است.

آمریکا چه تهدیدهایی کرده بود که کشورهای خریدار نفت ایران مجبور به کاهش واردات خود شدند؟
شرکت‌های خریدار نفت ایران با آمریکا نیز مبادلات گسترده‌ای داشتند و آمریکا تهدید کرده بود آنها را تحریم و مبادلاتشان را محدود می‌کند، شرایط بسیار دشواری برای آنها ایجاد می‌کردند. از طرفی حتی اگر از ما نفت می‌خریدند نمی‌توانستند پول آن را برگردانند. چون سوئیفت بسته شده بود. با بسته شدن سوئیفت جابه‌جایی پول هزینه‌بر ‌شد که این خود موجب بالا رفتن قیمت تمام شده نفت ایران می‌شد و عاملی برای از دست دادن قدرت رقابت ما در بازار نفت شد.

اگر ظرفیت تولید ما بالاتر بود آیا ممکن بود روند تحریم‌ها به شکل دیگری باشد؟
اگر ما ظرفیت تولید خیلی بالاتری داشتیم به یقین غرب هم محتاط‌تر عمل می‌کرد، چراکه مثلا حذف 10 میلیون بشکه از بازار نفت خیلی سخت‌تر است.

تحریم‌های بیمه‌ای چه تاثیری بر صنعت نفت داشتند؟
برای اینکه جنسی از ایران خریده یا کالایی به ایران فروخته شود باید آن محموله بیمه می‌شد. وقتی موسسات خارجی محموله‌های ایران را بیمه نمی‌کردند به این معنا بود که پوشش امنیتی را بر می‌داشتند و این مساله موجب افزایش ریسک در تجارت با ایران بود. تا قبل از تحریم‌ها کشتی‌ها به خارک می‌آمدند و از ایران نفت می‌خریدند، اما با اعمال تحریم‌های بیمه‌ای هیچ کشتی حاضر نمی‌شد ریسک حمل نفت بدون بیمه را به گردن بگیرد و کار به جایی رسید که شرکت ملی نفت مجبور به خرید نفتکش شد. شرکت ملی مجبور شد نفت را حمل کند و به آب‌های بین‌المللی ببرد. 

با محدود شدن ایران در بازار نفت چه اتفاقی افتاد؟
در سال‌های تحریم بازار ما را عراق و دیگر رقبا گرفته‌اند و باز پس گرفتن این بازار به یقین بسیار دشوار است. ما فرصت‌های طلایی را از دست دادیم که برای بازپس گرفتن آن مشکلات زیادی پیش روی ما است. 

آیا ایران می‌تواند به بازارهای بین‌المللی برگردد؟
ما می‌توانیم سهم خود را در بازار بیشتر و مشتریان جدید جذب کنیم اما این موضوع اول به عزمی ملی در راستای بهبود روابط بین‌المللی و دوم به کار کارشناسی market research نیازمند است، market research یک تخصص و توانمندی است و به این معنا است که شرکت ملی نفت به بازار ورود کند و با شناخت بیشتر بازار و لابی‌های بازرگانی و سیاسی بتوان سهم بیشتری از بازار کسب کند؛ شرکت ملی نفت باید خود را به این تخصص مجهز کند. با توجه به رشد اقتصادی که برای سال‌های 2016 و 2017 برآورد می‌شود نمی‌توان انتظار داشت تقاضای نفت خیلی بالا برود، بنابراین اگر ما بخواهیم سهم بازار خود را افزایش دهیم باید سهم بازار دیگران را بگیریم. بند 13 اقتصاد مقاومتی نیز به متنوع کردن روش‌های فروش اشاره دارد. 

گفته می‌شود بر اساس متن برجام رفع تحریم‌های ایران منوط به قوانین هر کشور شده است. آیا مذاکره برای رفع تحریم‌های نفتی ایران توسط کشورهای آسیایی و اروپایی متفاوت از مذاکرات با آمریکا است؟
رفع تحریم‌ها همگی به آمریکا بستگی دارد. نه تنها کشورهای آسیایی حتی کشورهای اروپایی نیز تحت فشار آمریکا مجبور به تحریم ایران شدند، بنابراین اگر آمریکا تحریم‌ها را لغو کند رفع تحریم توسط دیگر کشورها بسیار ساده خواهد بود. در حال حاضر نیز با رسیدن به توافق برجام و با وجود اینکه هنوز اجرایی نشده است شاهد ورود تعداد زیادی از هیات‌‌‌‎های اروپایی‌ به ایران هستیم که نشان از تمایل آنها به رفع هرچه سریع‌تر تحریم‌ها دارد. به اعتقاد من اگر اروپایی‌ها از آمریکا نمی‌ترسیدند همین امروز سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران را آغاز می‌کردند.