به‌رغم قطع روابط سیاسی و تجاری ایران و عربستان در هفته‌های اخیر که انتظار می‌رفت بر بازار نفت اثرات فزاینده‌ای را به همراه داشته باشد، اما نه تنها قیمت نفت افزایش نیافت، بلکه در مقایسه با زمان پیش از وقوع این اتفاقات شاهد افت 7 دلاری بهای طلای سیاه بودیم. این موضوع بار دیگر مقاومت بالای نفت را در برابر حوادث منطقه‌ای اثبات می‌کند و نشان می‌دهد پیش‌بینی‌های کاهشی تشدید می‌شود. این در حالی است که پیشتر بازار نفت به شدت نسبت به چالش‌های منطقه‌ای واکنش نشان می‌داد و با نوسانات شدید مواجه می‌شد.

در این بین اما هنوز مهم‌ترین‌ موضوع برای کاهش قیمت طلای سیاه مازاد عرضه در بازارهای جهانی و عدم انعطاف اوپک برای کاهش سطح تولید عنوان می‌شود. تحلیلگران اقتصاد سیاسی می‌گویند جدال ایران و عربستان در اوپک بی‌نتیجه است و همچنان بازار نفت به تصمیمات سعودی‌ها واکنش نشان می‌دهد و در این بین بازگشت نفت ایران به بازار نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. در هر حال انتظار می‌رود در سال جدید نیز قیمت‌ها کاهشی باشد و ریسک‌های منطقه‌ای نیز قادر نیست محرکی برای برگشت قیمت‌ها باشد. این مساله از بعد فنی نیز قابل اثبات است به‌طوری‌که از آنجا که بازار نفت با مازاد تولید 3-2 میلیون بشکه‌ای روبه‌رو است، به نظر نمی‌رسد تنش میان ایران و عربستان بتواند تاثیر واقعی روی بازار بگذارد.

دیلی استار اخیرا در تحلیلی به بررسی این موضوع پرداخته است که ایران در نظر دارد بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها و برداشته شدن محدودیت‌ها به جذب سرمایه‌های خارجی اعم از سرمایه و فناوری جهت سرمایه‌گذاری برای تولید بیشتر و مطلوب‌تر نفت خام و بازپس‌گیری بازارهای خود در جهان بپردازد، اما شکاف دیپلماتیک ایران و بزرگ‌ترین‌ رقیب منطقه یعنی عربستان می‌تواند به چالشی اساسی در جذب سرمایه‌های خارجی برای کشورمان تبدیل شود. این موضوع می‌تواند بر اشتهای سرمایه‌گذاران به ریسک پذیری در کشور تاثیر بگذارد و باعث افزایش نوسان در بازارهای مالی شده و قیمت نفت را بیش از پیش کاهش دهد. این تنش‌ها برای ایران که در حال آماده‌سازی برای از بین بردن کامل تحریم‌ها است، گران تر تمام می‌شود و امکان دارد برنامه‌های کشورمان را برای جذب سرمایه‌گذاران با مشکل مواجه کند. در این بین البته برخی کشورهای اروپایی حتی بعد از وقوع اختلافات در منطقه بین ایران و عربستان از اراده بالا برای آغاز همکاری‌ها با ایران خبر داده‌اند و این نشان می‌دهد هنوز مشکلات به سطوح غیرقابل کنترل نرسیده است.

آنیتا یاداو، تحلیلگر موسسه امیریتس ان‌بی‌دی با بیان اینکه دورنمای تنش‌های منطقه‌ای برای سرمایه‌گذارانی که از مسیرهای دورتر جذب پروژه‌های خاورمیانه می‌شوند مبهم خواهد شد، معتقد است: اگر شما ۵ هزار مایل آن‌طرف‌تر نشسته‌اید، زمانی این اتفاقات برایتان جدی می‌شود که به دنبال سرمایه‌گذاری بلند‌مدت باشید… درک فعلی این است که در اینجا ریسک افزایش یافته است. رئیس پالایشگاه نفت «کازمو» ژاپن نیز گفت: با رفع تحریم‌ها از جمهوری اسلامی ایران به ‌دنبال افزایش واردات نفت از این کشور هستیم. «هیساشی کوبایاشی» به این نکته اشاره کرد که البته شرایط اقتصادی عامل کلیدی برای ما به منظور افزایش واردات نفت از ایران خواهد بود؛ اما این احتمال وجود دارد که در سال جاری میلادی با رفع تحریم‌ها واردات نفت خود را از ایران افزایش دهیم. همچنین «کوبایاشی» تصریح کرد: با فراهم شدن شرایط، به دنبال افزایش واردات نفت از ایران خواهیم بود و پیش از این با مقامات ایرانی در مورد افزایش حجم واردات صحبت کرده‌ایم.

ایران در حال حاضر روزانه 9/ 2 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند و می‌تواند در مدت اندکی به بازار اشباع از نفت، روزانه نیم میلیون بشکه بیشتر تزریق کند. عربستان یکی از مخالفان اصلی توافق هسته‌ای بوده و هست و بنابراین در تلاش است با طولانی شدن دوره تنش‌ها لغو تحریم ایران را به تاخیر انداخته و فشار بیشتری بر قیمت نفت وارد کند. در این رابطه ریچارد مالیسون از لندن به دیلی استار گفت: بی‌ثباتی منطقه که ناشی از بحران دیپلمات‌ها و جنگ قدرت‌ها است ارزیابی ایران برای سرمایه‌گذاری را سخت‌تر می‌کند و این نگرانی را برای سرمایه‌گذاران به وجود می‌آورد که سرمایه‌گذاری در این کشور با خطراتی همراه است. ویکتور شام، تحلیلگر بازارهای نفتی نیز گفت: این شرایط باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به زودی جرات سرمایه‌گذاری در ایران را از دست بدهند یا لااقل این کار را به ماه‌ها یا حتی سال‌های آتی موکول کنند و در شرایط فعلی در این باره تصمیمی نگیرند. اطلاعات بلومبرگ حاکی از آن است که ایران دومین کشور صادرکننده نفت تا قبل از تحریم‌های سال 2012 بوده و در حال حاضر پنجمین عضو بزرگ اوپک است و این شرایط ایران را ملزم به جذب سرمایه‌های خارجی می‌کند تا بار دیگر موقعیت پیشین خود را به دست آورد.

در این میان عربستان روابط خود را با ایران قطع کرده و هم‌پیمانان وی از جمله قطر، کویت، امارات و… هم رویه‌ای مشابه را در پیش گرفته و خواستار ارتباط بیشتر با ایران نیستند. این موضوعات خاطره همبستگی این کشورها را در اوپک زنده می‌کند و به نظر می‌رسد تمام بهانه‌های این کشورهای عربی، تداوم تصمیمات این کشورها در حوزه اقتصاد ایران است. ایران در حالی که در سال 2016 با لغو تحریم‌ها امیدوار به باز کردن درهای خود به روی جهان است، به همکاری اقتصادی با شرکای منطقه‌ای خود (از جمله امارات) نیاز دارد؛ بسیاری از کشورها و شرکت‌های خارجی برای آمدن به بازار ایران و سرمایه‌گذاری در آن به احتمال زیاد از امارات و دبی به‌عنوان مرکزی برای گسترش تجارت با ایران بهره خواهند برد و تیرگی روابط دو کشور از این بابت اوضاع را پیچیده‌تر خواهد کرد. در عین حال این 5 کشور (ایران، عربستان، قطر، کویت و امارات متحده عربی) 5 عضو اصلی سازمان اوپک هستند که صادرات خود را از طریق تنگه هرمز در دهانه خلیج فارس انتقال می‌دهند و از بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان در صنعت نفت به شمار می‌آیند. انتظار می‌رود با توجه به شرایط پیش آمده، عربستان بزرگ‌ترین‌ عضو اوپک در مقابل افزایش تولید ایران و بازپس‌گیری بازارها مقاومت کند. لازم به ذکر است که طبق گزارش‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا فروش و صادرات نفت ایران از 6/ 2 میلیون بشکه در سال 2011 حداکثر به 2/ 1 میلیون بشکه در روز در سال 2015 رسیده است.

در این میان برخی معتقدند که این شرایط بر بازارهای جهانی تاثیر دارد. با این وجود برخی از تحلیلگران بر این باورند که روابط دوجانبه ایران و عربستان تاثیر زیادی بر اقتصاد و بازارها نداشته و شاید عوامل دیگری مثل اقتصاد چین و بازار سهام آسیا باشد که نشانه‌هایی از ضعف در آنها بروز کرده است. مریل لینچ در این زمینه اعلام کرد: «تنش بین ایران و عربستان عامل اصلی ریسک در خاورمیانه است. توافق هسته‌ای ایران در ماه ژوئیه حاصل شد و این برای عربستان عامل نگرانی شده که می‌تواند به تیره‌تر شدن روابط دو کشور در بخش‌های مختلف منطقه منجر شود.» در این بین در داخل نیز تحلیل‌های جالبی از وضعیت کنونی بازار نفت و تقابل ایران و عربستان دیده می‌شود. مهدی عسلی، مدیر امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت درباره تنش‌های اخیر میان ایران و عربستان و تاثیر آن بر بازار نفت می‌گوید: تاثیر این‌گونه تنش‌های سیاسی بر بازار نفت کوتاه‌مدت خواهد بود و به محض اینکه بازار نسبت به عرضه نفت مطمئن شود دیگر واکنشی نشان نخواهد داد. وی با بیان اینکه این اختلاف‌ها بارها میان اعضای سازمان کشوهای صادرکننده نفت (اوپک) به‌وجود آمده و حتی در برخی موارد منجر به جنگ نیز شده است، تاثیر اتفاق اخیر میان ایران و عربستان را موضوعی سیاسی دانست و تصریح کرد: این موضوع تاثیر کوتاه‌مدت در بازار نفت خواهد داشت.

عسلی با بیان اینکه مازاد عرضه بیش از ٢ میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه هم اکنون بزرگ‌ترین‌ تهدید برای بازار نفت است، به تفاوت نگاه ایران و عربستان درباره نفت اشاره کرد و گفت: در حالی که ایران از نفت به‌عنوان ابزار توسعه استفاده می‌کند، عربستان با نفت هویت می‌یابد، بنابراین تلاش دارد با هر قیمتی هویتش را نگه دارد. وی درباره اینکه آیا تنش اخیر سبب اختلاف نظر بیشتر ایران و عربستان در نشست آینده اعضای اوپک و مقابله عربستان با ایران برای افزایش تولید نخواهد شد، تصریح کرد: ایران بارها اعلام کرده که بلافاصله پس از لغو تحریم‌ها ٥٠٠ هزار بشکه به تولید نفت خود می‌افزاید و در فاصله کمتری این میزان را به یک میلیون بشکه در روز خواهد رساند. به گفته عسلی، با توجه به کاهش یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه‌ای تولید نفت ایران پس از اعمال تحریم‌ها، اکنون ضرورتی برای کاهش تولید نفت کشورمان وجود ندارد؛ براین اساس برخی از اعضای اوپک که در دوران تحریم اقدام به افزایش تولید کرده‌اند، اکنون برای ثبات در بازار نفت باید تولید خود را کاهش دهند.