اولین ماه از فصل زمستان سال 94 در شرایطی روز گذشته به پایان رسید که بورس تهران در ماه اخیر با رفتاری متناقض نسبت به ماه‌های قبل به ثبت رکوردهای هیجان‌انگیزی در نماگر شاخص و صنایع بورسی پرداخت. بررسی‌ها نشان می‌دهد بورس تهران در دی ماه با ثبت بازده ماهانه 2/ 8 درصدی در شاخص، رکورد 25ماهه این بازار را به صدا درآورد. در این میان صنایع بورسی نیز همگام با شاخص؛ به ثبت کارنامه‌ای درخشان پرداختند به‌طوری‌که 31 صنعت از میان 37 صنعت فعال در بورس با روندی مثبت به کار خود پایان دادند. به‌زعم بسیاری از کارشناسان خو‌ش‌بینی‌ها به رفع تحریم‌های هسته‌ای در اوایل این ماه و همچنین اجرای عملی برجام از اواخر ماه توانست به‌عنوان محرک اصلی رونق صنایع در دی ماه مطرح باشد. صنعت خودرو با خو‌ش‌بینی‌ها به گشایش‌های هسته‌ای و با رشد حدود 40‌درصدی، در صدر جدول صنایع ماهانه و گروه‌های ابزار پزشکی و استخراج نفت و گاز در رده‌های بعدی قرار گرفتند.

مسیر صعودی صنایع در دی ماه

آغاز دی ماه برای صنایع بورسی با خو‌ش‌بینی‌ها نسبت به اجرای عملی برجام در این ماه آغاز شد.بسیاری از صنایع بزرگ و تاثیر پذیر از رفع تحریم‌های هسته‌ای در این ماه فعالیت خود را به گونه‌ای آغاز کردند که با‌وجود احتمال انتشار گزارش‌های فصلی نامطلوب توانستند رفتاری متفاوت نسبت به ماه‌های قبل به ثبت برسانند، با این‌ همه عملکرد 37 صنعت فعال بورسی به گونه‌ای در ماه دی رقم خورد که 31 صنعت مثبت و تنها 6 صنعت عملکرد منفی را به ثبت رساندند. خودرو، ابزار پزشکی و استخراج نفت و گاز به ترتیب با رشد 40، 39 و 36 درصد در صدر جدول ماهانه صنایع قرار داشتند و در مقابل سه صنعت استخراج سایر معادن، دباغی و زراعت با افت 12، 5/ 5 و 6/ 4 درصدی در قعر این جدول قرار گرفتند. همچنین سه صنعت خودرو، بانک و محصولات شیمیایی در این ماه جایگاه بیشترین حجم و ارزش معاملات را به ثبت رساندند.

روزهای خوش خودرو

صنعت خودرو که از ابتدای سال تحت تاثیر رکود عمیق در بحث تقاضا، همچنین مشکلات دیرینه تحریم‌های هسته‌ای عملکرد منفی را به ثبت رسانده بود، در ماه دی تحت تاثیر خو‌ش‌بینی‌ها به رفع تحریم‌های هسته‌ای و ورود سرمایه‌گذاران خارجی و همچنین بحث خروج از رکود اقتصادی در کشور توانست رشد 40 درصدی را به ثبت برساند. این صنعت که در 21 روز معاملاتی 16 روز مثبت و 5 روز منفی را به ثبت رساند، جایگاه بیشترین حجم معاملات ماهانه را نیز به ثبت رساند.به زعم بسیاری از تحلیلگران صنایع خودرو را می‌توان یکی از صنایع مهم در بحث ورود سرمایه‌گذار خارجی دانست، دراین زمینه شاید مهم‌ترین خبر این ماه را بتوان عقد قرارداد شرکت دایملر با شرکت ایران خودرو دانست. بر همین اساس گروه صنعتي ايران‌خودرو و شركت دايملر (مالک چندین شرکت تابعه و برند بزرگ خودروسازی همچون مرسدس بنز، مرسدس آ ام‌گ و اسمارت) با امضاي يك تفاهم‌نامه، همكاري استراتژيک خود را براي ايجاد دو شركت مشترک آغاز كردند.دايملر که به‌عنوان بزرگ‌ترین‌ تولیدکننده کامیون در جهان و ايران‌خودرو كه بزرگ‌ترين‌ خودروساز خاورميانه به شمار مي‌آيد قصد دارند با تاسيس يك شركت مشترك، يك قطب توليد خودروهاي تجاري در منطقه ايجاد كنند. با این حال بررسی خبرهای این صنعت در روزهای آتی نیز می‌تواند چشم انداز روشنی را برای این صنعت رقم بزند.طبق آخرین اطلاعات در سفر رئیس‌جمهوری ایران به فرانسه در هفته‌های آینده قرار‌داد جدید ایران خودرو با پژو امضا خواهد شد که برخی این قرار‌داد را بهترین قرار‌داد خارجی صنعت خودرو ایران می‌دانند.

در همین زمینه مازیار فتحی، تحلیلگر صنایع بورسی به «دنیای اقتصاد» گفت: شاخص صنعت خودرو حدود 40 درصد رشد داشته و به‌عنوان پیشرو و پر‌بازده ترین صنعت زمستان امسال لقب گرفته است. با وجود گردش نقدینگی بالایی که در این صنعت وجود داشت؛خودرو در 9 ماه سال جاری ریزش بسیار شدیدی را تجربه کرد و افت حدود 32 درصد را به ثبت رساند. این کارشناس درخصوص انتظارات از صنعت خودرو گفت: ریزش شدید ماه‌های قبل به علت شرایط بنیادی نامناسب خودروسازان و قطعه‌سازان و زیانده شدن اکثریت شرکت‌های این گروه به علت تحریم‌های خارجی و مسائلی مانند کمپین نخریدن خودرو داخلی اتفاق افتاد.اما با توجه به افت شدید قیمت‌ها و اینکه یکی از مقاصد مهم سرمایه‌گذاران خارجی این صنعت است؛ همچنین درصد شناوری بالای سهام اکثر شرکت‌های گروه و گردش نقدینگی بسیار بالا، این انتظار بود که در رشد برجامی بازار، خودرویی‌ها در صدر باشند که همین اتفاق نیز رخ داد.

رشد صنایع در مسیر صحیح

در زمینه رشد دیگر صنایع نیز فتحی به «دنیای اقتصاد» گفت:به غیر از صنایع کوچک و تک‌سهمی مانند اندازه‌گیری و استخراج نفت که بازده خوبی در این مدت از خود به جای گذاشتند، پس از خودرو شاهد بیشترین بازدهی در صنایع ساخت محصولات فلزی که عمدتا پیمانکاری تجهیزاتی هستند، برقی، حمل و نقل، ماشین آلات و فنی مهندسی بودیم که طیف بازدهی حدود 19 درصد تا بیش از 30 درصد در این صنایع رقم خورد. این مساله هم به درستی اتفاق افتاد و می‌توان گفت بازار طبق انتظارات بنیادی حرکت کرد. وی در توضیح این عملکرد گفت: با رفع تحریم‌ها قطعا اوضاع نقدینگی بهتر خواهد شد و دولت قادر خواهد بود حداقل بخشی از بدهی چند هزار میلیاردی خود را به پیمانکاران پرداخت کند.در این خصوص شرکت‌های فنی مهندسی و پیمانکاری که اکنون بزرگترین مشکل‌شان کمبود نقدینگی است می‌توانند با توجه به خروج کشور از رکود اقتصادی پروژه‌های جدید را به دست گیرند. در صنعت برقی و ماشین‌آلات هم رفع تحریم‌ها معضل مواد اولیه را برای آنها حل خواهد کرد و همچنین شرکت‌های ماشین‌آلاتی که چند سال است نتوانستند قراردادهای بزرگ و پرسودی را منعقد کنند می‌توانند انتظار اوضاع بهتری را داشته باشند.

جاده هموار رونق برای «حمل‌ونقل»

صنعت حمل و نقل نیز که از ابتدای تابستان سال جاری با رفع تحریم‌های متعددی مواجه شد، در بررسی بازده از ابتدای سال رشد قابل توجه 80درصدی را به ثبت رسانده است. همچنین این صنعت در بررسی ماهانه شاهد 13 روز مثبت کاری و 8 روز منفی بوده که حکایت از عملکرد مطلوب این صنعت در میان صنایع بورسی دارد. خبرها حاکی از این است که بزرگ‌ترین‌ شرکت این گروه یعنی«حکشتی»، در حال ساختن یک پالایشگاه در جنوب کشور است تا سوخت‌رسانی به کشتی‌های زیر‌مجموعه خود و سایر کشتی‌ها از طریق این پالایشگاه صورت بگیرد، این امر می‌تواند با افزایش بهره‌وری این شرکت و همچنین شرکت‌های هم‌گروه آن، وضعیت بنیادی این صنعت را تغییر دهد.مازیار فتحی، تحلیلگر صنایع درخصوص رشد این صنعت نیز می‌گوید: در اقتصاد جهانی وضعیت صنعت کشتیرانی جهانی سیکل رکود را پشت سر گذاشته و وارد سیکل رونق شده است.وی تشریح کرد:این صنعت در سطح بین‌المللی همانند اقتصاد فازهای رونق و رکود دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که این صنعت در شرایط کنونی وارد فاز رونق شده است و از آنجا که این صنعت بین‌المللی است پتانسیل تغییر وضعیت شرکت‌های کشتیرانی ایران را نیز دارد، بنابراین می‌توان منتظر روزهای بهتری برای این صنعت بود.

صعود صنایع زیر چتر خودرو

لیزینگی‌ها نیز از دیگر گروه‌های مثبت به شمار می‌رود که رشدی بیش از 20 درصد در ماه به ثبت رسانده است.رشد این گروه که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان زیر سایه رونق بازار خودرو صورت می‌گیرد می‌تواند با امیدواری‌ها به بازار فروش خودرو در ماه‌های آینده قابل توجه باشد. در رده‌های پایین تر نیز صنعت مخابرات با رشد 8/ 18 درصدی قرار دارد.این صنعت از ابتدای سال با رشد 30 درصدی همراه بوده است. صنعت مواد غذایی نیز که همواره به‌عنوان یکی از صنایع کم ریسک بازار به شمار می‌رود در دی ماه رشد بیش از 17 درصد داشته است. این صنعت که با کارنامه‌ای قابل‌قبول از 21 روز کاری 17 روز مثبت داشته است در ماه‌های اخیر با توجه به اختلاف‌های منطقه‌ای توانسته بازار‌های هدف جدیدی همچون روسیه را به‌دست آورد. صنعت دیگرسبز پوش دهمین ماه سال گروه بیمه و صندوق‌های بازنشستگی است که رشد 6/ 16 درصدی را به ثبت رسانده است. این صنعت که 17 روز معاملاتی مثبت را در عملکرد ماهانه خود به ثبت رسانده است این روزها و با رونق در صنایع بزرگی مانند خودرو و حمل و نقل چشم‌انداز مثبتی را برای سهامداران این صنعت رقم زده است.

رشد کمرنگ بانکی‌ها در ماه اجرای برجام

چشم‌انداز مثبت درخصوص رشد صنعت بانک با توجه به رفع تحریم‌های هسته‌ای و گشایش‌های اعتباری همواره در میان کارشناسان اقتصادی جایگاه ویژه‌ای داشته است.در این بین جایگاه این صنعت در جدول ماهانه با توجه به اجرای عملی برجام تا حدودی دور از انتظار و ضعیف بود.صنعت بانک با قرار گرفتن در رده نوزدهم جدول صنایع رشد 3/ 8 درصدی را به ثبت رساند. موضوعی که تاکید می‌کند ضعف صورت‌های مالی و به‌صورت کلی وضعیت بنیادی این گروه، مورد توجه معامله‌گران قرار گرفته و اجازه نوسانات شدید را به آنها نداده است. مازیار فتحی در زمینه فعالیت گروه‌های بانکی گفت: گروه بانکی در این مدت بازدهی دقیقا به میزان شاخص کل از خود نشان داده که البته انتظار رشد بیشتری از این گروه که از تحریم‌ها ضربه زیادی در سال‌های اخیر خورده بودند، داشتیم. می‌توان گفت دلیلی که این گروه به مثابه صنایع فوق‌الذکر بازدهی بسیار بالاتر از شاخص از خود نشان ندادند به انتظارات فعالان بازار بر‌می‌گردد.

وی در ادامه تشریح کرد: همان‌طور که می‌دانیم بسیاری از بانک‌ها در سال جاری و سال گذشته با توجه به سیاست‌های انقباضی دولت در جذب منابع مشکلی نداشتند و با توجه به سود بالای سپرده‌ها و رکود شدید در اکثر بخش‌های اقتصاد کشور به خوبی توانستند در پذیرش نقدینگی موفق باشند اما مشکل آنها در سرمایه‌گذاری و اعطای وام بود، چرا که بهره تسهیلات بسیار بالا و عملا متقاضی به آن صورت وجود نداشت و از طرفی در سرفصل سرمایه‌گذاری نیز نمی‌توانستند سود مورد نظر را که با سود پرداختی به سپرده‌گذاران متناسب باشد، به‌دست بیاورند. فتحی در ادامه گفت: این عوامل باعث زیان‌ده شدن برخی بانک‌ها و کاهش سود برخی دیگر شده است و باعث شده در بین بانک‌ها فقط چند بانک با اوضاع بنیادی مناسب یافت شوند. این دلایل که در بین سهامداران مطرح می‌شود باعث شده که آن طور که باید و شاید به این گروه روی خوش نشان ندهند. اما به‌طور کلی می‌توان گفت بانکی‌ها از مقاصد بعدی نقدینگی در بازار سهام خواهند بود.

سایه بازارهای جهانی بر صنایع کالایی

در رده‌های پایین‌تر جدول صنایع ماهانه بورس تهران، صنایعی چون فرآورده‌های نفتی، سیمان، فلزات اساسی و استخراج کانه‌های فلزی دیده می‌شود.این صنایع که همواره به‌عنوان صنایع کالا محور به شمار می‌روند در ماه‌های گذشته تحت تاثیر نوسانات بازارهای جهانی نتوانسته‌اند رشد قابل توجهی را به ثبت برسانند. درخصوص این صنایع به نظر می‌رسد که بیش از رفع تحریم‌های هسته‌ای و افزایش صادرات، سقوط قیمت‌های جهانی کالاهای اساسی و نفت است که آنها را دستخوش تغییرات قرار می‌دهد و می‌تواند در آینده آنها تاثیر بسزایی داشته باشد.

صنعت تامین آب، برق و گاز که با تک­‌نماد «مبین» فعالیت می­‌‌کند به علت آنکه در اردیبهشت عرضه اولیه شد، تغییرات از ابتدای سال ندارد. گروه سرمایه­‌گذاری­‌ها به علت آنکه نیازی به ارائه پیش­‌بینی سود ندارند، در محاسبه P/ E لحاظ نشده­‌‌اند. گروه محصولات چوبی به علت زیان­‌ده بودن تک­‌نماد فعال در آن، نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) ندارد. نسبت قیمت بر درآمد (P/ E) بر اساس آخرین پیش­‌بینی سود آنها برای ماه منتهی به آذر گزارش شده و در دی ماه صرفا تغییرات ارزش بازار (P) محاسبه شده است.