قرار بود از ابتدای سال ۱۳۹۵ بر اساس «اصلاحیه طرح مالیات‌های مستقیم» خانه‌های خالی مشمول مالیات شوند که البته هنوز سامانه آن راه‌اندازی نشده است. با این وجود کارشناسان معتقدند برای مالکانی که قصد اجاره یا فروش واحد مسکونی خود را ندارند فرار از مالیات کار سختی نیست.

مالکان ممکن است با کشیدن پرده، چیدن اثاث و روشن نگه داشتن چراغ خانه برای چرخش کنتور، اداره مالیات را گول بزنند که این خانه خالی نیست و به نظر می‌رسد راه‌هکار جدی برای مقابله با این اقدامات احتمالی وجود ندارد.

رییس اتحادیه مشاوران املاک در این‌باره می‌گوید: به نظر من با جرایم مالیاتی و حرکات تعزیراتی نمی‌توان توازن بین عرضه و تقاضا را در مسکن برقرار کرد. کسی که می‌خواهد خانه را خالی نگه دارد یک پرده می‌زند، چراغ خانه را روشن نگه می‌دارد و می‌گوید کنتور کار کرده است و افرادی در این خانه زندگی می‌کنند و خانه را به کسی اجاره نمی‌دهد. لذا ما باید فرهنگ تولید مسکن را آن‌قدر بالا ببریم که مردم از نگه داشتن خانه خالی احساس ضرر کنند.

حسام عقبایی افزود: موافق مالیات بر خانه‌های خالی هستم اما اجرای آن باید به عنوان آخرین راهکار باشد. در امور حقوقی می‌گویند مجازات باید آخرین راهکار باشد. اولین راهکار پیشگیری است. در حوزه اقتصاد نیز تقریبا همین است و مجازات باید به عنوان آخرین راهکار مطرح شود.

اما یکی از دلایلی که دولت را به اخذ مالیات از خانه‌های خالی مجبور کرد، وجود ۱.۷ میلیون واحد مسکونی خالی در کشور است که باید وارد بازار مصرف شود؛ چرا که با وجود حجم خانه‌های خالی، تعداد زیادی افراد بی‌خانه در کشور وجود دارد.

البته اخذ مالیات از خانه‌های مسکونی نوساز چندان به مزاج انبوه‌سازان خوش نیامده است؛ چرا که معتقدند واحدهای آنها در شرایط رکود سه ساله بخش مسکن به فروش نرفته و سرمایه‌های آنها خوابیده است. لذا اخذ مالیات از این خانه‌ها اجحاف در حق تولیدکنندگان مسکن محسوب می‌شود. با وجود همه‌ی مخالفت‌ها دولت در سال گذشته «اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم» را تصویب کرد که بر اساس آن باید مالیات خانه‌های خالی اخذ شود و هم‌اکنون منتظر راه‌اندازی سامانه مربوطه است.

معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در این‌خصوص گفته است: اجرای مالیات بر خانه‌های خالی نیاز به یک سامانه ای دارد که ما در حال طراحی این سامانه هستیم که به زودی آماده می‌شود.

حامد مظاهریان با بیان اینکه در قانون آمده که در سال اول از خانه‌هایی که خالی هستند، مالیات دریافت نشود، افزود: پس از اجرای قانون مالیات بر خانه‌های خالی در سال اول وصولی از این منبع نداریم تا زمانیکه بیش از یکسال از خالی بودن واحد گذشته باشد.

وی با اشاره به اینکه تعیین مالیات بر عهده سازمان امور مالیاتی است، گفت: وزارت راه و شهرسازی فقط سامانه مربوط به اطلاعات املاک را طراحی می‌کند و تمامی اطلاعات مربوط به املاک در این سامانه به ثبت می‌رسد.

به گفته‌ی مظاهریان، این سامانه با سامانه‌های دیگر دستگاه‌ها هم افزایی دارد و به سامانه ملی املاک و اسکان کشور تبدیل می‌شود تا تمامی اطلاعات املاک بر روی آن به ثبت برسد به همین دلیل طوری طراحی می‌شود که با دیگر سامانه ها ارتباط داشته باشد.