در آستانه سفر ولیعهد عربستان به چین، وزیرخارجه چین در دیدار با همتای ایرانی خود گفت که کشورش خواستار تعمیق «اعتماد راهبردی» با ایران است. وانگ یی، وزیر خارجه چین طی دیدار با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود تاکید کرد: «دوست دارم از این فرصت استفاده کرده و از ارتباط استراتژیک ژرفی که با دوست قدیمی خود دارم بهره برده و اعتماد راهبردی بین دو کشور را تعمیق ببخشم تا به پیشرفت تازه‌ای در همکاری فراگیر و راهبردی دوجانبه برسیم.» وانگ یی افزود که کشورش خواستار آن است که ایران «در امور منطقه‌ای نقشی هرچه سازنده‌تر ایفا کند.»
وی ضمن تاکید بر اهمیت روابط دو کشور گفت: «سفر شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری خلق چین در اسفند سال ۹۴ به تهران روابط دو کشور را به سطح راهبردی ارتقا داده است.» وانگ یی تاکید کرد: «دیدار امروز می‌تواند برای تحولات منطقه و خاورمیانه خیلی سازنده باشد، من می‌خواهم از این فرصت استفاده کنم و اعلام کنم استراتژی عمیق ایران و چین یک دفاع بحق در میان دو کشور است.»
شروع تازه در روابط
محمدجواد ظریف نیز در دیدار با همتای چینی خود با اشاره به اهمیت روابط چین و ایران گفت: «ایران مهم‌ترین رابطه راهبردی را در جهان با چین دارد.» به گفته ظریف، سفر مقام‌های ارشدی چون علی لاریجانی به چین، شروع تازه‌ای در روابط دو کشور است. ظریف افزود: «چین از کشورهای مهم برای ایران است و در سیاست خارجی ایران نقش بالایی دارد.»
وی با اشاره به اینکه به همراه رئیس مجلس و یک هیات بلندپایه به پکن سفر کرده است، تصریح کرد: این سفر شروع تازه‌ای در روابط دو کشور است و نگاه راهبردی تهران به چین را نشان می‌دهد. وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین با تبریک سال نوچینی به مردم و دولت این کشور از استقبال گرم چین از این سفر قدردانی کرد. محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران، روز دوشنبه، ۲۹ بهمن، در قالب هیاتی به ریاست علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، عازم چین شد. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت ایران نیز همراه این هیات به چین رفته‌است. ایران سال گذشته چهارمین تامین‌کننده بزرگ نفت چین بود.
در این هیات علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و همچنین رئیس بانک مرکزی و وزیران نفت و اقتصاد نیز حضور دارند. «توسعه و تعمیق روابط دوجانبه در همه زمینه‌ها و مهم‌ترین تحولات و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی» از محورهای دیدار وزیران خارجه ایران و چین اعلام شده‌است. چین یکی از طرف‌های ایران در برجام و از شرکای اقتصادی اصلی تهران است؛ اما با بازگشت تحریم‌های آمریکا، پکن همکاری‌های اقتصادی خود با تهران را کاهش داده و از جمله برخی از شرکت‌های چینی از ادامه پروژه‌های خود در تهران صرف‌نظر کرده‌اند. به‌تازگی، علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، گفته است چین در پیشبرد پروژه مشترک تاسیسات آب سنگین اراک نیز از بیم تحریم‌های آمریکا تعلل می‌کند.
سفر رقیب منطقه‌ای ایران به پکن
از دیگر سو دیپلمات ارشد چین در حالی از تعمیق «اعتماد راهبردی» با ایران سخن می‌گوید که کشورش با رقیب منطقه‌ای ایران، یعنی عربستان، رابطه نزدیکی دارد و محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان سعودی نیز قرار است اواخر هفته جاری به چین سفر کند. بن‌سلمان در سال ۲۰۱۷ نیز به پکن رفته بود. پیش‌تر وزارت امورخارجه چین از سفر «محمد بن‌سلمان» ولیعهد عربستان سعودی به پکن به منظور تبادل نظر درباره مسائل مشترک منطقه‌ای و جهانی و همچنین پیشبرد روابط دو کشور خبر داده بود. به گزارش «ایرنا» به نقل از روزنامه استریت‌تایمز، بن‌سلمان که متهم به‌دست داشتن در قتل جمال خاشقچی روزنامه‌نگار منتقد سعودی است، روزهای ۲۱ و ۲۲ فوریه (۲ و۳ اسفند) طی سفر به چین با «شی جین پینگ» رئیس‌جمهوری چین و «هان ژنگ» معاون نخست‌وزیر این کشور دیدار خواهد کرد. سخنگوی وزارت خارجه چین دررابطه با این سفر گفت: «هدف از این سفر، گسترش هرچه بیشتر روابط چین و عربستان سعودی و افزایش همکاری دو کشور در پیشبرد پروژه «یک کمربند- یک جاده» است.» عربستان که از بزرگ‌ترین صادر‌کنندگان نفت‌خام جهان است در سفرهای خود به کشورهای آسیایی در پی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های پالایش و پتروشیمیسراسر جهان است تا خریداران دائمی نفت خود را تامین کند.
تمجید از سخنرانی ظریف در مونیخ
از سوی دیگر وانگ یی، وزیر خارجه چین، در دیدار خود با محمدجواد ظریف در محل پذیرایی رسمی دولت در پکن گفت که سخنرانی روز یک‌شنبه ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ را دیده و دنبال کرده‌است. به گزارش خبرگزاری رویترز، وزیر خارجه ایران در کنفرانس یادشده در پاسخ به این پرسش که آیا خطر جنگ در منطقه افزایش یافته، گفت: «قطعا کسانی دنبال این هستند». وی در پاسخ به این سوال که «چه کسی؟»، عنوان کرد: «اسرائیل.»
به گزارش «ایسنا» وی در این‌باره خطاب به ظریف گفت: «من در تلویزیون دیدم که در نشست امنیتی مونیخ به‌طور واضح و آشکار ازحقوق ایران دفاع کردی. به گمانم صدها میلیون چینی نیز سخنرانی تو را تماشا کردند. تو حال یک شخص مشهور هستی.»
ایران آماده تقریب روابط با چین
علی لاریجانی، رئیس‌مجلس شورای اسلامی روز سه‌شنبه در دیدار با رئیس کنگره خلق چین تاکید کرد که ایران در زمینه‌های مختلف آماده تقریب روابط با چین است.
به گزارش «ایرنا» علی لاریجانی در دیدار با لی‌جانگ‌شو در پکن ضمن قدردانی از میزبانی خوب و مناسب پارلمان خلق چین در این سفر تاکید کرد: «روابط دو کشور در طول تاریخ همیشه همراه با دوستی دو ملت بوده است.»
وی با اشاره به اینکه هیات ایرانی برای گسترش همکاری‌های دو کشور آمده است، ادامه داد: «دو کشور از یکدیگر در برهه‌های مختلف حمایت کرده‌اند.»
لی جانگ‌شو، رئیس پارلمان خلق چین نیز در ابتدای دیدار در مورد سابقه روابط دو کشور چین و ایران که از بیش از دو هزار سال قبل برقرار شده است، گفت: «در تاریخ روابط دو کشور هرگز نزاعی در میان دو کشور روی نداده است.»
او تاکید کرد: «سفر رئیس‌جمهوری چین به ایران که طی آن توافق‌نامه مشترک راهبردی دو کشور امضا شد، نقطه عطفی در روابط دو کشور بود و راه همکاری دراز مدت میان دو کشور را نشان داد.»
رئیس پارلمان خلق چین خطاب به لاریجانی ادامه داد: «سفر جنابعالی در راس یک هیات بلند پایه از دو‌کشور، پیام روشنی برای همکاری‌های دراز مدت خواهد بود.»
رئیس مجلس شورای اسلامی که به دعوت لی ژان‌شو، همتای چینی خود در راس هیاتی به این کشور سفر کرده است بامداد روز سه‌شنبه به وقت محلی، وارد فرودگاه بین‌المللی پکن شد. لاریجانی در بدو ورود به فرودگاه پکن مورد استقبال «محمد کشاورززاده» سفیر جمهوری اسلامی ایران در چین و «لی شوئه یونگ» رئیس کمیسیون آموزش، علوم، فرهنگ و سلامت عمومی کنگره خلق چین که رئیس چینی گروه دوستی پارلمانی دو کشور نیز هست، قرار گرفت.
انتظارات چین از ایران
دیاکو حسینی *
صحبت‌های اخیر مقامات ایران و چین یا صحبت‌هایی که در این سطح بین مقامات ردوبدل می‌شود، اغلب جنبه تعارفات دیپلماتیک دارد. وقتی طرف چینی صحبت از ضرورت تعمیق «اعتماد راهبردی» با ایران می‌کند به این معناست که امروز چنین اعتمادی وجود ندارد.
وقتی پکن صحبت از اعتماد استراتژیک می‌کند منظور آنها به‌طور مشخص این است که ایران باید به‌طور کامل اولویت‌های چین را بشناسد و به آنها احترام بگذارد. به عقیده چین، چنین امری برای ایجاد یک رابطه بلندمدت بین طرفین لازم است. این نوع صحبت می‌تواند گویای این بحث باشد که چینی‌ها خواستار آن هستند که ایران در رفتارش ثبات داشته باشد؛ به‌نحوی که به چینی‌ها اطمینان دهد که روابط با غرب کنترل شده باشد، یعنی نه به جنگ منتهی شود و نه پیروی کامل از غرب داشته باشد. پکن خود در رابطه با آمریکا چنین سیاستی را دنبال می‌کند. همچنین چین از کشورهایی که ممکن است با آمریکا وارد خصومت‌های جدی همچون جنگ شوند، برای سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی اجتناب می‌کند؛ چراکه ممکن است روابط خصومت‌آمیز با آمریکا، سرمایه‌گذاری‌های چین را به خطر بیندازد. از دیگر سو در روابط سیاسی با این نوع کشورها نیز احتیاط می‌کنند؛ زیرا این ترس را دارند که پای چین به این نوع منازعات بین این کشورها با غرب به‌ویژه آمریکا کشیده شود.
