ایرنا پلاس، میزان نقدینگی در خردادماه امسال نسبت به سال گذشته به میزان ۲۵ درصد رشد کرده و به حدود ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. سایه ترس این حجم بزرگ از نقدینگی بر سر اقتصاد سنگینی می‌کند و آن‌طور که تجربه شده، با ورود به برخی بازارها در برهه‌های خاص، باعث تلاطم و تورم شده است.

با اینکه بسیاری از کارشناسان معتقدند این نقدینگی دیر یا زود نیروی خود را روی قیمت، تخلیه خواهد کرد، اما در مقابل، یک کارشناس اقتصادی بر این باور است که نباید از این جهت نگرانی داشته باشیم.

سیدهادی موسوی‌نیک، کارشناس اقتصادی تحلیل می‌کند: ما نسبت به نقدینگی حساسیم، اما علی‌‎القاعده این حساسیت در نهایت باید معطوف به تورم باشد، زیرا نگرانی ما از جانب نقدینگی به دلیل تأثیرگذاری آن بر تورم است.

به گفته موسوی‌نیک، بخشی از تورم در اقتصاد ما به‌علت فشارهای نقدینگی است و بخش دیگر ناشی از شوک‌های برون‌زا و طرف عرضه اقتصاد است که طبعاً این مورد می‌تواند رشد نقدینگی را هم به دنبال داشته باشد.

وی می‎‌گوید: سال گذشته اقتصاد ما با شوک برون‌زا مواجه بود. با توجه به تورمی که از ناحیه قیمت ارز به وجود آمد، رشد نقدینگی در واقع خیلی عجیب نیست. نوسانات تورمی که اقتصاد از سر گذراند، دسترسی بنگاه‌ها به نقدینگی را کاهش داد؛ موضوعی که سبب شد فشار تقاضای پول بیشتر شده و در نهایت، عرضه پول از سوی بانک‌ها افزایش یابد. این تقاضای پول نه از ناحیه شبه‌پول، بلکه از سمت بخش پولی نقدینگی یعنی بخش دیداری، کوتاه‌مدت، اسکناس و مسکوکات در دست مردم بود. بنابراین این موضوع طبیعی بود و خودبه‌خود نمی‌تواند عامل تورم شود.

وی در ادامه اظهار کرد: یک رابطه دوطرفه بین نقدینگی و تورم وجود دارد و این دو روی هم تأثیرگذار هستند. یکی از شیوه‌های کنترل تورم، توجه به نقدینگی و شیوه دیگر هدف‌گذاری نرخ بهره است که از این طریق، تورم به‌طور غیرمستقیم مدیریت می‌شود.

مالیات اهرم کنترل هجوم نقدینگی

این کارشناس اقتصادی درباره راه‌های کنترل هجوم نقدینگی موجود به بازارها اظهار کرد: بخشی زیادی از سیاست کنترل نقدینگی مربوط به بخش مالی و مالیاتی است؛ یعنی اخذ مالیات از فعالیت‌هایی که در مدت کوتاهی، درآمد بالایی را کسب می‌کنند. برخی کشورها مثل برزیل به‌تازگی مالیات بر نقل و انتقال پول را هم در دستور کار قرار داده‌اند. این برای انتقالات کلان، رقم قابل توجهی می‌شود و می‌تواند محدودیت‌هایی ایجاد کند.

وی ادامه داد: از همین رو می‌‎توانیم از این‌گونه ابزارها برای کنترل نقدینگی استفاده کنیم. ما خیلی از گذشته درس نمی‌گیریم. در سال‌های ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ شوک‌های اقتصادی باعث بروز نقدینگی در بازارهای مختلف شد و سوداگری در این بازارها برای برخی افراد سودهای کلانی ایجاد کرد، اما در مقابل، هیچ‌گونه مالیاتی هم نپرداختند. برای مالیات بر عایدی سرمایه و نقل و انتقال پول باید نهادسازی صورت گیرد که انگیزه برای این‌گونه سفته‌بازی را کم کند.

رابطه تولید و نقدینگی

وی در ادامه درباره رابطه بین تولید و نقدینگی نیز عنوان کرد: بخش مهمی از تقاضای پول به‌واسطه فعالیت‌هایی صورت می‌گیرد که نتیجه آن تولید است. بنابراین یک رابطه قوی بین تولید و نقدینگی وجود دارد. ما اصطلاحی با عنوان فراگیری مالی داریم. این مفهوم می‌گوید نقدینگی چند درصد از فعالان اقتصادی، کسب‌وکارها و خانوارها را پوشش می‌دهد. باید به این موضوع توجه شود که آیا در اقتصاد، دسترسی مناسبی به سیستم بانکی، بیمه و بازار سرمایه وجود دارد یا خیر؟

وی گفت: ما ضعف جدی در این زمینه داریم. در حوزه کسب‌وکارهای کوچک، متوسط و همین‌طور برخی بنگاه‌های بزرگ‌تر مشاهده می‌کنیم با اینکه نقدینگی رشد بالایی داشته، اما از فراگیری لازم برخوردار نیست.