تازه‌‌‌ترین گزارش اکونومیست از وضعیت زیست‌‌‌‌‌‌پذیری شهرهای جهان حکایت از سقوط رتبه تهران در فهرست شهرهای زیست‌پذیر دارد. در گزارشی که سال ۲۰۲۱ از وضعیت زیست‌‌‌پذیری شهرهای جهان منتشر و عناوین ۱۰ شهر ابتدا و انتهای این فهرست منتشر شد، تهران در هیچ‌‌‌یک از این دو بخش قرار نداشت اما گزارش سال میلادی جاری، تهران را در زمره ۱۰ شهر پایین این رتبه‌‌‌بندی معرفی کرده است. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل «دنیای‌اقتصاد»، در وین به آن لیبنزکونست می‌‌‌گویند، که معنای آن «هنر خوب زیستن» است و حالا که رستوران‌ها و موزه‌ها بازگشایی شده‌‌‌اند، بار دیگر پایتخت اتریش به مکان مناسبی برای تمرین این هنر بدل شده است.

نظرسنجی جدید «زیست‌‌‌پذیری» که به تازگی توسط واحد اطلاعات اکونومیست منتشر شده، نشان می‌دهد برای سومین بار در طول پنج سال گذشته «وین» در صدر جدول زیست‌‌‌پذیرترین شهرهای جهان قرار گرفته است. این شهر علاوه بر فرصت‌‌‌های فرهنگی و سرگرمی فراوان، از زیرساخت‌‌‌های خوب و ثبات کلی برخوردار است. با این‌‌‌حال از سال گذشته پاریس و لندن، که معمولا به دلیل مشکلاتی که شهرهای بزرگ با آن دست به گریبان هستند مانند ازدحام و جرم و جنایت، از عملکرد ضعیف‌‌‌تری برخوردار هستند، به ترتیب با 23 و 27 پله صعود به رتبه‌‌‌های 19 و 33 رسیده‌‌‌اند. علت این افزایش رتبه این است که به جای در نظرگرفتن کووید-19 به عنوان یک همه‌گیری به آن به عنوان یک بیماری بومی (اندمی) نگاه می‌شود که به معنای بهبود شرایط سخت کرونایی طی سال 2022 در این دو شهر است.

بر اساس این گزارش شهرهای وین، کپنهاگ، زوریخ، کلگری، ونکوور، ژنو، فرانکفورت، تورنتو، آمستردام، اوزاکا و ملبورن، به ترتیب 10 شهر اول در رتبه‌بندی زیست‌‌‌پذیرترین شهرهای جهان طبقه‌بندی شده‌‌‌اند. به طوری که اوزاکا و ملبورن هر دو رتبه دهم را دارند. تهران اما در گزارش سال 2022 اکونومیست با رتبه 163 از میان 172 شهر حاضر در این رتبه‌‌‌بندی، در میان 10 شهر پایین این رتبه‌‌‌بندی قرار گرفته است.

شهرهای دوالا، هراره، داکا، پورت مورسبی، کراچی، الجزیره، طرابلس، لاگوس و دمشق نیز بعد از تهران به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌‌‌اند.

شاخص زیست‌‌‌پذیری واحد اطلاعات نشریه اکونومیست در اصل به عنوان ابزاری برای کمک به شرکت‌ها در اختصاص کمک هزینه سختی به عنوان بخشی از بسته‌‌‌های جابه‌جایی مهاجران طراحی شده است. این شاخص شرایط زندگی را در 172 شهر جهان بر اساس بیش از 30 معیار مورد بررسی قرار می‌دهد که به پنج دسته شامل موارد فوق دسته‌‌‌بندی می‌‌‌شوند: ثبات، مراقبت‌‌‌های بهداشتی، فرهنگ و محیط‌‌‌زیست، آموزش و زیرساخت.

برای دومین سال متوالی این شاخص موارد مربوط به کووید-19 را نیز در خود جای داده است؛ به طوری که شاخص‌‌‌هایی در آن گنجانده شده‌‌‌اند که نشان می‌دهد هر شهر تا چه میزان با افزایش تقاضا برای امکانات مراقبت بهداشتی و با تعطیلی‌‌‌ها و محدودیت‌های ظرفیتی مدارس در این دوران کنار آمده است.

بر اساس این گزارش بازگشت به شرایط عادی تنها محدود به اروپای غربی نبوده است. سه شهر کانادا نیز به 10 شهر برتر زیست‌‌‌پذیر جهان پیوسته‌‌‌اند و شهرهای نیویورک، لس‌‌‌آنجلس و واشنگتن همگی نسبت به سال گذشته با بهبود رتبه روبه‌رو بوده‌‌‌اند. شاخصی که اکونومیست از بازگشت به شرایط عادی ایجاد کرده است، نشان می‌دهد فعالیت در آمریکا و کانادا درحال حاضر 90‌درصد سطح پیش از وقوع همه‌گیری کروناست. این مساله در میانگین زیست‌پذیری جهان منعکس شده است، که تا حد زیادی به شرایط عادی خود بازگشته است.

با بهتر شدن رتبه برخی شهرها، برخی دیگر کاهش رتبه داشته‌‌‌اند. تمام شهرهای چین در رتبه‌‌‌بندی زیست‌‌‌پذیری شهرهای جهان افت کرده‌‌‌اند و شهرهای کشورهای جزیره‌‌‌ای با کنترل‌‌‌های مرزی قوی که سال گذشته امتیاز خوبی داشته‌‌‌اند، امسال افت کرده‌‌‌اند. اوکلند سال گذشته با موارد کم کووید و محدودیت‌هایی که از آن هم کمتر بوده‌‌‌اند، در صدر شهرهای زیست‌‌‌پذیر جهان قرار گرفت. اما در زمان تهیه این گزارش در ماه مارس سویه بسیار مسری اُمیکرون باعث افزایش موارد ابتلا در نیوزلند شد و این شهر با 33 پله سقوط مواجه شد.

تنش میان روسیه و اوکراین نیز بر زیست‌‌‌پذیری شهرها تاثیرگذار بوده است، به طوری که کی‌‌‌یف در رتبه‌بندی سال‌جاری وجود ندارد. با خروج صدها شرکت غربی از روسیه و افزایش سانسور، مسکو و سن‌پترزبورگ با افت 15 و 13 پله‌‌‌ای به رتبه‌‌‌های 80 و 88 سقوط کرده‌‌‌اند. سایر شهرها نیز که تحت‌تاثیر جنگ قرار گرفته‌‌‌اند، مانند بوداپست و ورشو، با افزایش تنش‌‌‌های ژئوپلیتیکی با افت  امتیاز مربوط به ثبات مواجه بوده‌‌‌اند. واحد اطلاعات اکونومیست معتقد است اگر جنگ در سال ‌جاری ادامه پیدا کند، شهرهای بیشتری ممکن است در تامین مواد غذایی و سوخت دچار مشکل شوند و افزایش زیست‌‌‌پذیری سال ‌جاری ممکن است عمر زیادی نداشته باشد.