در این گزارش آمده است: درخواست‌های روسیه مبنی بر اینکه تحریم های اعمال شده از سوی غرب (مرتبط با اوکراین) به مراودات تجاری این کشور با تهران آسیب نرساند، سبب ایجاد شک و تردیدهایی درباره موفقیت احتمالی در مذاکرات هسته ای در وین و همچنین نگرانی های شدیدی در ایران شده است.
ایرانی ها که امیدوارند پس از سال‌ها مواجه بودن با فشارهای آمریکا سرانجام تحریم های این کشور کاهش یابد، در این باره نگرانند که به دست مسکو به گروگان گرفته شده اند، زیرا تهاجم روسیه به اوکراین، این کشور را به کشوری منفور تبدیل کرده است.
تهران روسیه را به عنوان متحدی کلیدی و رکنی در راهبرد “نگاه به شرق” خود قلمداد می کند، اما اظهارات مقامات کرملین طی آخر هفته سبب ایجاد ناباوری و نارضایتی مقامات ایرانی شده است.
محمد مرندی مشاور مذاکره کنندگان ایران در وین، نخستین مقامی بود که به درخواست مسکو واکنش نشان داد. او روز یکشنبه در توئیتی نوشت: “ایران منتظر شفاف سازی مسکو درباره مطالباتش از آمریکا است.”
روز بعد، سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با تکرار سخنان مرندی گفت: “ما مشتاقانه منتظر شنیدن جزئیاتی در ارتباط با سخنان لاوروف از مجراهای دیپلماتیک هستیم.”
او همچنین گفت: “تا به امروز، رویکرد روسیه در ارتباط با مذاکرات وین سازنده بوده است.”
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سخنانی که از آن به عنوان اشاره به روسیه تعبیر می شود, گفت: “اجازه نمی دهیم هیچ عامل خارجی بر منافع ملی کشور در وین تأثیر بگذارد.”
وقتی صحبت از روسیه به میان می آید، مردم ایران عمدتاً ابراز بدبینی می کنند. این برداشتی است که ریشه در تاریخ مشترک دو کشور طی دو قرن گذشته دارد.
طی دو دهه گذشته، اصلاح طلبان درباره تلاش روسیه برای استیلا بر تصمیم گیران در تهران و سوء استفاده از ایران، هشدارهایی صادر کرده اند. مقامات تندرو در ایران همواره این ادعا را رد کرده اند.
اما این موضع جدید روسیه به ادعای اصلاح طلبان اعتبار بیشتری بخشیده و افکار عمومی را که مشتاقانه منتظر بازگشت به توافق هسته ای 2015 است، خشمگین کرده است. تا زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا به صورت یکجانبه از توافق هسته ای ایران خارج نشده بود، این توافق سبب کاهش تحریم های اعمال شده بر ایران شده بود.
احسان سلطانی که یک فعال اصلاح طلب است در سخنانی گفت: “ایران رسماً در عرصه بین المللی به گروگان گرفته شده است.”
یک دیپلمات سابق ایرانی که خواست نامش فاش نشود، در گفتگو با میدل ایست آی گفت درخواست روسیه “عجیب” است.
او گفت مهمترین طرف‌ها ایران و آمریکا هستند و اگر بخواهند این توافقنامه را امضا کنند، روسیه و دیگر کشورهای حاضر در مذاکرات نمی‌توانند کاری انجام دهند.
او گفت: “فکر نمی کنم ایران بتواند چنین توهینی از سوی روسیه را تحمل کند. امیدوارم چنین اظهاراتی از سوی کرملین موجب تغییر در سیاست خارجی ایران شود و این کشور را از کرملین دور کند.”
او در پاسخ به سؤالی درباره اهمیت روسیه در برجام – از آنجایی که مسکو موظف است 20 درصد اورانیوم غنی شده را به خارج از ایران ارسال کند – افزود: “این کار مهمی نیست، زیرا آمریکا و اروپا به راحتی می توانند کشور دیگری را پیدا کنند که این کار را برای ایران انجام دهد.”
از نظر جورجیو کافییرو مدیر عامل شرکت گالف استیت آنالیتیکس Gulf State Analytics – که یک شرکت مشاوره ای در واشنگتن در زمینه خطرات ژئوپلیتیک است – اخلالگری های روسیه در توافق هسته ای نشان می دهد مسکو از احیای برجام سود چندانی نمی برد.
او در گفتگو با میدل ایست آی گفت: “در حالی که ایران به صورتی واضح می خواهد کشورش از لغو تحریم‌ها منتفع شود, روسیه از ادامه انزوای بین‌المللی ایران که از بسیاری جهات با منافع مسکو سازگار است، سود زیادی می برد.”
او افزود: “با توجه به این واقعیت که روسیه نقش مهمی در تلاش‌ها برای نجات برجام ایفا کرده است، مسکو می تواند با بازی با این کارت برای خنثی کردن روند احیای توافق هسته ای به موفقیت برسد. می توان این گونه نتیجه گیری کرد که هرچه وضعیت اوکراین برای روسیه بدتر شود، احتمال اینکه مسکو بر این درخواستش اصرار کند بیشتر می شود. این موضوع چشم انداز دستیابی به برجام را در یک مقطع بسیار حساس به شدت پیچیده می کند.”
به گفته یک دیپلمات سابق ایرانی، احیای توافق هسته ای برجام در حال حاضر به نفع روسیه نیست.
او گفت: “زیرا در صورت لغو تحریم ها و بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی نفت، فشار بر بازار کاهش می یابد و تقاضا برای نفت روسیه تا حدودی کاهش می یابد.”
او تصریح کرد: “اگر روسیه در مذاکرات وین همکاری نکند، این اقدام سبب طولانی شدن مذاکرات می شود و موضوع به نوبه خود تهدیدی برای بقای برجام است، زیرا زمان برای هر دو طرف در حال سپری شدن است. این در حالی است که غرب مدعی است زمان فرار هسته ای ایران در سال آینده به تنها چند هفته خواهد رسید.”
تأثیرات ناشی از تصمیم ایران برای پایبندی به تحریم های اعمال شده آمریکا علیه روسیه می‌تواند بسیار زیاد باشد.
به گفته اندرو کوریبکو تحلیلگر آمریکایی مستقر در مسکو، این روند می تواند آینده شراکت راهبردی آنها و بازار جهانی انرژی را تحت تأثیر قرار دهد.
او گفت: “بدون فشار ناشی از تحریم های ثانویه اعمال شده بر ایران، این کشور و روسیه می توانند به‌عنوان شرکای راهبردی به جای این که رقبای بالقوه ای باشند که ممکن است آمریکا بخواهد آنها را تحریک کند، به طور مشترک می توانند همکاری های بسیار نزدیک تری در بازار جهانی انرژی داشته باشند.”
او افزود: “به همین دلایل، نباید شک کرد روسیه درخواست ارائه شده در ارتباط با تحریم هایش را که اخیراً درباره ایران پس از تحریم ها مطرح شده بود، جدی می‌گیرد، زیرا به نظر می رسد این موضوع برای این کشور از اهمیت راهبردی برخوردار است.”
