چه چیزی باعث شده است که تا به حال نتوانید کسب و کاری برای خودتان راه‌اندازی کنید؟ یا اگر هم کسب و کاری برای خودتان دارید، چرا سرعت رشد آن کند است؟ جواب این سوالات احتمالا یک کلمه است، پول. بدون پول و سرمایه به سختی می‌توان یک کسب و کار را ایجاد و یا آن را گسترش داد. همین مسئله باعث می‌شود که ایده‌های خودمان را به راحتی کنار بگذاریم و سراغ‌شان نرویم.
در صورتی که سرمایه‌ای برای ساخت کسب و کار ندارید، باید از روش‌های مختلف برای کارتان سرمایه جذب کنید. چطور؟ خب روش‌های زیادی برای این کار وجود دارد. اگر شما هم به دلیل نداشتن سرمایه و پول لازم، قید ایجاد کسب و کار خودتان را زده‌اید، این مطلب خیلی به دردتان می‌خورد. در ادامه، راه‌های جذب سرمایه برای کسب و کار را به شما یاد می‌دهیم تا از این طریق بتوانید بیزینس خودتان را راه‌اندازی کنید.
اکثر ما تصور می‌کنیم مهم‌ترین چیز برای ساخت کسب و کار، فقط پول است. درست است که پول تا حد زیادی لازم است، اما داشتن ایده خوب و متفاوت، از سرمایه هم مهم‌تر است. در واقع ایده شما هم نوعی سرمایه محسوب می‌شود. اگر ایده خوبی داشته باشید، دیگران حاضر می‌شوند روی ایده شما سرمایه‌گذاری کنند. به این ترتیب دیگر نیازی به پول ندارید. در مقاله «ایده‌های پولساز برای راه‌اندازی کسب و کار» چندین ایده خیلی خوب برای تاسیس کسب و کار به شما پیشنهاد کردیم. حالا اگر ایده خوبی در ذهن دارید، از طریق راه‌های زیر می‌توانید سرمایه موردنیاز برای عملی کردن آن را جذب کنید.
یکی از راه‌های راحت و سریع برای جذب سرمایه این است که از اقوام و نزدیکان کمک بگیرید. به عنوان مثال جف بزوس موسس فروشگاه اینترنتی آمازون از همین روش برای راه‌اندازی کسب و کار خود استفاده کرد. جف بزوس در مورد ایده کسب و کارش با والدین خود صحبت کرد و آن‌ها متقاعد شدند که 300 هزار دلار سرمایه در اختیار جف قرار دهند. او هم با همین سرمایه یکی از بزرگ‌ترین و پردرآمدترین کسب و کارهای دنیا را راه‌اندازی کرد.
حالا مسئله این‌جاست که چطور نزدیکان را قانع کنیم که روی کسب و کار ما سرمایه‌گذاری کنند؟ تمام روش‌های جذب سرمایه که در این مقاله به آن‌ها اشاره می‌کنیم به یک چیز خیلی مهم نیاز دارند، آن هم ایمان شماست. شما باید اول از همه به کسب و کارتان و موفقیت آن اعتقاد داشته باشید، آن وقت به راحتی می‌توانید به دیگران اطمینان دهید که کارتان درست است. دیگران هم وقتی می‌بینند که شما چقدر مطمئن هستید، به شما اطمینان خواهند کرد.
معمولا متقاعد کردن اقوام و دوستان برای سرمایه‌گذاری در کسب و کارتان خیلی راحت‌تر از متقاعد کردن افراد ناشناس است. به همین دلیل درصد موفقیت شما در این روش خیلی زیاد خواهد بود.
اگر در جذب سرمایه از دیگران موفق نبودید، وام بانکی می‌تواند سرمایه موردنیاز شما را تامین کند. در حال حاضر بانک‌های مختلفی تسهیلات خوداشتغالی و مشاغل خانگی را ارائه می‌کنند. این وام تا سقف 50 و 100 میلیون تومان با کارمزد 4 تا 10 درصد ارائه می‌شود.
البته همانطور که می‌دانید وام گرفتن از بانک به همین راحتی نیست و شرایط خاص خودش را دارد. اول از همه باید واجد شرایط دریافت وام باشید و بعد از آن هم به ازای هر 25 میلیون تومان وام، به یک نفر ضامن رسمی نیاز دارید. مهلت پرداخت وام هم 4 ساله است و به همین دلیل فشار زیادی برای پرداخت قسط به شما وارد نمی‌شود.
در نهایت این نکته را حتما در نظر داشته باشید که کسب و کارهای اینترنتی جزو مشاغلی هستند که وام خوداشتغالی و مشاغل خانگی به آن‌ها تعلق می‌گیرد. پس اگر قصد راه‌اندازی کسب و کار دارید، پیشنهاد می‌کنم کسب و کارتان را به صورت اینترنتی تاسیس کنید. برای ساخت کسب و کار اینترنتی هم می‌توانید مقاله «راهنمای کامل راه اندازی کسب و کار اینترنتی» را مطالعه کنید.
احتمالا با دیدن این بخش می‌پرسید شتاب دهنده چیست و چطور به تاسیس و رشد کسب و کار ما کمک می‌کند؟ جواب سوال این است که شتاب دهنده‌ها کمک می‌کنند تا یک کسب و کار بتواند عملیاتی شود و رشد کند. شتاب دهنده سازمانی است که استارت آپ‌های نوپا را تحت پوشش قرار می‌دهد. این که استارت آپ چه هست و به چه نوع کسب و کاری گفته می‌شود، در این مطلب نمی‌گنجد. به همین دلیل در مقاله «استارتاپ چیست؟» به طور کامل در مورد استارت آپ توضیح دادیم.
قدم اول این است که طرح و ایده کسب و کارتان را برای مراکز شتاب دهنده کسب و کار ارسال کنید. شتاب دهنده‌ها، کسب و کارهای نوپایی که درخواست داده‌اند را بررسی می‌کند. بعد از بررسی‌ها مختلف، در نهایت کسب و کارهایی که به نظرشان درصد موفقیت بالایی دارند را انتخاب می‌کنند. کسب و کارهای انتخاب شده طی دوره چند ماهه، از خدمات شتاب دهنده استفاده می‌کنند.
حالا سوال این‌جاست که خدمات شتاب دهنده اصلا چه هستند؟ شتاب دهنده‌ها در قدم اول سرمایه اولیه لازم برای شروع کسب و کارتان را به شما می‌دهند. در کنار این سرمایه، فضای کار، آموزش و مشاوره هم در اختیار شما قرار می‌دهند تا کسب و کارتان به سرعت رشد کند. شتاب دهنده‌ها دارای مربیان کسب و کار هم هستند که آموزش‌های لازم برای توسعه استارت آپ‌ها را ارائه می‌کنند.
در نهایت شتاب دهنده‌ها معمولا با شکبه سرمایه‌گذاران در ارتباط هستند. این مراکز، کسب و کار شما را به سرمایه گذاران مختلف معرفی می‌کنند و به این ترتیب می‌توانید به راحتی برای کسب و کار خود سرمایه گذار پیدا کنید. در ازای این خدمات، شتاب دهنده درصدی از سهام کسب و کار شما را در اختیار می‌گیرد. این درصد بسته به نوع کسب و کار شما و میزان توسعه‌اش چیزی بین 5 تا 30 درصد است.
البته این نکته را هم باید گفت که شتاب دهنده‌ها فقط مدت محدودی از شما حمایت می‌کنند. در اصل شتاب دهنده تمام امکانات لازم را برای شما فراهم خواهد کرد تا طرح و ایده خودتان را عملی کنید. کسب و کار شما باید در مدت تعیین شده از طرف شتاب دهنده که معمولا 6 ماهه است، کامل شود و به مرحله اجرایی برسد.
اگر می‌خواهید ایده خودتان را از طریق شتاب دهنده‌ها اجرایی کنید، شتاب دهنده‌های شریف، دیموند، تریگ آپ و نوین تک جزو بهترین شتاب دهنده‌های کسب و کار در ایران هستند. پیشنهاد می‌کنم طرح کسب و کارتان را برای این شرکت‌ها بفرستید تا در صورت قبولی، در طرح شتاب دهی آن‌ها شرکت کنید.
سرمایه‌گذاران خطر پذیر یا ریسک پذیر افراد، سازمان‌ها یا شرکت‌هایی هستند که روی کسب و کارهای نوپا و استارت آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. این سرمایه‌گذاران با هدف کسب سود در کسب و کارهایی که در مراحل ابتدایی فعالیت هستند سرمایه‌گذاری کرده و در ازای این کار درصدی از سهام شرکت را دریافت می‌کنند.
از آن‌جا که سرمایه‌گذاری در کسب و کارهای نوپا که هنوز بازدهی آن‌ها مشخص نیست ریسک بالایی دارد، به این سرمایه‌گذارها خطر پذیر یا ریسک پذیر می‌گویند. سرمایه‌گذاران خطر پذیر نقدینگی زیادی را وارد کسب و کارها می‌کنند تا سرعت رشد آن‌ها بیشتر شود. هدف سرمایه‌گذاران خطر پذیر رسیدن به سودهای زیاد است. از آن‌جا که این سرمایهگذران سهام‌دار محسوب می‌شوند، می‌توانند در مورد برنامه‌ها و طرح‌های کسب و کار نظر بدهند.
در سال‌های اخیر صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطر پذیر به وجود آمده است که نقش مهمی در تغذیه مالی کسب و کارهای نوپا دارند. سرمایه‌گذاران خطر پذیر مختلف پول خود را در این صندوق‌ها قرار می‌دهند و این صندوق‌ها سرمایه را در کسب و کارهای واجد شرایط سرمایه‌گذاری می‌کنند. در واقع صندوق سرمایه‌گذاری خطر پذیر یک واسط بین سرمایه‌گذار و کسب و کار است.
شرکت سرآوا معروف‌ترین و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خطر پذیر ایران است که در دیجی کالا، علی بابا، بازار، دیوار، بلد و کسب و کارهای دیگر سرمایه‌گذاری کرده است. تعداد زیادی سرمایه‌گذار خطر پذیر دیگر در ایران وجود دارد که همواره در حال پیدا کردن کسب و کارهای آینده‌دار برای سرمایه‌گذاری هستند. این نوع از سرمایه‌گذاران معمولا در ایده‌های نو و تکنولوژی‌های جدید سرمایه‌گذاری می‌کنند که رقابت در آن‌ها کمتر است. پس اگر ایده کسب و کار شما هم جدید است، به احتمال زیاد می‌توانید نظر سرمایه‌گذاران خطر پذیر را جلب کنید.
سرمایه‌گذاری جمعی یا Crowdfunding روشی است که کسب و کارها سرمایه موردنیاز خود را از طریق سرمایه‌های کوچک اما پرتعداد افراد عادی جذب می‌کنند. این نوع جذب سرمایه معمولا از طریق پلتفرم‌های اینترنتی انجام می‌شود. سایت کیک استارتر (Kickstarter) معروف‌ترین پلتفرم سرمایه‌گذاری جمعی در دنیاست که کسب و کارهای زیادی سرمایه خود را از این طریق تامین کرده‌اند.
سرمایه‌گذاری جمعی به این صورت است که شما طرح کسب و کار، پروژه یا محصول خودتان را در سایت‌های سرمایه‌گذاری جمعی ثبت می‌کنید و سرمایه موردنظرتان را هم مشخص می‌کنید. حالا افراد مختلف می‌توانند هر مبلغی که می‌خواهند را در طرح شما سرمایه‌گذاری کنند. اگر تمام سرمایه درخواستی شما تامین شود، پلتفرم سرمایه‌گذاری جمعی این مبلغ را به شما می‌دهد تا فعالیت‌تان را آغاز کنید.
در این روش ممکن است صدها یا هزاران نفر در کسب و کار شما سرمایه‌گذاری کنند. مبلغ سرمایه‌گذاری هم کاملا متفاوت است. مثلا ممکن است فردی 10 هزار تومان و دیگری 10 میلیون تومان به کسب و کار شما پرداخت کند. در ایران هم پلتفرم‌هایی برای سرمایه‌گذاری جمعی به وجود آمده‌اند، اما نتوانستند فرهنگ سرمایه‌گذاری جمعی را وارد کنند و خیلی موفق نبودند.
شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که این نوع سرمایه‌گذاری چه سودی برای افراد سرمایه‌گذار دارد. سرمایه‌گذاری جمعی مدل‌های مختلفی دارد که با آن‌ها بیشتر آشنا می‌شویم.
در این حالت، سرمایه‌گذاران جمعی در ازای هزینه‌ای که پرداخت می‌کنند انتظار سودی را ندارند. این روش بیشتر برای طرح‌های خیریه استفاده می‌شود. مثل یک پروژه ساخت مدرسه که با سرمایه‌گذاری جمعی مردم انجام می‌شود و تنها پاداش معنوی برای سرمایه‌گذاران دارد.
در این نوع از سرمایه‌گذاری جمعی، کسب و کار در ازای دریافت سرمایه به افراد سرمایه‌گذار پاداش می‌دهد. این پاداش حتی می‌تواند بسته به میزان سرمایه‌گذاری افراد، متفاوت باشد. مثلا یک کسب و کار قصد دارد نوعی ظرف گرم کننده غذا تولید کند. این کسب و کار می‌تواند به ازای حمایت تا مبلغ 100 هزار تومان، کد تخفیف 20 درصدی در اختیار سرمایه‌گذار قرار دهد. اگر مبلغ حمایت از 500 هزار تومان بیشتر بود، کد تخفیف 50 درصدی خرید همین محصول را به سرمایه‌گذار می‌دهد.
حتی می‌توان برای سرمایه‌گذاری‌های زیاد، خود محصول را به صورت رایگان به سرمایه‌گذار داد. به این ترتیب مردم تشویق می‌شوند تا در پروژه شما سرمایه‌گذاری کنند و شما هم به راحتی سرمایه موردنیاز خودتان را جمع‌آوری می‌کنید.
در این مدل، کسب و کاری که برای جذب سرمایه درخواست داده است آن را به صورت وام دریافت می‌کند. در این نوع از سرمایه‌گذاری جمعی، کسب و کار باید در زمان مشخص شده اصل پول و بهره آن را به سرمایه‌گذاران پس دهد. نتیجه این است که سرمایه موردنیاز کسب و کار تامین می‌شود و سرمایه‌گذار هم بابت وامی که داده است سود دریافت می‌کند.
در این روش، سرمایه‌گذاران به ازای میزان سرمایه‌گذاری در کسب و کار، درصدی از سهام آن را دریافت می‌کنند. در این نوع از سرمایه‌گذاری جمعی، سرمایه‌گذاران در اصل نوعی سرمایه‌گذار خطر پذیر هستند. در نتیجه سود سرمایه‌گذار به رشد کسب و کار بستگی دارد. اگر کسب و کار بتواند پیشرفت کند و مشتریان زیادی پیدا کند، سرمایه این افراد هم چندین برابر می‌شود. البته در بعضی از موارد کسب و کار سهام خود را مستقیم ارائه نمی‌کند و فقط سود سهام را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهد.
فرشته سرمایه‌گذار یا ANGEL INVESTOR افرادی هستند که معمولا با سرمایه شخصی خودشان روی کسب و کارهای نوپا و استارت آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند. احتمالا این سوال برای شما پیش می‌آید که فرشته سرمایه‌گذار چه تفاوتی با سرمایه‌گذار خطر پذیر دارد؟ فرشتگان سرمایه‌گذار معمولا افراد ثروتمندی هستند که بخشی از دارایی خودشان را در اختیار استارت آپ‌های جدید قرار می‌دهند و در عوض مقداری از سهام آن کسب و کار، چیزی بین 20 تا 40 درصد را دریافت می‌کنند.
تفاوت این افراد با سرمایه‌گذارهای خطر پذیر این است که یک شرکت، سازمان یا صندوق نیستند و به صورت شخصی سرمایه‌گذاری می‌کنند. علاوه‌بر این معمولا میزان سرمایه کمی را وارد کسب و کارها می‌کنند. ویژگی فرشتگان سرمایه‌گذاری این است که معمولا قبل از اجرای طرح کسب و کار، در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذارهای خطر پذیر بعد از اجرایی شدن طرح کسب و کارها یا تولید نمونه اولیه محصول، سرمایه‌گذاری خواهند کرد.
به عنوان نمونه پیتر تیل اولین کسی بود که در فیسبوک سرمایه‌گذاری کرد و فرشته سرمایه‌گذار این شرکت بود. او در فاز اول 500 هزار دلار به این شرکت سرمایه وارد کرد که 10 درصد از سهام آن را گرفت. امروز، این مقدار از سهام فیسبوک حدود میلیاردها دلار ارزش دارد و ثروت پیتر تیل ده‌ها برابر شده است.
نکته مهمی که در جذب سرمایه برای کسب و کارتان باید بدانید این است که ایده شما و نحوه ارائه آن تاثیر خیلی زیادی روی سرمایه‌گذاران دارد. همانطور که در متن هم گفتیم، سرمایه‌گذارها معمولا سهام یا درصدی از سود کسب و کار را از شما می‌خواهند. به همین دلیل سود شما و میزان مشارکت‌تان در کسب و کار کمتر می‌شود. بنابراین بهتر است کسب و کار خودتان را با کمترین هزینه ایجاد کنید تا نیازی به سرمایه‌گذار نداشته باشید.
