ایده‌های جدید و جذاب باعث می‌شوند تا افراد به فکر راه‌اندازی کسب و کار جدید بیفتند. ایده‌ای که طی آن قرار است یک محصول، خدمات و یا برنامه مناسب برای مشتریان و متقاضیان ارائه شود و راهی برای کسب درآمد به وجود بیاید. احتمال دارد در اثر گذر زمان و رشد پروژه، تعداد کارکنان و مشتریان افزایش یافته و اهداف کسب و کار توسعه پیدا کند تا قادر به پاسخگویی نیازهای مشتریان و بازار باشد. برای انجام تمامی این مراحل نیاز به جذب سرمایه خواهد بود.
در حقیقت برای روشن نگه داشتن چراغ این کسب و کار و توسعه محصولات و خدمات نیاز به جذب سرمایه و سرمایه‌گذار حرفه‌ای و متخصص می‌باشد. در این مقاله قصد داریم تا به شما بگوییم چگونه می‌توان قدم‌های اولیه را محکم و درست برداشت تا نظر سرمایه‌گذاران را به ایده‌ها و کسب و کارهای نوپا جلب کرد. اگر شما هم در فکر راه‌اندازی بیزینس خود هستید اما سرمایه کافی برای اینکار ندارید تا آخر مطالب همراه ما باشید تا به شما بگوییم چگونه و از چه طریق برای ایده‌هایتان سرمایه جذب کنید.
داشتن یک ایده متفاوت و جذاب مانند یک سرمایه بوده و دیگران را متقاعد می‌سازد تا بر روی اجرا و عملی شدن آن ایده سرمایه گذاری کنند. نکته‌ای که وجود دارد این است که یک بیزینس تا یک زمان مشخص می‌تواند با بودجه محدود توسعه پیدا کند و بعد از یک دوره خاص نیاز به جذب سرمایه بیشتر دارد؛ لذا شما باید مهارت‌های لازم را برای جذب سرمایه‌گذار در فاز‌های مختلف پروژه داشته باشید. در ادامه مطالب به بررسی راهکارها و روش‌های جذب بودجه مورد نیاز برای عملی سازی ایده‌ها خواهیم پرداخت.
مسلما جذب سرمایه یکی از مهم‌ترین قسمت‌های هر کسب و کار است که می‌تواند باعث توسعه و رشد آن شود اما رسیدن به یک پول مشخص نباید تنها هدف شما باشد. برای کسب موفقیت باید با افراد زیادی ارتباط برقرار کنید و از تجریبات آن‌ها بهره‌مند شوید؛ لذا برای اجرای هر ایده باید سرمایه‌گذار متناسب با آن را پیدا نمایید.
تصور کنید که برای جذب سرمایه‌گذار به سراغ افراد سنتی بروید و به آن‌ها بگویید که شما حدود 1میلیارد در بیزینس من سرمایه‌گذاری کن و 2 سال بعد، 4 میلیارد دریافت کن! در چنین شرایطی نه تنها کمکی به استارت‌آپ نکرده‌اید، بلکه احتمال دارد با مشکلات زیادی مواجه شوید؛ لذا برای دریافت سرمایه به سراغ کسانی بروید که با مفهوم و اقتضائات کسب و کار شما آشنا باشند. در نتیجه، هنگام جذب سرمایه احساسی عمل نکنید و زمان کافی را برای پیدا کردن سرمایه‌گذار مناسب صرف کنید تا در آینده با مشکل مواجه نشوید.
یکی از اصلی‌ترین المان‌های تاثیرگذار در مراحل جذب سرمایه، نحوه ارائه ایده است. نحوه ارائه شما آنقدر حائز اهمیت می‌باشد که تاثیری مستقیم بر روی احتمال جذب سرمایه‌گذار برای کسب و کار خواهد داشت.
ارائه ایده اولین قدم برای برقراری ارتباط میان صاحب ایده و سرمایه‌گذاران است. تصور کنید که ناب‌ترین و جذاب‌ترین ایده را دارید اما نحوه ارائه آن و استفاده از کلمات صحیح را نمی‌دانید. در چنین شرایطی شانسی برای موفقیت نخواهید داشت. در حالی که صاحبین ایده‌های نه چندان بکر تنها به دلیل آنکه به درستی ایده خود را ارائه کرده‌اند، موفق می‌شوند تا نظر سرمایه‌گذاران بزرگ و متخصص را به خود جلب کنند.
شما در ذهن سرمایه‌گذاران نیستید و ذهنیت آن‌ها نسبت به ایده شما نتها از طریق صحبت‌های شما شکل می‌گیرد؛ لذا فن بیان و نحوه ارائه است که باعث ایجاد تفاوت ایده شما با رقبا می‌شود. همچنین، صاحبان سرمایه بیشتر جذب ایده‌های منحصر به فرد می‌شوند؛ لذا، برای برجسته‌سازی ایده خود نسبت به سایر رقبا باید مزایا و دلایل برتری کار خود را به طور واضح بیان کنید. تنها در صورت بیان نقاط قوت و تفاوت‌ها می‌توانید موفق به جذب سرمایه شوید.
برای مثال، ایده و طرح پروژه را در قالب یک داستان جذاب برای حضار ارائه دهید. در این داستان باید مشکلاتی که با عملی سازی طرح شما برطرف می‌شود را بیان کنید. این کار باعث ترغیب سرمایه‌گذاران به همکاری با شما می‌شود. همچنین، اگر در این مسیر آزمایش و یا تحقیقی انجام داده‌اید، اطلاعات و داده‌های واقعی را در اختیار صاحبین سرمایه قرار دهید تا حس اعتماد آن‌ها برانگیخته شود.
از دیگر افرادی که در مراحل جذب سرمایه نقشی پررنگ ایفا می‌کند، فرشته سرمایه گذار است. فرشته سرمایه‌گذار فردی ثروتمند است که در ازای سرمایه خود انتظار دریافت مقداری سهام از آن کسب و کار دارد. همچنین، سرمایه گذار فرشته علاوه بر تامین بودجه کسب و کارهای نوپا در بخش‌های مختلف از جمله جذب نیرو، امور مالی، تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و… به کسب و کارها مشاوره خواهد داد.
فرشته سرمایه‌گذار قبل از اجرای ایده در کسب و کارهای نوپا و استارتاپ سرمایه‌گذاری می‌کند و همچنان پشتیبانی خود را تا بعد از رسیدن کسب و کار به مرحله رشد و توسعه ادامه می‌دهد. از طرف دیگر، سرمایه‌گذاران فرشته در نقش یک مشاور و مربی کارآفرین، دانش خود را در اختیار صاحبین کسب و کار قرار داده و به آن‌ها نشان می‌دهند که چگونه می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن به موفقیت برسند. بر خلاف تصور اکثر افراد، سرمایه‌گذاران فرشته، میلیونرها و یا افراد مشهور نیستند. فرشتگان می‌توانند افرادی مانند وکلاء، پزشکان و یا صاحبین کسب و کار باشند که در میان دوستان و خانواده شما قرار دارند.
یکی از تفاوت‌های فرشته سرمایه‌گذار با دیگر سرمایه‌گذاران این است که شرایط جذب سرمایه از طریق حمایت مالی فرشته سرمایه‌گذار بسیار انعطاف‌پذیرتر و آسان‌تر است. آن‌ها بر روی کسب و کارهای کوچک که چشم انداز رشد بالایی دارند، سرمایه‌گذاری می‌کنند.
شاید این سوال برایتان پیش بیاید که “چرا فرشتگان سرمایه‌گذار ریسک همکاری را به جون می‌خرند؟” همانطور که در مطالب فوق عنوان کردیم یکی از انواع روش‌های جذب سرمایه، تامین مالی مبتنی بر فرشته سرمایه‌گذار است. توجه داشته باشید که صاحبین سرمایه و فرشتگان سرمایه‌گذار تمام ریسک را به جان می‌خرند؛ زیرا انتظار کسب سود زیاد از این سرمایه‌گذاری را دارند. برای مثال، سرمایه‌گذاران فرشته در یک کسب و کار نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند و توقع دارند که حدود 10 الی 15 درصد سرمایه آن‌ها برگردد. همین موضوع باعث می‌شود تا آن‌ها بر ریسک سرمایه‌گذاری غلبه کنند. فراموش نکنید که سرمایه‌گذاران فرشته از دارایی شخصی خود در معاملات استفاده می‌کنند و ممکن است که این دارایی را با استفاده از تجارت‌های گوناگون کسب کرده باشند؛ لذا تجربه زیادی در این حوزه دارند و می‌دانند در کجا باید ریسک کرد و چه زمان باید از ریسک دور بود.
از دیگر افرادی که در مراحل جذب سرمایه برای کسب و کار به صاحبان ایده کمک می‌کنند تا کسب و کار خود را هرچه سریع‌تر رشد و توسعه دهند، شتاب دهنده‌ها (accelerator ) می‌باشند. شتاب دهنده‌ها معمولا سازمان‌هایی با برنامه 3 الی 6 ماهه هستند و کار اصلی آن‌ها تامین مالی و ارائه خدماتی همچون مشاوره به صاحبین ایده و کارآفرینان است، گاهی هم فضای کاری مخصوص خود را در اختیار استارتاپ‌های نوپا قرار می‌دهند. در حقیقت هدف شتاب‌دهنده‌ها تحت پوشش قرار دادن کسب و کارهای نوپا و کمک به رشد آن‌ها است.
برای بهره‌مندی از حمایت‌های شتاب‌دهنده‌ها باید در گام اول ایده کسب و کارتان را برای سازمان‌ها ارسال کنید. سپس آن‌ها علاوه بر سرمایه اولیه، خدماتی همچون فضای کار، آموزش و نیز مشاوره‌های تخصصی برای اجرایی کردن ایده و رشد کسب و کار به شما ارائه خواهند کرد.
از طرف دیگر، شتاب‌دهنده‌ها با صاحبین سرمایه و دیگر سازمان‌ها در ارتباط هستند و با معرفی شما به سرمایه‌گذاران برای جذب سرمایه در رشد و دیده شدن کسب و کار شما نقشی پررنگ ایفا می‌کنند. توجه داشته باشید که شتاب دهنده مانند فرشته نگهبان در ازای سرمایه و خدماتی که به شما داده است، درصدی از سهام شما را در اختیار می‌گیرد.
خبر خوب این است که امروزه شرکت‌های شتاب دهنده زیادی در سراسر دنیا در حال فعالیت هستند که می‌توانید برای جذب سرمایه به سراغ آن‌ها بروید. شرکت‌هایی مانند Alchemist، Dreamit، Surge، Healthbox و Health Wildcatters از جمله شتاب‌دهنده‌های برتر در سطح دنیا هستند. همچنین، از سال 1393 مفهوم شتاب دهنده در ایران معنا پیدا کرد و شرکت‌هایی مانند آواتک، داوین، دیموند و مپس باهدف تامین سرمایه مورد نیاز کسب و کارهای فعال، فعالیت خود را آغاز کردند.
همانطور که در مطالب فوق عنوان کردیم، حمایت شتاب‌دهنده‌ها محدود است. اینجاست که سرمایه‌گذار خطر پذیر که معادل انگلیسی آن Venture Capitalist است با دست پر وارد میدان می‌شود. شاید بپرسید چرا به این دسته از سرمایه‌گذاران حقوقی و حرفه‌ای ” سرمایه‌گذارخطر پذیر می‌گویم؟ “
توجه داشته باشید که هیچگونه ضمانتی از سمت کسب و کارها در برابر پرداخت اصل و سود سرمایه جذب شده به سرمایه‌گذاران داده نخواهد شد. در حقیقت این دسته از سرمایه‌گذاران در تمام سود و زیان شریک خواهند بود. مراحل جذب سرمایه از سرمایه‌گذار خطرپذیر بدین صورت است که سرمایه‌گذار در گام نخست طرح اولیه، جریان درآمدی، میزان هزینه‌ها و بازار آینده را بررسی کرده و بعد از آن تمایل خود را نسبت به سرمایه‌گذاری و همکاری بیان می‌کند.
در واقع، سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر و یا همان خطرپذیر از همان ابتدای کار که هنوز بازدهی بیزینس مشخص نیست، به مدت محدود که معمولا 3 تا 7 سال است، در پروژه سرمایه‌گذاری می‌کند. او با هدف کسب سود و درآمدهای زیاد، تمامی خطر‌ها را به جون می‌خرد و سرمایه خود را در اختیار صاحبین ایده قرار می‌دهد.
از طرف دیگر، کسب و کارهایی که برای جذب سرمایه به تزریق سرمایه به صورت مشارکتی نیاز دارند می‌توانند به سراغ صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر(VC Fund) که توسط موسسات سرمایه‌گذاری خطر پذیر تاسیس شده، بروند. این دسته از صندوق‌ها براساس آیین‌نامه و اهداف خود در پروژه‌های نوپا به صورت خطرپذیر مشارکت می‌کنند.
سرمایه‌گذاری خطرپذیر یا جسورانه براساس اینکه تا چه میزان کسب و کار بالغ شده است به سه دسته زیر تقسیم می‌شود :
صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر منابع مالی و سرمایه خود را از طریق موسسات مالی و اعتباری خصوصی، سرمایه‌گذاران خارجی، سرمایه گذاران شخصی و … تامین می‌کنند؛ لذا از نظر مالی هیچگونه کمبودی ندارند و می‌توانند به راحتی، میزان سرمایه مور نیاز صاحبین کسب و کار را تامین کنند. اما ترجیح می‌دهند تا مقادیر کمتری از بودجه را در تعداد زیادی کسب و کار فعال سرمایه‌گذاری کنند؛ زیرا، در چنین شرایطی شانس آن‌ها برای کسب سود افزایش می‌یابد.
یکی از رایج‌ترین سوالات صاحبین کسب و کار این است که ” کدام سرمایه‌گذار برای ما مناسب‌تر است؟ سرمایه‌گذار خطرپذیر یا شتاب دهنده! “
در این بخش قصد داریم تا با بررسی این دو سرمایه‌گذار با یکدیگر به سوال فوق جواب دهیم. به طور کلی، تفاوت میان سرمایه‌گذاران خطرپذیر و شتاب دهنده در مراحل جذب سرمایه به شرح زیر است :
سرمایه‌گذاران خطرپذیر از همان ابتدا به کسب و کارها کمک می‌کنند و در اکثر موارد در زمینه‌های مختلف مانند تدارکات، فناوری و… مانند یک حامی کنار صاحبین کسب و کار خواهند بود. در صورتی که تمرکز شتاب‌دهنده‌ها بیشتر بر روی شبکه سازی، آموزش، ایجاد فضای کاری و جذب سرمایه از شرکت‌ها و سازمان‌های متقاضی است.
اکثر شتاب‌دهنده‌ها از شما می‌خواهند تا در اجرا برنامه و مراحل جذب سرمایه به صورت حضوری با آن‌ها ملاقات داشته باشید. در صورتی که برای همکاری با سرمایه‌گذار خطرپذیر معمولا نیازی به ملاقات‌های حضوری نخواهد بود.
به طور کلی سرمایه‌گذار خطرپذیر از همان ابتدا از ایده‌های داخلی استارتاپ حمایت می‌کند تا به ثمر برسند. در صورتی که پشتیبانی اکثر شتاب‌دهنده‌ها بعد از درآمد اولیه کار و تولید آغاز می‌شود.
حمایت مالی شتاب‌دهنده‌ها در مقایسه با سرمایه‌گذار پرخطر، کوتاه مدت است. شتاب‌دهنده‌ها معمولا حدود 3 الی 6 ماه همراه کسب و کار هستند. در صورتی که سرمایه‌گذار پرخطر در بلند مدت از کسب و کار حمایت می‌کند.
سرمایه‌گذاری جمعی که معادل انگلیسی آن Crowdfunding است به فعالیتی گفته می‌شود که در بستر اینترنت صورت می‌گیرد و طی آن فعالیت، مبلغی جزئی از تعدادی سرمایه‌گذار جمع‌آوری می‌شود تا میزان سرمایه مورد نیاز برای اجرای پروژه تامین گردد. این دسته از سرمایه‌گذاران احتمال دارد که از دوستان، آشنایان، خانواده‌ها و یا حتی مشتریان استارتاپ باشند.
برای جذب سرمایه از این طریق باید ایده‌هایتان را برای مخاطبین ارائه دهید و از بسترهای مختلف از جمله شبکههای اجتماعی برای متقاعد سازی سرمایه‌گذاران استفاده کنید.
سرمایه‌گذاری جمعی را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد :
در این روش از جذب سرمایه و تامین بودجه، سرمایه‌گذاران بدون آنکه انتظار بازگشت پول خود و سود آن را داشته باشند در پروژه‌ها مشارکت می‌کنند. برای مثال، سال‌های زیادی است که ویکی پدیا به عنوان یک دانشنامه مستقل و آزاد فعالیت خود را آغاز کرده است و تا به امروز برای تامین منابع مالی مورد نیاز و بهبود ارائه خدمات خود از روش جذب سرمایه جمعی رایگان و یا اهدایی استفاده کرده است.
در این روش، سرمایه‌گذاران در ازای دریافت یک پاداش مشخص از پروژه یک مقدار بودجه در اختیار کسب و کارها قرار می‌دهند. برای مثال، صاحبین کسب و کار برای جذب سرمایه به سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌دهند که در ازای دریافت محصولات آن شرکت در خط جدید تولید سرمایه‌گذاری می‌کنند.
وام گرفتن یکی دیگر از انواع روش‌های جذب سرمایه برای تامین بوجه مورد نیاز کسب و کارهای فعال است. در این روش، فرد سرمایه‌پذیر، مبلغ جمع آوری شده را به عنوان وام از صاحبین سرمایه قرض می‌گیرد و با آن‌ها توافق می‌کند که اصل پول و سود آن را در زمانی معین برگرداند.
در روش تامین مالی مبتنی بر سهام، صاحبین سرمایه با تامین بودجه یک پروژه در مالکیت آن پروژه سهیم می‌شوند و به نوعی سهام‌دار آن پروژه خواهند شد. به طور معمول، سرمایه‌پذیران در همان ابتدا، صاحبین سرمایه را از مزایا، معایب و ریسک‌های کسب و کار آگاه می‌سازند و در نهایت سرمایه‌گذاران با در نظر گرفتن تمامی جوانب و شرایط تصمیم می‌گیرند که در پروژه سرمایه‌گذاری کنند یا خیر!
همانطور که می‌دانید دلیل شکست بسیاری از کسب و کارهای جدید که حتی یک ایده بکر و تیمی ماهر دارند این است که در جذب سرمایه مورد نیاز و یا انتخاب منابع مناسب برای تامین سرمایه دچار مشکل می‌شوند. از طرف دیگر، استارت‌آپ‌ها مانند یک درگاه دو طرفه عمل می‌کنند و اکثر صاحبین سرمایه در ازای سرمایه‌گذاری، درصدی سهم و یا سود از کسب و کارها را طلب می‌کنند که نتیجه آن کاهش سود و میزان مشارکت صاحبین مشاغل در کسب و کار خواهد بود. برای مثال، صاحبین کسب و کار در ازای پرداخت چیزی مانند درصدی از سهام قادر به دریافت و جذب سرمایه خواهند بود. به همین خاطر، قبل از هرگونه اقدام مشخص نمایید که هدف شما از جذب سرمایه‌گذار چیست و چه چیزی را در قبال سرمایه به او خواهید داد. همچنین، در گام اول باید راه‌ها و روش‌های استقراض با کمترین میزان ریسک را مشخص نمایید.
ما در این مقاله انواع روش‌های جذب سرمایه برای راه اندازی وادامه فعالیت استارتاپ و کسب و کارهای جدید را ارائه کردیم و امیدواریم که روش‌های فوق در راه‌اندازی کسب و کار و عملی کردن ایده‌هایتان موثر واقع شود.
همانطور که می‌دانید سرمایه‌گذار خطرپذیر یکی از عوامل موثر در رشد و توسعه کسب و کارهای نوپا است. از جمله معروف‌ترین سرمایه‌گذاران خطر پذیر در ایران در سال‌های اخیر می‌توان به مجموعه اسمارت آپ، برکت، حرکت اول، آفرینش و حصین اشاره کرد.
همانطور که در مطالب فوق عنوان شده است، هدف سرمایه‌گذاران کسب سود و درآمد است و به دنبال گرفتن درصدی سهام و یا مبلغی سود هستند. اما اینکه کدام‌یک از این دو مورد پیش بیاید، بستگی به توافق میان سرمایه‌گذار و شما دارد.
شکوفایی یک ایده در دوره‌های مختلف نیاز به جذب سرمایه دارد و در بهترین حالت، تنها یک کسب و کار از میان 10 بیزینس موفق به سوددهی بالا و افزایش بازدهی خواهد شد. یک فرشته سرمایه‌گذار به خوبی می‌داند که احتمال دارد تمام دارایی‌های خود را در این مسیر از دست بدهد، با این حال تمامی ریسک‌ها را می‌پذیرد.
دریافت بازده بسیار بالا در ازای سرمایه‌گذاری هوشمندانه در شرایط پرریسک یکی از مشوق‌های اصلی برای سرمایه‌گذاران و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر است.
