شیگرو بان معمار مشهوری است که در سال 1957 در ژاپن متولد شده است. او با استفاده از مصالح نوآورانه، رویکرد تجربی و پیوند عناصر معماری ژاپنی و غربی، آثار خود را متمایز کرده است. بان در سال 2014 به عنوان سی و هفتمین دریافت کننده جایزه معماری پریتزکر معرفی شد. هیئت داوران پریتزکر از او به عنوان “… معلم متعهدی که نه تنها الگویی برای نسل جوان است، بلکه الهام بخش” نام برد.
کار ابتکاری شیگرو بان با کاغذ، به ویژه لوله های کاغذ مقوایی بازیافت شده، که برای ساخت سرپناه ها، خانه ها و سازه های موقت سریع و کارآمد استفاده می شود، مشهورترین موضوع شناخته شده درباره او است. تولید و استفاده از چنین مواد نوآورانه و پروژه های بشردوستانه او امضای رویکرد معماری بان است. هیئت داوران پریتزکر در مورد تعهد او به مسائل اجتماعی و پروژه‌هایش مانند پناهگاه‌ها یا سازه‌های معاصر پس از بلایای طبیعی ویرانگر چنین اظهار نظر می‌کنند: «وقتی فاجعه رخ می‌دهد، او اغلب از ابتدا آنجاست.» رویکرد نوآورانه او در مورد خانه های چوبی کاغذی به عنوان پاسخی به یک فاجعه اولین بار پس از زلزله کوبه در سال 1995 تولید شد و از آن زمان او اغلب از ابتدا در منطقه فاجعه بوده است. برخورد اخیر پس از زلزله ویرانگر ترکیه بود.
او در حالی که به دلیل رویکردش به سازه‌های موقت در معماری امدادرسانی در بلایای طبیعی شهرت دارد، پروژه‌های دائمی معروف مختلفی با عملکردهای مختلف مانند خانه‌های شخصی، مراکز اجتماعی، آپارتمان‌ها و برج‌ها نیز دارد. او برای نسل جوان سخنرانی می کند و تمایل خود را برای استفاده از دانش و تجربه خود نه تنها برای مردم ممتاز بلکه برای عموم مردم ابراز می کند. موضوعات و گفتمان‌هایی درباره پایداری، طراحی اجتماعی و استفاده از معماری به عنوان ابزاری اجتماعی و محیطی برای ارائه راه‌حل‌هایی برای افزایش بحران‌ها به جای حرفه‌ای که ناشی از منافع اقتصادی است، اخیراً رایج شده‌اند.
شیگرو بان، به این معنا، از این نوع معماری از آثار اولیه خود دفاع می کند. بر اساس این رویکرد، این مقاله قصد دارد زندگی اولیه و حرفه شیگرو بان، رویکرد فلسفی، معماری لوله کاغذی و برخی از معروف ترین پروژه های او را خلاصه کند.
اوایل زندگی و شغل
شیگرو بان به عنوان فرزند والدینی که به هنر و مد علاقه دارند، در یک رابطه نزدیک با طراحی بزرگ شد. پس از اینکه در سنین پایین مجذوب کارهای نجاران سنتی شد، می خواست نجار شود. استعداد او در هنر و صنایع دستی و شناخت در دوران مدرسه باعث شد که او بخواهد یک معمار شود. اولین قدم او در معماری، به‌ویژه مدل‌های سازه با استفاده از کاغذ، چوب و بامبو، کلاس‌های عصرانه در مدرسه آمادگی دانشگاه بود. در دوران مدرسه عصر خود، معلم او توموهارو ماکابه بود. با راهنمای ماکابه، بان به مقاله ای در مورد جان هیدوک که رئیس دانشکده معماری کوپر یونیون در نیویورک بود، به عنوان معمار کاغذ، برخورد کرد. برخورد او با مدل ها و نقشه ها آنقدر برایش انقلابی بود که تصمیم گرفت به آمریکا برود و در رشته معماری در کوپر یونیون تحصیل کند.
به همین دلایل، ابتدا تحصیل خود را در مؤسسه معماری کالیفرنیای جنوبی آغاز کرد و سپس به دانشکده معماری کوپر یونیون رفت. او زیر نظر جان هیدوک، که یکی از پنج نیویورک بود و در سال 1984 فارغ التحصیل شد، تحصیل کرد. شیگرو بان نه تنها اصول معماری را از هجدوکی آموخت، بلکه به خلق شعر سه بعدی و شعرهای معماری نیز علاقه مند شد.
بان همچنین از ذهن تجربی هیدوک تأثیر ماندگاری گرفت. راه حل های ساختاری منحصر به فرد بان با اکتشافات رسمی او با مصالح ساختمانی اولیه آغاز شد. یکی از رویکردهای کلیدی بان، موضوع ساختار نامرئی است. او ترجیح نمی دهد آشکارا عناصر ساختاری را بیان کند، بلکه پیشنهاد می کند آن را در طراحی بگنجانید. بنابراین او همیشه به جدیدترین مصالح و تکنیک ها نیست، بلکه به بیان مفهوم پشت ساختمان می پردازد.
رویکرد معماری و فلسفه طراحی
رویکرد شیگرو بان به معماری را می توان به عنوان تمرکز بر سادگی، عملکرد و انعطاف پذیری توصیف کرد. یکی از گفتارهای مهم او در مورد معماری این است که معتقد است معماری باید پاسخگوی نیازهای کاربران باشد و باید برای بهبود زندگی مردم طراحی شود.
او به عنوان یک معمار ژاپنی از مضامین و روش های مختلفی که در معماری سنتی ژاپن یافت می شود استفاده می کند. ایده یک “طبقه جهانی” که اجازه می دهد فضای مداوم بین تمام اتاق ها وجود داشته باشد یکی از این موارد است. تحصیلات او زیر نظر هیدوک به طرق مختلف بر بان تأثیر گذاشت. دیدگاه‌های عقل‌گرایانه در مورد معماری هیدوک، بان را راهی برای بازبینی مدرنیسم غربی کرد. با میراث او از معماری ژاپنی و تحصیلات و تأثیرات غربی، می توان گفت که شیگرو بان ترکیبی از هر دو را ایجاد کرده است. او به یکی از شناخته شده ترین معماران ژاپنی تبدیل شده است که ترکیبی از مضامین و روش های معماری غربی و شرقی را می پذیرد.
انتخاب متریال شیگرو بان در طرح هایش نیز رویکرد پایدار او را به معماری برجسته می کند. او بر اهمیت استفاده از مواد محلی و مشارکت دادن جوامع محلی در پروژه های خود تاکید می کند. او معتقد است که معماران در قبال مسائل زیست محیطی و اجتماعی مسئول هستند. بنابراین شهرت استفاده نوآورانه او از موادی مانند مقوا، بامبو و کاغذ بازیافتی و پروژه‌های او پس از فاجعه تصادفی نیست.
معماری لوله کاغذی
شیگرو بان بیشتر به خاطر ساختارهای لوله کاغذی اش شناخته می شود. کاربرد کم فناوری کاغذ، هزینه و قابلیت بازیافت آن، بان را به سمت این ماده جذب کرد و در عین حال روش‌های نوآورانه و طراحی آنها را تولید کرد. اولین کاربرد ساختار لوله کاغذی خانه کاغذی چوبی در ژاپن پس از زلزله کوبه بود تا سرپناهی مناسب برای قربانیان در سال 1994 فراهم کند. از آنجایی که بان همیشه به این موقعیت های پس از فاجعه با حساسیت واکنش نشان می دهد، خانه چوب کاغذی در سال 1994 تولید شده است. کشورهای مختلف مانند ترکیه پس از زلزله 1999 و هند پس از زلزله 2001.
موادی غیر از لوله های کاغذی و طرح هایی برای مناطق خاص با توجه به مواد موجود یا نیازهای خانواده های بزرگتر و غیره بازسازی شده است. به عنوان مثال در ترکیه از ظروف آبجو ضایعاتی که به مقدار زیاد یافت می شود برای ایجاد پایه استفاده شده است. اتاق‌های بزرگتر برای خانواده‌های بزرگتر ایجاد می‌شد، یا در هندوستان شباهت به خانه‌های سنتی ایجاد می‌شد که زندگی راحت را برای قربانیان فراهم می‌کرد. برای اولین بار به عنوان یک واکنش اضطراری، استفاده از لوله های کاغذی در سازه ها برای احساس پایداری و هزینه مفید بود. صرف نظر از اینکه به عنوان سازه های موقت ساخته می شوند، در صورت داشتن شرایط مناسب و راحت، پتانسیل استفاده طولانی تری را دارند.
1. خانه چوبی کاغذی
سال : 1995
مکان : کوبه، ژاپن
اولین خانه چوبی کاغذی برای واکنش اضطراری در کوبه ژاپن پس از زلزله ویرانگر در سال 1995 ساخته شد. زلزله شهر را ویران کرد و باعث شد بیش از سیصد هزار نفر در ناامیدی و بی خانمان آن را ترک کنند. این افراد تا شش ماه پس از زلزله در شرایط سخت زندگی کردند. پس از شش ماه شیگرو بان این چالش را پذیرفت و این پناهگاه های اضطراری را در پاسخ به نیازهای شدید قربانیان ایجاد کرد. یکی از نکات کلیدی پروژه ها استفاده از متریال های مقرون به صرفه و رایج برای نصب و حذف آسان بود. پایه سازه با جعبه های آبجو ساخته شده است که باعث شناور شدن سازه نیز می شود. خانه چوب کاغذی را می توان با هشت نفر در عرض دو روز نصب کرد. این نمونه اولیه ساخت و ساز به عنوان خانه چوب کاغذی مورد توجه قرار گرفت.
رویکرد نوآورانه به مواد همچنین به پناهگاه امدادی اجازه می‌دهد تا محصول صنعتگری باشد. طراحی خانه های چوبی کاغذی شامل جعبه های آبجو، کیسه های شن، تخته سه لا، لوله های مقوایی، نوار ضد آب و میله های فولادی است. ترکیب ساده و در عین حال مفید مواد مزایایی مانند دوام، قابلیت بازیافت و غیر سمی بودن را به همراه دارد. پس از اولین ساخت خانه سیاهه کاغذی، رویکرد با پتانسیل انطباق با مکان تکرار شده است. پس از کوبه، آنها در ترکیه و هند برای بازماندگان زلزله ساخته شده اند و برای کسانی که در اثر نسل کشی در رواندا ریشه کن شده اند و برای پناهندگان در کوزوو اقتباس شده اند.
2. کلیسای جامع مقوایی
سال : 2012
مکان: کرایست چرچ، نیوزلند
زمین لرزه در منطقه کرایست چرچ نیوزلند در سال 2011 بیش از 200 کشته برجای گذاشت و خسارات جبران ناپذیری به کلیسای جامع گوتیک 132 ساله این شهر وارد کرد. این کلیسای جامع کپی یکی از کلیسای جامع در آکسفورد، انگلستان بود و یکی از مشهورترین مکان های دیدنی کرایست چرچ بود که روی کارت پستال ها، سوغاتی ها و حوله های چای به تصویر کشیده شد. این پروژه به عنوان یک اثر طرفدار بونو توسط شیگرو بان با همکاری وارن و ماهونی انجام شد. پس از زلزله، ساخت و ساز آغاز شد و قرار بود در سال 2012 به پایان برسد، اما انفجار مقوا آنها را قبل از تکمیل محوطه خیس کرد. این مشکلات خارجی تکمیل و افتتاح را به تعویق انداخت و کلیسای جامع در سال 2013 افتتاح شد. اگرچه این پروژه به عنوان جایگزینی موقت برای کلیسای نمادین آغاز شد، اما به نقطه عطفی دیگری برای شهر تبدیل شد.
برای طراحی و ساخت از لوله های مقوایی با قطر 2 فوت، چوب و فولاد به عنوان مصالح استفاده شد. شالوده آن یک دال بتنی است و دیوارها از هشت کانتینر حمل و نقل ساخته شده اند و سقفی را از پلی کربنات نگه می دارند. اولین ابتکار شیگرو بان استفاده از لوله های مقوایی به عنوان عناصر ساختاری بود. با این حال، سازنده نتوانست لوله هایی با ضخامت کافی تهیه کند و لوله های وارداتی برای پروژه به دلایل مقرون به صرفه رد شد. بنابراین، راه حل برای لوله ها تقویت آنها با تیرهای چوبی چند لایه بود. آنها با پلی اورتان ضد آب و بازدارنده های شعله پوشانده شدند. پنجره رنگارنگ یکی از جذاب ترین عناصر کلیسای جامع است. این ساختمان علاوه بر خدمت به عنوان یک کلیسای جامع، به عنوان یک مکان اجتماع و محل برگزاری کنفرانس نیز عمل می کند. ساخت مکان مذهبی پس از یک فاجعه نیز ضرورت های درمانی اجتماعی و معنوی قربانیان را برجسته می کند.
3. موزه هنر آسپن
سال : 2014
مکان : آسپن، ایالات متحده آمریکا
موزه هنر آسپن در مرکز شهر کوهستانی آسپن کلرادو در گوشه ای برجسته در مرکز شهر واقع شده است. هدف اولیه شیگرو بان ارائه شفافیت و هواپیماهای دید باز بود. این رویکرد افراد بیرون را دعوت می کند تا با فضای داخلی ساختمان درگیر شوند و در عین حال به کسانی که در داخل هستند توانایی دیدن نماهای بیرونی خود را می دهند. ویژگی‌های طراحی شامل ساختار سقف فضایی چوبی با دهانه بلند، نمای پانل چوبی بافته شده، کف‌های شیشه‌ای ساختاری برای روشنایی روز گالری، پله گالری در فضای باز که پلازا سایت را به سطح سقف طبقه سوم متصل می‌کند، و آسانسور شیشه‌ای.
نمای متمایز از نمای بافته شده از کامپوزیت مقاوم و مقاوم در برابر آتش به نام Prodema ساخته شده است، ملغمه ای از کاغذ و رزین که در یک روکش چوبی دو طرفه قرار گرفته است که یادآور ساختارهای کاغذی شیگرو بان است. ساختمانی که در سه طبقه طراحی شده است، گالری هایی را در دو طبقه اول از سطح زمین و یک طبقه پایین تر ارائه می دهد. طبقه سوم یک فضای چند منظوره و کافه است. نیمی از منطقه طبقه سوم به یک تراس در فضای باز با چشم انداز تا کوه ها داده شده است. گردش عمودی بین طبقات توسط یک راه پله بزرگ و یک آسانسور شیشه ای فراهم می شود. پلکان بزرگ یکی از عناصر جذاب ساختمان است که بین نمای بیرونی بافته شده و ساختار داخلی آن طراحی شده است.
4. خانه دیوار پرده
سال : 1995
مکان : توکیو، ژاپن
ظاهر غیرمعمول خانه دیوار پرده یکی از شناخته شده ترین پروژه های شیگرو بان است. این خانه در نظر گرفته شده است که بازتابی از سبک زندگی مالک باشد. در فضای باز باز است و از مواد معاصر در تفسیرهای جدید از سبک های سنتی ژاپنی استفاده می کند. باز بودن و پرده ها به جای دیوارهای سنتی اولین توجه را به خود جلب می کند. اصطلاح دیوار پرده در معماری عبارت است از پوسته بیرونی که ساختمان را می پوشاند بدون اینکه به عنوان یک عنصر ساختاری عمل کند. در پروژه ای که از این اصطلاح الهام گرفته شده است، از پرده ها به شکل غیرمنتظره ای استفاده شده است و به معنای واقعی کلمه، پرده ها نقش دیوارهای خانه را دارند. در طراحی سنتی ژاپنی عناصری مانند صفحات شوجی یا درهای فوسوما را می توان به این معنا به پرده مرتبط کرد. به گفته Shigeru Ban، سایه ها ساده، معماری و هنری هستند و همچنین برای تهویه کار می کنند و در عین حال تجربه ای زیبا و شاعرانه را با جریان هوای طبیعی ایجاد می کنند.
این خانه سه طبقه شامل عرشه گسترده ای است که به ضلع شرقی و جنوبی اتاق نشیمن طبقه دوم متصل شده است. پرده های چادر مانند در نمای بیرونی بین طبقات دوم و سوم آویزان شده است. محیط داخلی با باز و بسته کردن این پرده دیواری به سبک ژاپنی کنترل می شود. در طول زمستان، مجموعه ای از درهای لعابدار در دسترس هستند تا به طور کامل خانه را برای عایق کاری و حفظ حریم خصوصی محصور کنند.
5. خانه دو بام
سال : 1993
مکان : Yamanashi، ژاپن
House of Double Roof پروژه ای است که برای استراحت آخر هفته در سایتی شیبدار مشرف به دریاچه یاماناکا ساخته شده است. این سایت در فصل زمستان بارش برف سنگینی را تجربه می کند. بنابراین خانه نیاز به سقفی داشت که بتواند این بارهای سنگین برف را در خود جای دهد. ظاهر متمایز سقف بالایی جدا شده وظیفه ساختاری اصلی تحمل وزن برف را دارد. این سقف سازه ای از صفحات فولادی تا شده در ابعاد موجود ساخته شده است. از آنجایی که سقف از سقف معلق نیست، از حاشیه انحراف آزاد می شود و به این ترتیب سقف به سقف دوم با حداقل بار تبدیل می شود. سقف بالایی علاوه بر عملکرد باربر، در تابستان در برابر آفتاب مستقیم نیز سرپناهی ایجاد می کند.
مواد مورد استفاده در طراحی و ساخت متفاوت است. لوله های فولادی به عنوان تیرهای پشتیبانی برای سقف فلزی موجدار استفاده می شود. سایر عناصر ساختاری زیر سقف از چوب ساخته شده اند. مکان های داخل خانه شامل یک فضای بزرگ نشیمن، غذاخوری، آشپزخانه، اتاق خواب و حمام است که توسط یک تراس سرپوشیده بیرونی به هم متصل می شوند. سقف سطح بالا به عنوان یک عنصر متحد کننده برای تمام فضاهای داخلی عمل می کند. تاری و یکسان سازی فضای بیرونی و داخلی، جنبه تجربی و رویکرد بان را در طراحی هایش نشان می دهد.
6. مرکز میراث جهانی فوجیسان
سال : 2017
محل سکونت : فوجینومیا، ژاپن
کوه فوجی بلندترین کوه ژاپن است. در سال 2013 به عنوان بخشی از میراث جهانی یونسکو ثبت شد. پس از این انتخاب، دولت محلی تصمیم به ایجاد موزه ای برای حفاظت از میراث گرفت. شیگرو بان برنده مسابقه این پروژه موزه شد . پروژه بان در سال 2017 محقق شد و با نمایش هیجان انگیز کوه فوجی به نقطه عطفی جذاب در منطقه تبدیل شد.
کوه فوجی وارونه همان چیزی است که ژاپنی ها آن را “ساکاسا فوجی” می نامند. بر اساس این مفهوم، شیگرو بان «ساکاسا فوجی» را با استفاده از یک بدنه آبی معکوس کرد. بان از انعکاس روی بدنه آب استفاده می کند، اما چیزی که در طراحی او وارونه است، خود ساختمان است. بازتاب تصویر انتزاعی کوه را مانند دنیای واقعی نشان می دهد. شیگرو بان در مورد این پروژه می گوید: “شما نمی توانید عظمت کوه فوجی را با تقلید از شکل آن بیان کنید.” و «این مکان بسیار نزدیک به کوه فوجی است. شما می توانید آن را همان جا ببینید. بنابراین سعی کردم ساختمانی را طراحی کنم که به طور غیرمستقیم عظمت آن را نشان دهد.»
در داخل ساختمان به شکل کوه وارونه، شیب منحنی مارپیچی وجود دارد که به تدریج از طبقه اول به طبقه پنجم منتهی می شود. بازدیدکنندگان با مشاهده نمایشگاه ها در هنگام بالا رفتن از شیب، می توانند طعم مجازی تجربه صعود از کوه را تجربه کنند. دیوار بیرونی ساختمان از چوب مشبک تشکیل شده و بر اساس تصویر وارونه ای از کوه فوجی ساخته شده است.
تصویر روی جلد: شیگرو بان، در 17 ژوئیه 2019، در توکیو توسط نوبویوشی آراکی از طریق نیویورک تایمز عکاسی شده است.