در این سال ها سرمایه گذاری در بازار مسکن بین فعالان اقتصادی به حوزه ای سودآور برای سرمایه گذاری معروف شده است. این حوزه اقتصادی در ایران، همیشه به دلایل دیگری هم مهم و پررونق بوده است؛ به این معنا که در مقاطع زمانی مختلف و به رغم تحولات سیاسی و اقتصادی متنوعی که در سیاست های پولی یا بازارهای موازی اتفاق می افتد، حوزه مسکن همواره به عنوان یکی از کم ریسک ترین بخش ها در برگشت سرمایه باقی مانده است.

البته در مقایسه با ملک، سرمایه گذاری روی زمین بیشتر توصیه می شود چرا که زمین، همیشه گران ترین کالا در بازار مسکن بوده و هست و سرمایه گذاران خبره این را خوب می دانند و بیشترین دارایی غیرنقدی آنها زمین هایی است که در زمان مناسب خریده اند. البته همیشه هم خرید زمین با آگاهی قبلی و در پی تحلیل بازار اتفاق نمی افتد. معمولا حوزه ساخت و ساز مسکن شاهد حضور سرمایه گذارانی است که بدون کمترین تجربه ای و تنها با امید کسب سود وارد این بازار شده و می شوند؛ در اینجا نگاهی گذرا خواهیم داشت به 10 نکاتی که باید در زمان خرید خانه یا زمین به آنها توجه کنید، بخصوص اگر در این زمینه تازه کار هم هستید!

1-  شروع تحقیقات گرچه ممکن است که بخواهید یک آژانس معاملات ملکی به شما در خرید یا چگونگی سرمایه گذاری کمک کند اما شما باید به هر حال برای سرمایه گذاری پولتان با کمی تحقیق و آگاهی قبلی وارد این بازار شوید. بدیهی است که مراجعه به آژانس معاملات ملکی برای یافتن زمین مناسب، فشار غیر ضروری برای خرید آن به شما وارد می کند؛ پس مهمترین نکته این است که بیطرفانه به آمار املاک و محله ها در چارچوب میزان سرمایه خود نظر انداخته و بررسی های لازم را انجام دهید.

 2- همه چیز را بسنجید! کیفیت منطقه ای که شما در آن ملک یا زمینی را خریداری می کنید، در موفقیت یا عدم موفقیت سرمایه گذاری و پیش بینی استقبال افراد و شرکت ها نسبت به اجاره یا خرید ملک شما تاثیر مستقیم می گذارد. به عنوان مثال، اگر شما در یک محله در نزدیکی یکی از دانشگاه های کشور سرمایه گذاری کنید، این شانس را خواهید داشت که پس از ساخت، واحدهای خالی تان پر از دانشجویان و استادهایی شود که محل زندگی شان از دانشگاه فاصله دارد. اگر زمینی در جوار این دانشگاه خریده اید حتی می توانید آن را پانسیون (خوابگاه دانشجویی) کنید یا یک زمین ورزشی برای آخر هفته های دانشجویان تدارک ببینید.

 3- دور مناطق قرمز خط بکشید! هیچکس نمی خواهد که در یک منطقه جرم خیز زندگی کند. به پلیس یا به آمار دقیق جرم و جنایت ها در محله های مختلف شهر رجوع کنید. سعی نکنید از ساکنین محله مورد نظر در این باره بپرسید چون آن ها هرگز محل زندگی خودشان را زیر سوال نمی برند. باید به سراغ آمار و نرخ خرابکاری، جرایم بسیار جدی، جرایم خرد و اتفاقات اخیر (جرم هایی که اخیرا در آن منطقه اتفاق افتاده است) بروید. همچنین باید درخصوص فراوانی حضور پلیس در آن منطقه پرس و جو کنید. این را هم بدانید که نزدیکی به پاسگاه و کلانتری خود امتیاز بزرگی است و به نوعی امنیت اقتصادی زمین شما را تضمین می کند.

 4- فرصت های شغلی را رصد کنید محله هایی با فرصت های شغلی رو به رشد، توانایی جذب افراد بیشتری برای اجاره مسکونی و اداری دارند. اگر شما متوجه شده اید که یک شرکت بزرگ در حال ساخت یا نقل مکان به این منطقه است، می توانید مطمئن باشید که تعداد زیادی کارگر یا کارمند هم به منطقه اضافه می شوند و همین ممکن است باعث تغییر قیمت مسکن یا زمین شما شود.

5- دار و ندار منطقه را از نظر بگذرانید! باید امتیازات محله را بررسی کنید. مثلا اینکه محله دارای چه امکاناتی است و مهمتر اینکه چه امکاناتی را نیاز دارد. اگر زمین یا ملک شما در مکانی واقع شده باشد که از نظر سطح دسترسی به اماکن تفریحی – ورزشی یا فرهنگی رتبه خوبی دریافت کند ارزش زمین یا ملک شما هم بی شک بالا خواهد رفت. حتی اگر بخواهید دست به کار ساخت و ساز در زمین شوید شناخت امکانات در تعیین هدف ساخت و ساز به شما کمک خواهد کرد. یعنی کمبودها راهی پیش روی شما برای انتخاب بهترین بهره برداری از زمین تان باز می کند.

6-  پروانه های ساختمان و توسعه آینده داشتن دورنمایی درست از وضعیت گسترش شهر و تغییرات احتمالی در وضعیت راهها، خیابان ها و محله ها به شما در انتخاب زمین و ملک مناسب کمک خواهد کرد. بخش برنامه ریزی شهری شهرداری ها، اطلاعاتی درخصوص توسعه های جدید شهری دارند. جدیدا طرح تفصیلی هم برای در اختیار گذاشتن همین اطلاعات تصویب شده است. به این آمار و اطلاعات مراجعه کنید؛ اگر بسیاری از آپارتمان های جدید، پارک ها، یا مراکز خرید در منطقه شما وجود دارد یا خواهد داشت، نشانگر آن است که احتمالا منطقه دارای رشد خوبی است. با این حال، مراقب پیشرفت های جدی باشید چرا که گاهی توسعه زیاد در یک منطقه می تواند فضای مفید برای ساخت و ساز بیشتر را از شما بگیرد.

7- لیست بلندبالای خانه های فروشی یا اجاره ای در یک محله؛ زنگ خطر؟! اگر با یک لیست بلند بالا و غیرمعمولی از خانه های فروشی یا اجاره ای در یک محل روبرو شدید دو حالت وجود دارد یا اینکه یک مورد فصلی و زودگذر است و یا اینکه دایمی است و به قول معروف «اسم آن محله بد در رفته» و کسی مایل به استقرار در آنجا نیست. حتما قبل از خرید یا اجاره ملکی از این دو حالت اطمینان حاصل نمایید.

 8-  نرخ اجاره بهای منطقه را دربیاورید از حد و اندازه اجاره بهای منطقه ای که قرار است زمین یا ملک مسکونی در آن بخرید اطلاع حاصل نمایید؛ چون ممکن است میزان اجاره ها در آن منطقه به قدری نباشد که مالیات ها و هزینه های شما جبران شود و بنابراین شما متضرر شوید. بنابراین باید قبل از خرید زمین یا ساختمان سازی مسکونی در آن منطقه بیشتر تحقیق کنید. شاید لازم باشد در خصوص اینکه زمین شما تبدیل به مکانی غیر از خانه های مسکونی شود با کارشناسان مشورت کنید.

 9- با قیمت های روز آشنا باشید البته علاوه بر اینها و انتخاب مکان مناسب زمین، اگر دنبال ساخت و ساز روی زمین تان هستید مهمترین عامل تاثیرگذار در قیمت تمام شده مسکن، مصالح ساختمانی و سهم آنها در قیمت است. هر سرمایه گذاری باید آگاه باشد که در نهایت کار، چقدر بابت مصالح بپردازد و چه مقدار از ساخت و ساز روی زمینش سود خواهد کرد. فارغ از اینکه آن ساخت و ساز دارای چه کاربری باشد (آپارتمان مسکونی، آپارتمان اداری، ورزشگاه و …) ما در اینجا درخصوص هزینه و سودی که یک سازنده آپارتمان مسکونی متحمل می شود نکاتی را گوشزد می کنیم. بر اساس آخرین گزارش های مرکز آمار ایران از وضعیت قیمت مصالح ساختمانی، قیمت نسبت به دو سال گذشته حدود 22 درصد افزایش پیدا کرده است. همچنین متوسط قیمت انواع فولاد 20 درصد، انواع سیمان 11 درصد و انواع تجهیزات گرمایشی و سرمایشی در ظرفیت های مختلف 45 درصد افزایش داشته است.

 10- سودهای حاصل از سرمایه گذاری روی زمین و مسکن با جمع کردن این قیمت ها می توان اینگونه نتیجه گرفت که اکنون ساخت هر متر واحد مسکونی حدودا بین 550 تا 600 هزار تومان درمی آید. به عبارت دیگر، هزینه ساخت یک آپارتمان نقلی 70 متری با استفاده از مصالح معمول ساخت و ساز، حدودا 38/5 تا 42 میلیون تومان تمام می شود. البته باید 20 درصد به این مبلغ جهت هزینه تامین منابع مالی، دریافت جواز، بیمه مسئولیت ساختمان، مالیات و عوارض و … نیز افزود که قیمت را نهایتا به 46/2 میلیون تا 50/4 میلیون تومان می رساند. از آنجایی که حالا در یک زمین بیش از یک واحد ساخته می شود ما فرض می گیریم برای خرید زمینی 120 متری برای ساخت 5 واحد 70 متری، هزینه ای حدود 480 تا 540 میلیون تومان پرداخت می شود. در مجموع و با اضافه کردن قیمت ساخت هر متر مربع به این نتیجه می رسیم که هر متر مربع آپارتمان بین یک میلیون و 870 تا دو میلیون و 114 هزار تومان می شود. از این رو می توان گفت تخمین سودی بین 630 تا 886 هزار تومان به ازای هر متر مربع ساخت و فروش آپارتمان، برآورد درستی خواهد بود. اگر این اعداد تخمینی را در 350 متر مربع کل زیربنا در نظر بگیریم، سود کل 220 میلیون تا 310 میلیون تومان خواهد بود.

سرمایه‌گذاری به خودی خود جذاب است چراکه بحث کسب سود و منفعت را همراه خود دارد. حال اگر در این میان بحث مشاوره و گرفتن پیشنهاد هم در میان باشد دیگر قصه جذاب‌تر هم می‌شود. پیچیدگی بازارهای سرمایه (ارز، طلا، بورس، مسکن و…) و میزان ریسک بالایی که باید برای سرمایه گذاری محتمل شویم کار را کمی سخت کرده است. وجود مشاور یا مربی مالی باتجربه و دلسوز در این شرایط نعمت بزرگی است. در بازه زمانی بلندمدت (۲۰ سال) بازار مسکن یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری بوده و تنها رقیب جدی بازار بورس به شمار می‌آید، اما سرمایه اولیه زیاد، مانع ورود بسیاری از افراد به این بازار شده است. در ادامه سعی داریم سرمایه گذاری در بازار مسکن در سال 1399 را مورد بررسی قرار دهیم ، با ما همراه باشید.

بازار مسکن از اواخر سال ۹۶ و همزمان با نوسان و افزایش قیمت دلار تحولات خاصی را تجربه کرده است. افزایش قیمت مسکن به طور تقریبی از اواسط سال ۹۷ شروع شد و تا اوایل سال ۹۸ ادامه داشت. شروع سال ۹۸ برای بازار مسکن شرایط خاص و ویژه‌ای را رقم زد. کاهش محسوس و معنادار حجم معاملات مسکن در شهر تهران و سایر شهرهای کشور، نشانه‌های روشنی از رکود مقطعی یا شاید حتی طولانی مدت در بازار مسکن است. افزایش تقریبی ۱۰۰ تا ۱۱۰ درصدی قیمت مسکن باعث ثبات بازار در تابستان امسال شد و کم کم شاهد کاهش نسبی قیمت هم بودیم. با شرایط فعلی و در نظر گرفتن ثبات نسبی در بازارهای دیگر، بعید به نظر می‌رسد بازار مسکن نوسان شدیدی را تجربه کند. نقد‌شوندگی بزرگ‌ترین مشکل این روزهای بازار مسکن است. کاهش حجم معاملات مسکن و رسیدن به کمترین میزان معامله در ۶ سال گذشته نشان‌دهنده رکود و ثبات نسبی در بازار مسکن است.

پس از افزایش قیمت مسکن طی سال‌های ۹۷ و ۹۸ و با توجه به رکود نسبی که بر بازار مسکن حاکم بود، کمتر کسی تصور می‌کرد که بازار مسکن در سال ۱۳۹۹ مجددا افزایش قیمت را تجربه کند. این افزایش قیمت به نحوی بوده است که براساس گزارش ماهانه بانک مرکزی در شروع سال ۱۳۹۹ میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در شهر تهران حدود ۱۵ میلیون تومان بوده است. درحال حاضر و براساس آخرین گزارش تحولات بازار مسکن بانک مرکزی ، میانگین قیمت هر مترمربع زیربنای مسکونی در شهر تهران به حدود ۲۳ میلیون تومان رسیده است.

براساس این اطلاعات در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۹ قیمت مسکن در شهر تهران حدود ۵۳ درصد افزایش قیمت را تجربه کرده است. براساس همین گزارش،حجم معاملات مسکن در تهران بخصوص در ماه‌های ابتدایی سال، کاهش شدیدی را نسبت به مدت مشابه سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۷ تجربه کرده است. در ماه‌های گذشته و با توجه به افزایش قیمت ناگهانی قیمت مسکن، حجم معاملات مسکن در شهر تهران نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش قابل توجهی یافته است.

حداکثر رشد قیمت مسکن در سال۹۹

به نقل از ایسنا، بازار مسکن در سال ۱۳۹۸ شرایط پیچیده و عجیبی را پشت سر گذاشت. این بازار اوایل سال را با رشد قیمت شروع کرد، ماه پایانی تابستان که طبیعتاً​ می بایست معاملات و قیمت افزایش پیدا کند با افت تاریخی خرید و فروش و کاهش قیمت همراه بود؛ تا جایی که معاملات در تهران به ۲۸۵۵ فقره رسید که گفته می‌شود کمترین میزان از سال ۱۳۶۶ تاکنون بوده است و قیمتها نیز ۳.۵ درصد افت کرد. در پایان سال هم با وجود گمانه زنی ها مبنی بر افت قیمت ناشی از شیوع ویروس کرونا، رشد ۸.۷ درصدی ماهیانه قیمت اتفاق افتاد که از اردیبهشت ماه که نرخ ماهیانه ۱۱.۴ درصد بالا رفت بی سابقه بود.

همین رفتار غیر قابل پیش بینی بازار مسکن در سال گذشته، هر نوع گمانه‌زنی از چشم انداز این بازار در سال جاری را دشوار می کند. با این حال کارشناسان معتقدند سقف های مقاومتی مهمی بر افزایش افسارگسیخته قیمت مسکن در سال ۱۳۹۹ وجود دارند که می‌توانند قیمت ها را در محدوده تورم عمومی حفظ کنند؛ اتفاقی که تقریباً در سال ۱۳۹۸ نیز رخ داد. طبق آماری که مرکز آمار در اسفند ماه ۱۳۹۸ ارائه کرد نرخ تورم عمومی سالیانه ۳۴.۸ درصد بود. وزارت راه و شهرسازی نیز تورم نقطه به نقطه در اسفند ماه ۱۳۹۸ شهر تهران را ۴۲ درصد اعلام کرد. این رقم کمتر از نصف تورم ۹۵.۶ درصد پایان سال ۱۳۹۷ بخش مسکن بود.از سوی دیگر آمار نشان می دهد که قیمت مسکن در تهران ظرف سه سال ۲۵۴ رشد کرده است. میانگین قیمت مسکن در پایتخت از ۴.۴ میلیون تومان در هر متر مربع در اسفند ۱۳۹۵ به متری ۱۵.۶ میلیون تومان در اسفند ۱۳۹۸ رسید. با توجه به این موضوع، توان متقاضیان مصرفی به شدت کاهش یافته و احتمالاً نمی‌توان در سال ۱۳۹۹ ردپایی از آنها در بازار مسکن پیدا کرد و کماکان این بازار در قبضه ۷۷ درصد سفته باز که مدام بر طبل گرانی مسکن می کوبند باقی می ماند؛ مگر آنکه با اعمال سیاست های مالیاتی، زمینه دور شدن دلالان از این بازار فراهم شود تا بلکه متقاضیان واقعی مشروط به ثبات قیمت مسکن تا چند سال آینده فرصت خرید پیدا کنند.

ادعای یک مقام دولتی درباره کنترل بازار مسکن با طرح اقدام ملی

یک مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی گفته است که طرح اقدام ملی مسکن تا حدودی از رشد چشمگیر قیمت مسکن به ویژه در سال ۱۳۹۸ جلوگیری کرد. پروانه اصلانی اظهار کرد: سرمایه گذاران و تولید کنندگان مسکن با اجرای طرح اقدام ملی توانستند شرایط بسیار مطلوبی را برای خود رقم بزنند چرا که طرح اقدام ملی مسکن با همکاری بخش خصوصی و سازندگان حرفه ای ساخته می شود و همین موضوع می‌تواند زمینه‌ساز افزایش تولید مسکن باشد.

نظر یک انبوه ساز درباره آینده بازار مسکن

اما سید محمد مرتضوی، عضو هیات رئیسه کانون انبوه سازان نه تنها معتقد است طرح اقدام ملی از ظرفیت اثر گذاری بر بازار مسکن برخوردار نیست بلکه پیش بینی رشد قیمت مسکن در سال ۱۳۹۹ را دارد. این کارشناس بازار مسکن با بیان اینکه افزایش دستمزدها منجر به رشد قیمت سایر کالاها خواهد شد تصریح کرد: اتفاقی که سال ۱۳۹۸ در بخش مسکن افتاد، تبعیت کردن از تورم عادی بود که در جامعه اتفاق افتاد. در سال جاری هم با توجه به کاهش ارزش پول ملی، رشد قیمت مصالح ساختمانی به خصوص آهن آلات و افزایش حدود ۴۰ درصدی باید بعد از پایان یافتن شیوع کرونا منتظر افزایش احتمالی قیمت مسکن باشیم. مرتضوی درباره میزان اثرگذاری طرح اقدام ملی در بازار مسکن گفت: صرف نظر از مقیاس این پروژه ابتدا باید در نظر گرفت چنین طرح هایی در صورتی می‌تواند مفید باشد که قیمت زمین را به صفر برساند. اما موضوع این است که دولت تا چه اندازه می تواند مسکن تولید کند.‌ به اعتقاد من ظرفیت طرح اقدام ملی به اندازه ای نیست که منجر به تعادل بخشی در بازار مسکن شود.

نتیجه گیری

به گزارش بانک مرکزی متوسط قیمت خریدوفروش یک متر مربع واحد مسکونی در شهر تهران در شهریور ماه به ۲۴ میلیون تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹۱.۷ درصد افزایش یافته است. بر اساس این گزارش، در شهریورماه امسال تعداد معاملات آپارتمان‌های مسکونی شهر تهران به 8.5 هزار واحد مسکونی رسید که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب 6.8 درصد کاهش و 203.7 درصد افزایش را نشان می‌دهد. در ماه مورد گزارش، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران 24میلیون و 200هزار تومان بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب معادل 5.1 و 91.7درصد افزایش نشان می‌دهد.

براساس تجربه بازه‌های نوسان قیمت مسکن طی دوره‌هایی ۳ تا ۵ ساله رخ می‌دهد. برهمین اساس انتظار افزایش قیمت مسکن در شهر تهران برای سال ۱۳۹۹ چندان متصور نبود ولی با توجه به شرایط موجود و حجم بالای نقدینگی و تورم، در شش ماهه نخست سال هم شاهد افزایش قیمت مسکن بوده‌ایم. سرمایه‌گذاری در مسکن نسبت به گذشته سرمایه اولیه بیشتری نیاز خواهد داشت و با توجه به حجم معاملات، نقدشوندگی سرمایه‌گذاری نیز چندان بالا نخواهد بود. با تمام این گفته‌ها مسکن هنوز هم یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای بسیاری از افراد به‌شمار می‌رود و احتمال افزایش قیمت در نیمه ی دوم سال هم وجود دارد.