دنیای امروز دنیای ایده‌ها و استارتاپ‌ها است؛ اما این ایده‌ها و استارتاپ‌ها برای تبدیل‌شدن به کسب‌وکاری درآمدزا نیاز دارند که هزینه‌های اولیه‌شان را تأمین کنند. این هزینه‌ها از راه‌های مختلفی قابل تأمین‌اند. در این مقاله، قصد داریم انواع روش‌های جذب سرمایه را بررسی کنیم. شناخت این روش‌ها به کارآفرین کمک می‌کند که بهترین روشِ جذب سرمایه را با توجه به شرایط کسب‌وکارش انتخاب کند.
دریافت وام
گرفتن وام همیشه یکی از روش‌های جذب سرمایه مطرح میشود؛ اما آیا جذب سرمایه برای استارتاپ از راه دریافت وام منطقی است؟ برای پاسخ به این سؤال، ابتدا باید شرایط استارتاپ موردنظر را سنجید؛ برای مثال، اگر استارتاپ شما در مرحله‌های اولیۀ شکل‌گیری است، دریافت وام ریسک بسیار بالایی دارد و عقلانی نیست؛ زیرا مجبور به پرداختِ بدهیِ وام هستید، درحالی‌که هنوز حتی محصولتان را هم تولید نکرده‌اید.
جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران فرشته
جذب سرمایه از سرمایه‌گذارهای فرشته یکی از روش‌های جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها است و در سال‌های اخیر کاربرد زیادی پیدا کرده است. سرمایه‌گذار فرشته معمولاً شخصی حقیقی است؛ کسی که سرمایۀ شخصیِ زیادی دارد و آماده است از این سرمایه برای حمایت از یک یا چند کسبوکار استفاده کند. سرمایه‌گذارهای فرشته معمولاً در مراحل اولیۀ شکل‌گیریِ استارتاپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند؛ ولی در کارهای مدیریتی سازمان دخالت ندارند. به سرمایه‌گذارهای فرشته، فرشته‌های کسبوکار هم گفته میشود.
جذب سرمایه از راه سرمایه‌گذاری جمعی
سرمایه‌گذاریِ جمعی بنا به تعریف ویکی‌پدیا، فعالیتی است که بر بستر اینترنت صوت می‌گیرد و در این فعالیت مبلغی کم از تعداد زیادی سرمایه‌گذار جمع‌آوری میشود تا سرمایۀ لازم برای هر پروژه یا کسب‌وکاری تأمین گردد. در این روش، ممکن است سرمایه‌گذارها از دوستان، آشنایان، خانواده یا حتی مشتریان استارتاپ باشند. سرمایه‌گذارهای فرشته و خطرپذیر هم گاهی با این روش با استارتاپ‌ها همکاری می‌کنند. هر استارتاپ برای این‌که از طریق سرمایه‌گذاریِ جمعی به سرمایۀ لازم دست یابد، باید بتواند ایده‌اش را به مخاطبانِ مناسب ارائه دهد و از بسترهایی مانند شبکه‌های اجتماعی استفاده کند تا آن‌ها را برای سرمایه‌گذاری قانع کند.
جذب سرمایه با کمک شتاب‌دهنده‌ها
شتاب‌دهنده‌ها سازمان‌هایی هستند که به صاحبان ایده کمک می‌کنند تا کسب‌وکارشان را رشد و توسعه دهند. این سازمان‌ها معمولاً با ارائۀ برنامه‌های ۳ـ۶ماهه، از کسب‌وکارها حمایت می‌کنند. اصلی‌ترین کار شتاب‌دهنده تأمین مالی استارتاپ و ارائۀ خدمات آموزشی و مشاوره‌ای به کارآفرین‌ها است؛ اما شتاب‌دهنده‌ها گاهی فضای کاری مخصوصشان را هم به کسب‌وکارهای نوپا ارائه می‌کنند.
جذب سرمایه با کمک مرکزهای رشد
مرکزهای رشد یکی دیگر از راه‌های جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها هستند. مرکزهای رشد مجموعه‌ای از امکانات حمایتی را در اختیار کارآفرینان جوان قرار می‌دهند؛ امکاناتی مانند آموزش، مشاوره، دفتر کار و مانند آن.
برخلاف شتاب‌دهنده که روی تأمین مالی و بالابردن سرعت رشد تمرکز دارد، مرکز رشد تلاش می‌کند شرایط لازم را برای رشد بیش‌تر و بهترِ کسب‌وکارها فراهم کند.
یکی دیگر از تفاوت‌های مرکزهای رشد با شتاب‌دهنده‌ها در این است که مرکزهای رشد برای ارائۀ امکانات، محدودیت زمانی ندارند.
جذب سرمایه از سرمایه‌گذار خطرپذیر
سرمایه‌گذاری خطرپذیر با نام‌های دیگری مانند «سرمایه‌گذاریِ جسورانه» و «سرمایه‌گذاریِ کارآفرینی» هم شناخته میشود. هدف این نوع از سرمایه‌گذاری تأمین سرمایۀ لازم برای کسب‌وکارهای پُرریسکی است که پتانسیل رشد بالایی دارند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر به‌دنبال یافتن شرکت‌های کوچک با پتانسیل رشد بالا هستند؛ اما کار این شرکت‌ها قرض‌دادنِ پول به کسب‌وکارهای کوچک و پس‌گرفتنِ آن در زمانی دیگر نیست، بلکه این شرکت‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذار وارد عمل می‌شوند و در شرکت‌های کوچک سرمایه‌گذاری می‌کنند و چون معمولاً مدیران جوان و کم‌تجربه‌ای دارند، سرمایه‌گذاران خطرپذیر در کنار تأمین مالی، به این کسب‌وکارها کمک‌های مدیریتی و مشاوره‌های بازاریابی هم ارائه می‌کنند.
جذب سرمایه از راهِ یافتن شریک
یکی دیگر از روش‌های جذب سرمایه، پیداکردن شریک تجاری مناسب است؛ شریکی که بتواند همه یا بخشی از منابع موردنیاز را برای رشد کسبوکار تأمین کند. البته توانایی تأمین منابع نباید تنها معیار سنجش شریک باشد، بلکه باید توجه داشت که ارزش‌ها و سیاست‌های این شریک تجاری با ارزش‌ها و سیاست‌های استارتاپتان هم‌خوانی دارد یا خیر. جذب سرمایه از راهِ یافتن شریک به 2 صورت انجام میشود:
- شرکتی کوچک با شرکتی بزرگ شریک میشود و از منابع آن استفاده می‌کند (ریسک بالا)
- شرکتی کوچک با سرمایه‌گذار شریک میشود
جذب سرمایه از راه حمایت‌های دولتی
جذب سرمایۀ دولتی روش ساده‌ای نیست؛ اما ممکن است اثربخش باشد. کارآفرینان جوان می‌توانند طرح‌های کسب‌وکارشان را به مراکز دولتی مثل پارک‌های علم و فناوری ارائه نمایند و حمایت‌های دولتی را دریافت کنند. حمایت‌های دولتی در ایران عموماً در قالب وام صورت می‌گیرند و همان طور که پیش‌تر گفتیم، دریافت وام در مرحله‌های اولیۀ شکل‌گیریِ کسبوکار ریسک بالایی دارد.
بوت‌استرپینگ
بوت‌استرَپ به‌معنای «خودگردانی» است. در این روش، استارتاپ‌ها سعی می‌کنند از هر روشی به‌جز جذب سرمایه، هزینه‌های لازم برای فعالیتشان را تأمین کنند. کارآفرینان در روش بوت‌استرپینگ از منابعی مانند پس‌اندازهای شخصی، کمک دوستان و خانواده، درآمد حاصل از فروش و مواردی مشابه آن‌ها کمک می‌گیرند. برای پیاده‌سازی ایده به‌صورت خودگردان یا بوت‌استرپینگ، باید مدیری حسابگر و قدرتمند کسبوکار را رهبری کند.
معرفی کتاب‌های این حوزه
در این بخش، کتاب‌هایی را با موضوع بررسی روش‌های جذب سرمایه به شما معرفی کنیم.
کتاب تأمین مالی جمعی: مقایسۀ چندبعدی
فلوریان دنمایر؛ در این کتاب نقش اینترنت را به‌عنوان ابزار تأمین مالی در دنیای مدرن بررسی می‌کند. او معتقد است اینترنت با حذف مرزهای جغرافیایی، فرصت‌های پرشماری را برای سرمایه‌گذاری در سراسر دنیا فراهم کرده است. در نهایت، هدف این اثر را نویسندۀ کتابِ تحلیل پایگاه‌های تأمین مالی بیان کرده است.
کتاب مروری بر رویکردهای نوین تأمین مالی
این کتاب را محمد رضایی و لیلا پاک‌پرور نوشته‌اند. نویسندگان این کتاب روش‌های جذب سرمایه را در کشورمان بررسی کرده‌اند. آن‌ها در این کتاب انواع روش‌های جذب سرمایه برای استارتاپ‌ها را معرفی کرده‌اند و در انتها، توصیه‌هایی کاربردی برای کارآفرینان جوان ارائه می‌دهند.
