بورس تهران معاملات روز گذشته را با جهش بیش از سه‌پله‌ای شاخص کل و ثبت رکوردهای تازه پشت‌سر گذاشت. نماگر اصلی سهام در این روز تاریخی با استقبال کم‌سابقه سهامداران بیش از ۳ هزار و ۳۰۰ واحد افزایش یافت و برای نخستین‌بار پا به مدار ۱۰۰ هزار واحدی گذاشت. صف‌های سنگین خرید در بیش از ۱۰۰ نماد بورسی و فرابورسی در ساعات ابتدایی معاملات در کنار ارزش ۴۳۵ میلیارد تومانی معاملات خرد، اشتیاق سهامداران به خرید سهام را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. به این ترتیب بورس تهران در لحظات نخست شروع معاملات به کانال ۱۰۰ هزار واحد وارد شد. امید به گشایش نسبی در بازار ارز و همچنین اخبار مثبت پیرامون صنایع بزرگ، خاصه گروه فلزی-معدنی و پتروشیمی و در نتیجه ورود نقدینگی جدید به‌عنوان مهم‌ترین مولفه‌های اثرگذار بر رشدبی‌سابقه شاخص کل سهام در روز گذشته ارزیابی می‌شوند.
روز تاریخی بورس تهران
نزدیک ۲۶ ماه باید طول می‌کشید تا ارزش معاملات خرد رکورد دیگری را برای بورس تهران ثبت کند. معاملات سهام در پایان داد و ستدهای روز گذشته به رقم چشمگیر ۴۳۵ میلیارد تومان رسید؛ رقمی که از فروردین سال ۹۵ تجربه نشده بود. رشد پرشتاب ارزش معاملات از پایان هفته گذشته آغاز شده بود و در این مسیر جهش بیش از ۶پله‌ای شاخص کل را رقم زد. افزون بر رفت و برگشت کم‌نظیر نقدینگی طی دو روز کاری اخیر، شاهد حضور پررنگ سهامداران حقیقی و اشتیاق کم‌سابقه این دسته از فعالان بازار در سمت خرید بودیم. مشارکت مالکان حقیقی بازار در سمت خرید منجر به انتقال مالکیت بیش از ۱۴۰ میلیارد تومانی از سبد معامله‌گران حقوقی به پرتفوی فعالان خرد شد (خالص تغییر مالکیت از حقوقی به حقیقی). درخشش این‌چنینی سهامداران حقیقی در طول تاریخ فعالیت بورس کم‌سابقه است. «دنیای اقتصاد» از ماه‌ها قبل و طی گزارش‌های مختلف به آمادگی بورس برای جذب حجم سنگینی از نقدینگی اشاره کرده بود. تقریبا تمامی اهالی بازار بر این موضوع واقفند که همبستگی بالایی بین حضور معامله‌گران حقیقی با رشد قیمت سهام برقرار است. دوران اوج بازار سهام در روند تاریخی آن همیشه زمانی رخ داده است که مشارکت حقیقی‌های بازار در سمت خرید به‌صورت چشمگیری رشد یافته است. باتوجه به نقدینگی سرگردان که در اقتصاد کشورمشاهده می‌شود جذابیت سهام زمینه مناسبی برای جذب سرمایه‌های خرد را به‌وجود آورده است. ورود نقدینگی جدید با حضور چشمگیر خریداران حقیقی در دادوستدها، رشد بیش از ۳۳۰۰ واحدی شاخص کل را به‌دنبال داشت. از این منظر شاهد ثبت بیشترین رشد روزانه دماسنج بازار در طول تاریخ فعالیت بورس تهران هستیم. این رشد معادل جهش ۳/ ۳ درصدی این نماگر محسوب می‌شود که بیشترین میزان از فروردین ۹۴ محسوب می‌شود. به این ترتیب، با جهش روز گذشته شاخص در قله جدید۱۰۲ هزار و ۴۵۲ واحدی ایستاد.
ریشه‌یابی رکوردزنی دلچسب سهام
موج نقدینگی در ماه‌های اخیر تلاطم بازارهای موازی را به‌دنبال داشته است. با حمایت عوامل بنیادی، به خصوص انتظار برای خودنمایی اهرم ارزی در صورت‌های مالی شرکت‌های بورسی حالا نوبت به دماسنج بازار سهام رسیده است. بازارهای ارز و سکه در هفته‌های گذشته به‌دنبال یک رالی پرشتاب سقف‌های تاریخی خود را جابه‌جا کردند؛ به‌طوری که نرخ دلار در بازار غیررسمی از مرز ۷ هزار تومان گذشت و قیمت هر سکه در بازار نقدی-در حالی که طلای جهانی نزولی بود- به رقم بی‌سابقه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسید. بی‌گمان ریسک‌های غیراقتصادی و بیم کاهش بیشتر ارزش ریال در کنار محدودیت‌های سخت‌گیرانه ارزی از سوی سیاست‌گذار طی چهار ماه گذشته در شکل‌گیری نرخ‌های چندگانه دلار و ملتهب شدن بازارهای ارز و سکه نقش عمده‌ای ایفا کردند.
گرچه بخشی از این فضای روانی بازارهای ارز و سکه به‌دنبال جو روانی، ناشی از هراس بازگشت تحریم‌های بین‌المللی بوده است اما نمی‌توان از معضل کنونی اقتصاد غافل شد. نقدینگی سرگردان که سال‌ها به واسطه نرخ‌های بالای سود در بانک‌ها پارک شده بود در شرایط کنونی درحال جولان در دیگر بازارها است. از این چشم‌انداز، یکی از محرک‌های رشد قیمت‌ها را می‌توان قدرت غالب نقدینگی در کل اقتصاد دانست که با افت ارزش ریال به تدریج در قیمت سهام انعکاس خواهد یافت. هر چند ممکن است این رابطه با یک وقفه کوتاه آشکار شود، اما براساس نمونه‌های تاریخی، تاثیر کاهش ارزش ریال در قیمت سهام حتمی است. اولین نشانه‌های این واقعیت را می‌توان در گسیل سیل‌آسای نقدینگی به سمت سهام طی معاملات دو روز کاری اخیر مشاهد کرد که ارزش معاملات را به رقم بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان رسانده است. در گزارش‌های اخیر «دنیای اقتصاد» به نقش مثبت بورس در جذب نقدینگی اشاره شده بود.
به بیان دیگر، رشد قیمت در بازارهای رقیب به‌خصوص جهش نرخ دلار و اصلاح نسبی شاخص سهام در ماه‌های اخیر فضا را برای جهش قیمتی سهام آماده کرده است. این موضوع را در ادبیات مالی معمولا با مفهوم ارزش جایگزینی هم تبیین می‌شود. در شرایط کنونی همچنان نمادهایی که صورت سود و زیان آنها از جهش انتظاری نرخ دلار تاثیر مثبت می‌پذیرد در صدر توجه معامله‌گران قرار گرفته‌اند. در ادامه احتمالا سایر شرکت‌ها نیز از این موضوع اثر مثبت بپذیرند. ارزش‌گذاری سهام بر مبنای ارزش جایگزینی بیان‌گر این واقعیت است که برقراری تعادل‌های پیشین و رسیدن به ارزش ذاتی شرکت‌ها (براساس نرخ ارز) مستلزم رشد قیمت سهامی است که از این حیث پتانسیل رشد دارند. اما علاوه بر ارزش جایگزینی عوامل دیگری هم از سهام حمایت می‌کند که در بین آنها می‌توان خوش‌بینی به عملکرد بنگاه‌ها و از سوی دیگر بالاماندن قیمت جهانی مواد خام اشاره کرد که وضعیت بنیادی بخش مهمی از تولیدکنندگان صادراتی و کالامحور بورس تهران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اما شاید مهم‌ترین نکته که از هفته گذشته در هدایت نقدینگی به سمت سهام نقش داشت بروز نشانه‌های مثبت از عقبگرد دولت از سیاست‌های اشتباه ارزی پیشین در این حوزه است.
چراغ سبز گشایش‌های ارزی
در هفته گذشته اخبار مهمی حول تصمیمات جدید دولت برای ساماندهی بازار ارز مخابره شد. وزارت صنعت، معدن و تجارت در هفته قبل طی بخشنامه‌ای اعلام کرد که واحدهای صادرکننده مجاز هستند با استفاده از مکانیزم واریزنامه، ارز صادراتی خود را به متقاضیان واردات که موفق به دریافت ارز به نرخ رسمی نشده‌اند به قیمت توافقی واگذار کنند. البته در این بخشنامه صنایع محدودی مشمول این بخشنامه جدید برای فروش ارز در سامانه جدید ارزی (با قیمت‌های توافقی) خواهند شد، اما نشانه‌ها از حرکت به سمت نرخ واقعی ارز برای جهش قیمتی سهام کافی است. از سوی دیگر، خبر تصویب محاسبه نرخ خوراک تولیدکنندگانپتروشیمی با دلار ۳ هزار و ۸۰۰ تومانی در هفته گذشته نیز معاملات این صنعت بورسی را داغ کرد. این تحولات در کنار معامله‌پذیر کردن اوراق پیش‌خرید سکه نشان‌دهنده عزم دولت برای تغییر رو به جلو است که معنای ضمنی آن عقبگرد سیاست‌گذار از تصمیمات پیشین و در نتیجه افزایش تقاضا در سهام بزرگ و صادرکننده بازار است.
صفوف بی‌سابقه خرید
انتظار کسب بازدهی محسوس شروع پرشور معاملات سهام در روز گذشته را به‌دنبال داشت. دیروز به محض باز شدن سامانه معاملات، نماگر اصلی سهام به لطف رشد قیمت سهام عمده نمادهای بازار، بیش از یک‌هزار واحد جهش داشت.اشتیاق متقاضیان سهام در روز گذشته موجب تشکیل صفوف سنگین خرید در بیش از یکصد و ۳۰ سهم بازار شد که در این میان نام سهام گروه‌های فلزی و معدنی بیش از سایر صنایع به چشم می‌خورد. قدرت تقاضا به حدی بود که ارزش صفوف خرید ۷۴ سهم و حق تقدم را در پایان معاملات دیروز به ۱۴۰ میلیارد تومان رساند.
یکه‌تازی «فولاد»
نماد فولاد مبارکه اصفهان همچون روزهای قبل به‌عنوان سهام بی‌هماورد بازار در کانون توجه بورس‌بازان قرار داشت و برای چندمین روز پیاپی در صدر فهرست نمادهای اثرگذار بر شاخص کل قرار گرفت. سهامداران طی روز گذشته بیش از ۷۲ میلیارد تومان از سهام «فولاد» را بین خود دست به دست کردند؛ یعنی ۱۶ درصد از کل ارزش معاملات خرد.
در عین حال، مروری بر آمار صنایع نشان می‌دهد که بیش از ۲۲ درصد از نقدینگی دیروز در صنعت فلزات اساسی گردش داشته و گروه‌های پتروشیمی، پالایشی و کانه‌های فلزی در رتبه‌های بعدی این جدول قرار گرفته‌اند و مجموعا ۶۰ درصد از نقدینگی بازار را جذب کردند. همچنین ۳۳ صنعت از صنایع ۳۸گانه بورس تهران، یعنی ۸۷ درصد از تعداد صنایع نیز با رشد شاخص همراه شده‌اند. این آمارها گویای این واقعیت است که موج سنگین تقاضا تمام بازار را فارغ از زمینه‌های بنیادی صنایع ناهمگون بازار، تحت‌الشعاع قرار داده است. رشد دسته‌جمعی قیمت سهام در وضعیتی که برخی بنگاه‌ها همچنان با مشکلات محسوس بنیادی مواجه هستند تا حدودی نگران‌کننده است. به‌نظر می‌رسد در این شرایط اتخاذ رویکرد مناسب برای انتخاب سهام اهمیت بیشتری می‌یابد. به‌زعم کارشناسان سایت تحلیلی «دنیای بورس» چهار رویکرد را می‌توان برشمرد که در زیر به آن اشاره خواهد شد. در رویکرد نخست کسانی قرار دارند که سهام بنیادی را به سبد دارایی خود اضافه خواهند کرد. گروهی تحت‌تاثیر فضای هیجانی اقدام به ورود در هر صف خرید خواهند کرد. دسته سوم در انتظار ضعف صف‌های خرید می‌نشینند تا از قیمت‌های پایین‌تر بهره‌مند شوند و در نهایت، چهارمین دسته حسرت جاماندن از روند را در دل خود می‌پرورند و بیشتر نظاره‌گر می‌مانند. در این شرایط است که انتخاب اتخاذ رویکرد مناسب مبتنی بر دید کارشناسانه بیش از پیش اهمیت می‌یابد و آنان برنده این رقابتند که با غلبه بر هیجان خود بر مبنای واقعیت‌ها تصمیم می‌گیرند.
