دنیای اقتصاد: بورس تهران پس از گذراندن یک دوره رکود طولانی، سال‌جاری را با رونق قابل‌توجهی آغاز کرد. با وجود افت شاخص کل طی پنج هفته اخیر، بررسی‌های «دنیای اقتصاد» از عملکرد نمادهای بورسی نشان می‌دهد رویکرد معامله‌گران بازار سهام تغییر یافته و به سمت صنایع پیشرو حرکت کرده‌اند. سال گذشته، ابهامات اقتصادی-سیاسی، بازار سهام را از نظر بنیادی در وضعیت نامطلوبی قرار داده بود؛ بنابراین معامله‌گران با ورود به صنایع کوچک‌تر به منظور کسب سودهای کوتاه‌مدت یا اصطلاحا نوسان‌گیری تلاش می‌کردند. بر این اساس، در حالی که شاخص کل در سال 93 حدود 21 درصد افت را تجربه کرده بود، شاخص کل هم‌وزن (اثرگذاری یکسان شرکت‌ها) کمتر از 2 درصد زیان داشت.  از سوی دیگر، در سال‌جاری با بهبود شرایط بنیادی بازار سرمایه، اقبال بازیگران به سمت صنایع بزرگ (لیدرهای همیشگی بورس) جلب شده است. به این ترتیب، حضور فعال سهامداران در نمادهای بزرگ بازار سبب رشد شاخص کل در اوایل سال‌جاری تا بیش از 13 درصد نیز شد. در حالی که شاخص کل هم‌وزن در نقطه اوج فقط 7 درصد افزایش داشت؛ بنابراین به نظر می‌رسد معامله‌گران استراتژی خود را از نوسان‌گیری به سمت تحلیلگری و سرمایه‌گذاری واقعی تغییر داده‌اند.

«دنیای اقتصاد» تغییر رفتار معامله‌گران بازار را بررسی می‌کند

چرخش بورس تهران به سمت لیدرها

هفته گذشته، شاخص کل و قیمت ارز افت 8/ 0 و 3/ 0 درصدی و قیمت سکه رشد 3/ 1 درصدی را تجربه کردند

گروه بورس – بهزاد بهمن‌نژاد: بازار سهام در حالی پنجمین هفته نزولی خود را پشت سر گذاشت و به سطوح خود در آغاز سال نزدیک شد که اواسط فروردین ماه، خوش‌بینی به آینده این بازار، موجب رشد شاخص کل تا بیش از 13 درصد شده بود. در این شرایط، «دنیای اقتصاد» روند شاخص کل و شاخص کل هم‌وزن را بررسی کرده است. بر اساس این بررسی مشاهده می‌شود بر خلاف سال گذشته که نگرانی‌های اقتصادی-سیاسی موجب تشدید نوسان‌گیری در صنایع کوچک شده بود، در سال جاری، برخی خوش بینی‌ها مجددا اقبال را به لیدرهای همیشگی بازار برگردانده است. در این میان، بررسی متغیرهای بنیادی بورس تهران نشان می‌دهد قیمت‌ها در سطوح معقولی قرار گرفته‌اند و انتظار می‌رود با رفع برخی ابهامات و جلب اطمینان سرمایه‌گذاران، مسیر نزولی بازار سهام پایان یابد و شاهد رشد قیمت‌ها باشیم. با این حال، در صورتی که ابهامات فعلی مشابه سال گذشته باقی بماند ممکن است بار دیگر رکود در بازار سهام همراه با نوسان‌گیری برخی سفته‌بازان را شاهد باشیم.

 جولان کوچک‌ترهای بورس پایان یافته است؟

بازار سهام پس از ثبت یک رکورد کم‌سابقه در سال 92 (بازدهی بیش از 100 درصدی شاخص کل)، سال گذشته را در رکود کامل به سر برد و در مجموع زیان حدود 21 درصدی را تجربه کرد. این در حالی بود که اواخر سال، شاخص‌های جدیدی از جمله شاخص کل هم وزن به بازار سهام معرفی شدند. در این شاخص جدید، وزن تمامی شرکت‌ها یکسان فرض می‌شود؛ یعنی فارغ از آنکه نماد مزبور چه میزان سهم و چه ارزش بازاری دارد، تغییرات قیمت هر نماد اثر یکسانی در محاسبه شاخص یادشده دارند. در این میان، بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با وجود افت 21 درصدی شاخص کل در سال گذشته، شاخص کل هم‌وزن، کمتر از 2 درصد زیان داشته است. این موضوع که بارها توسط «دنیای اقتصاد» به آن اشاره شده بود، نشان می‌دهد سال گذشته، صنایع و نمادهای کوچک وضعیت مناسب‌تری از گروه‌های بزرگ بورسی داشته‌اند.  به عبارت دقیق‌تر، در سال گذشته که عمده صنایع بزرگ، نظیر پتروشیمی ها، فلزات اساسی، پالایشگاه‌ها و کانه‌های فلزی روندی منفی داشتند، سفته‌بازان به نوسان‌گیری در نمادها و صنایع کوچک روی آورده بودند. در واقع، در شرکت‌های کوچک که تعداد سهام اندکی دارند و حجم مبنای آنها پایین است، به راحتی می‌توان عملیات سفته‌بازی انجام داد و با ایجاد نوسانات روزانه، کسب سود کرد.  به این ترتیب، مشاهده می‌شود با وجود افت قابل توجه شرکت‌های اثرگذار بر شاخص کل (ارزش بازار بالا)، نمادهای کوچک زیادی در سال گذشته با رشد قیمتی همراه بودند و در مجموع مانع از افت قابل توجه شاخص کل هم‌وزن شده‌اند.

از سوی دیگر، از ابتدای سال جاری مشاهده می‌شود به دنبال خوش‌بینی به تفاهم سیاسی لوزان و در نتیجه امیدواری به بهبود وضعیت بازار سهام، گروه‌های بزرگ بورسی وضعیت بهتری پیدا کردند؛ به‌طوری که شاخص کل در اوج خود بیش از 13 درصد بازدهی را نیز تجربه کرده بود، اما شاخص کل هم وزن در بهترین حالت 7 درصد رشد داشته است. این موضوع نشان می‌دهد با کاهش نگرانی‌های اقتصادی- سیاسی نسبت به سال گذشته، رفتار سفته‌بازانه در میان سهامداران کاهش یافته و بار دیگر لیدرهای همیشگی بورس با اقبال همراه شدند. این موضوع نشان می‌دهد با توجه به آنکه قیمت‌ها در گروه‌های مهم بورسی به سطوح متعادلی رسیده‌اند، در پی اخبار خوش، به سرعت شاهد رشد قیمتی آنها هستیم. بر این اساس، از نوسان‌گیری سهامداران در سال گذشته، کاسته شده و سهامداران جدید به دنبال یک سرمایه‌گذاری واقعی و با دید بلندمدت هستند.

  شاخص‌های بنیادی به نفع بازار سهام

در مدت اخیر، بسیاری از کارشناسان، وضعیت بنیادی بازار سرمایه کشور را مناسب ارزیابی می‌کنند و معتقدند اگر روند مذاکرات هسته‌ای به همین صورت رو به پیشرفت باشد، می‌توان انتظار داشت مسیر نزولی بازار سهام متوقف شود و قیمت‌ها رشد پیدا کنند. با این حال، «تجارت فردا» در شماره هفته گذشته (نوشته‌ای از شروین شهریاری)، وضعیت بنیادی بازار سهام را از منظر برخی نسبت‌های مهم بررسی کرده است. در این میان می‌توان به نسبت قیمت به درآمد (P/ E) اشاره کرد که در حال حاضر کمتر از 5/ 5 مرتبه است. حال آنکه میانگین تاریخی این نسبت در محدوده 6 واحدی است که نشان می‌دهد، قیمت سهام در برخی موارد حتی از ارزش ذاتی آنها نیز کمتر شده‌اند. همچنین، در این بررسی به نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/ B) نیز اشاره شده است که در حال حاضر 7/ 1 مرتبه است. این نسبت در 10 سال اخیر در بورس تهران، 1/ 2 مرتبه و در بازارهای آسیایی نیز طی 35 سال اخیر بین یک تا سه مرتبه بوده است. بنابراین، در حال حاضر از منظر این متغیر بنیادی نیز وضعیت مناسبی در بازار سهام مشاهده می‌شود. سومین نسبت مهم اما، نسبت ارزش روز بازار به تولید ناخالص داخلی یا همان نسبت وارن بافت است. این نسبت که اکنون حدود 30 درصد (معادل سال 91) است، کاملا بیانگر آن است که بورس تهران پتانسیل بالایی برای رشد دارد. گرچه در اقتصاد کشور ما نسبت مزبور به‌طور تاریخی به علت کوچک بودن بازار سهام چندان بالا نبوده است، اما در مقایسه با بازارهای سهام کشورهای در حال توسعه و همچنین با توجه به توسعه بازار سرمایه کشور در سال‌های اخیر، این نسبت در حال حاضر در سطوح معقولی قرار دارد که بیانگر پتانسیل بالای بورس تهران در جذب سرمایه است.  در این شرایط، با توجه به رشد سالانه حداقل 20 درصدی نقدینگی، احتمال آنکه این نسبت به کمتر از مقادیر  کنونی (حدود 05درصد)برسد، پایین است.

 بنابراین، از این منظر نیز احتمال آنکه بازار سهام به پایان دوران نزولی خود رسیده باشد بسیار بالا است. علاوه بر نکات بنیادی یادشده، یکی دیگر از نگرانی‌های موجود برای ورود به بازار سهام، چشم انداز سودآوری شرکت‌ها است. در این شرایط، با توجه به کنترل نرخ تورم (حتی رشد بیشتر تورم مصرف‌کننده نسبت به تورم تولیدکننده در ماه‌های اخیر که به‌طور کلی بیانگر افزایش سودآوری بنگاه‌های اقتصادی است) و سیاست‌های مناسبی که دولت با در نظر گرفتن وضعیت بخش خصوصی اعمال می‌کند انتظار نمی‌رود تعدیل منفی قابل توجهی در پیش بینی سود شرکت‌های بورسی شاهد باشیم (البته نرخ خوراک پتروشیمی‌ها ممکن است یکی از موارد استثنا باشد که البته در این خصوص نیز به گفته رئیس سازمان بورس قرار است حمایت‌هایی انجام شود). از سوی دیگر، گروه‌های کالایی نیز که سال گذشته به شدت تحت فشار افت قیمت‌های جهانی بودند، طی یکی، دو ماه اخیر، شاهد چرخش مسیر قیمت‌ها هستند. گرچه با توجه به ضعف نسبی اقتصاد چین نمی‌توان به رشد شدید و سریع قیمت کالاها امیدوار بود، اما کاهش مجدد قیمت‌ها به سطوحی کمتر از قیمت‌های اخیر نیز دور از انتظار است. بنابراین، از منظر سودآوری شرکت‌ها نیز به نظر نمی‌رسد شاهد تعدیل منفی چشمگیری در پیش‌بینی‌های سود فعلی باشیم که نوید می‌دهد استناد به نسبت‌های بنیادین مزبور کاملا منطقی خواهد بود.

 زیان هفتگی بورس برخلاف رشدهای پایانی

بازار سهام برای پنجمین هفته متوالی، روند منفی را پشت سر گذاشت. به این ترتیب، هفته گذشته شاخص کل با افت 8/ 0 درصدی در رقم 63 هزار و 531 واحدی ایستاد. این در شرایطی بود که در سه روز پایانی هفته شاهد رشد قیمت‌ها در این بازار بودیم که بار دیگر بر واکنش سریع معامله‌گران به اخبار مثبت و پتانسیل مناسب بازار سهام برای اتمام مسیر نزولی تاکید دارد.

 بازار ارز نیز روند کم نوسانی را سپری کرد و هر دلار آمریکا با افت 3/ 0 درصدی به قیمت 3 هزار و 325 تومان معامله شد. از سوی دیگر، بازار سکه بر خلاف سایر بازارهای رقیب با رشد قیمتی همراه شد. به این ترتیب، هر سکه طرح جدید به کمک رشد پایان هفته اونس طلا با رشد 3/ 1 درصدی به قیمت 955 هزار تومان معامله شد.

 معاملات کم‌رمق بورس تهران

هفته گذشته، 3 میلیارد و 441 میلیون سهم به ارزش 768 میلیارد تومان در 294 هزار و 454 دفعه معامله شد. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد با حذف معاملات بلوکی، متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه به ترتیب 28 و 24 درصد رشد را نسبت به هفته ماقبل تجربه کردند. گرچه این رشد در مقایسه با هفته ماقبل درخور توجه است، اما هنوز میزان معاملات روزانه اندکی با سطوح مطلوب در زمان رونق بازار سهام فاصله دارد. انتظار برای مذاکرات هسته‌ای و برخی دیگر از تصمیمات دولت یکی از دلایل این موضوع محسوب می‌شود.

 هفته نزولی صنایع بورسی

هفته گذشته، بخش قابل توجهی از صنایع بزرگ بورسی با روند شاخص کل همراهی کردند و منفی شدند. به این ترتیب، 20 صنعت از 37 گروه بورسی روند نزولی داشتند. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد گروه‌های قند و شکر، سایر معادن و حمل‌و‌نقل به ترتیب با 3/ 9، 3/ 4 و 2/ 3 درصد رشد، مثبت‌ترین صنایع هفته گذشته بودند. از سوی دیگر، وسایل ارتباطی، کانه‌های فلزی و محصولات کانی غیرفلزی به ترتیب با 5/ 10، 8/ 6 و 1/ 5 درصد افت بدترین عملکرد را در میان گروه‌های بورسی به ثبت رساندند. همچنین بانک‌ها، خودرویی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها بیشترین حجم معاملات را در هفته گذشته به خود اختصاص دادند.