گروه اقتصاد بین‌الملل: از زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران با گروه 1+5 جدی شد، تا زمانی که به مرحله امضای توافق و رفع تحریم‌ها رسید، کشورهای زیادی از سراسر جهان نسبت به ازسرگیری روابط اقتصادی و تجاری خود با ایران ابراز تمایل کردند.

 

البته برخی کشورها تمایل خود را صرفا در حد ابراز تمایل مقاماتشان به برقراری روابط با ایران نشان دادند؛ اما برخی حتی پیش از امضای توافق سعی کردند گوی سبقت را از سایر رقبا بربایند و نخستین کشوری باشند که همزمان با ازسرگیری روابط اقتصادی ایران با جهان، هیات‌های خود را به ایران رهسپار می‌کنند. شواهد حکایت از آن دارد که عمده‌ترین اقتصادهای اروپا هم اشتیاق بیشتری به بازگشت به روابط عادی با ایران نشان می‌دهند و هم آمادگی بیشتری دارند. براساس بررسی‌های «دنیای اقتصاد» تا کنون بالغ بر 18 کشور، هیات‌های اقتصادی خود را به ایران اعزام کرده‌اند. شاید چنین موقعیتی که هم اکنون ایران در آن قرار گرفته است، رویای بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه جهان باشد. استقبال بی‌سابقه غول‌های اقتصادی جهان از بازار منحصربه‌فرد ایران موقعیتی استثنایی را در اختیار اقتصاد ما قرار داده است. بی‌شک این نکته را نباید از نظر دور داشت همان‌طور که هر فرصتی این پتانسیل را دارد که به یک پیروزی تبدیل شود، این خطر نیز آن را تهدید می‌کند که به زیان بدل شود. پیروزی ایران در استفاده از این فرصت به‌دست آمده، به موقعیت‌سنجی دقیق آن بستگی دارد. در اختیار داشتن اطلاعات کافی از اقتصاد کشورهای متقاضی همکاری با ایران و شناسایی ضعف‌ها و قوت‌های آنان می‌تواند در این راستا راهگشا باشد. به همین دلیل «دنیای اقتصاد» به بررسی آن دسته از اقتصادهایی پرداخته است که پس از برجام هیات‌های خود را به ایران اعزام کرده‌اند:

 

 

 

ترکیه: بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در رتبه‌بندی سال 2014 خود اقتصاد ترکیه را هجدهمین اقتصاد بزرگ جهان به لحاظ تولید ناخالص داخلی اسمی دانسته‌اند. بانک جهانی رقم تولیدناخالص داخلی ترکیه را 799 میلیارد و 535 میلیون دلار اعلام کرده است. صنایع خودروسازی ترکیه با تولید بیش از یک میلیون خودرو در سال 2012 رتبه هفدهم در جهان را به خود اختصاص دادند. ارزش صادرات بخش کشتی‌سازی این کشور نیز در سال 2011 برابر با 2/ 1 میلیارد دلار بوده است. برندهای ترکیه‌ای همچون «بکو» و «وستل» از جمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لوازم خانگی اروپا هستند و سرمایه‌گذاری زیادی در بخش فناوری‌های نو می‌کنند. از سایر بخش‌های مهم اقتصاد ترکیه می‌توان به بانکداری، ساخت‌وساز، لوازم برقی، تجهیزات برق، نساجی، پالایش نفت، محصولات پتروشیمی، محصولات غذایی، معدن، آهن و فولاد و صنایع ماشینی اشاره کرد.

 

 

 

 

افغانستان: صندوق بین‌المللی پول افغانستان را با تولید ناخالص داخلی 20 میلیارد و 444 میلیون دلار صد و ششمین اقتصاد جهان دانسته است. این کشور به دلیل سال‌ها جنگ و فقدان سرمایه‌گذاری خارجی، یکی از فقیرترین کشورهای جهان است. ستون اصلی اقتصاد افغانستان کشاورزی است و محصولات اصلی آن را انار، انگور، زردآلو، خربزه و آجیل و میوه خشک تشکیل می‌دهد. البته حدود 11 درصد از اقتصاد افغانستان را کاشت و فروش تریاک تشکیل می‌دهد و به‌رغم تلاش‌های دولت برای ریشه‌کنی تولید مواد مخدر، این کشور بزرگ‌ترین تولیدکننده تریاک جهان است.

 

 

 

 

لهستان: اقتصاد لهستان در رده‌بندی‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی رتبه بیست و سومین اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده است. صندوق اما تولید ناخالص داخلی لهستان را 547 میلیارد و 894 میلیون دلار و بانک جهانی این رقم را 548 میلیارد و 3 میلیون دلار اعلام کرده است. لهستان دارای یکی از سالم‌ترین اقتصادهای پسا کمونیستی است و یکی از سریع‌ترین رشدها را در میان اقتصادهای حوزه یورو دارد. میزان بدهی‌های بخش خصوصی آن بسیار کم است و تنها به بخش صادرات خود وابسته نیست. این تنها اقتصاد اروپایی است که از رکود اواخر دهه 2000 میلادی در امان ماند. مهم‌ترین صادرات لهستان شامل ماشین‌آلات، مبلمان، مواد غذایی و گوشت، قایق موتوری، هواپیماهای سبک، محصولات چوبی، پوشاک، کفش و لوازم آرایشی است. آلمان بزرگ‌ترین واردکننده محصولات لهستان است.

 

 

 

 

سوئیس: بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول بر این باورند که اقتصاد سوئیس بیستمین اقتصاد بزرگ جهان است. صندوق اعلام کرده که تولید ناخالص داخلی سوئیس در سال 2014 بالغ بر 703 میلیارد و 852 میلیون دلار بوده است. سوئیس در رتبه‌بندی‌های مختلف به لحاظ درآمد سرانه، به‌عنوان ثروتمندترین کشور دنیا معرفی شده است. به‌رغم اندازه کوچک این کشور، بیستمین صادرکننده بزرگ جهان، آزادترین اقتصاد اروپایی و رقابت‌پذیرترین اقتصاد جهان محسوب می‌شود. غول‌های بزرگ اقتصادی جهان همچون شرکت نستله، گروه انرژی مرکوریا، شرکت هواپیمایی بین‌المللی سوئیس ایرلاین، گروه ساعت‌سازی سوآچ، تتراپک، مرکز مالی کردیت سوئیس، یو‌بی‌اس و خدمات مالی زوریخ تنها معدودی از نام‌های سوئیسی هستند که در سطح جهان مشهورند. مهم‌ترین بخش اقتصاد سوئیس بخش تولید است، شامل تولید وسایل موسیقی، ابزارهای اندازه‌گیری، محصولات بهداشتی و دارویی و مواد شیمیایی.

 

 

 

 

آلمان: بزرگ‌ترین اقتصاد اروپایی را دارد و چهارمین تولید ناخالص داخلی اسمی جهان و براساس معیار برابری قدرت خرید پنجمین تولید ناخالص داخلی جهان را به خود اختصاص داده است. بانک جهانی تولید ناخالص داخلی آلمان را برای سال 2014 ، 3 تریلیون و 852 میلیارد دلار اعلام کرد. این کشور در سال 2014 بالاترین مازاد تجاری جهان به ارزش 285 میلیارد دلار را به ثبت رساند و با صادراتی به ارزش 511/ 1 تریلیون دلار، به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهان شناخته شد. مهم‌ترین صادرات آلمان عبارتند از: خودرو، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی، محصولات الکترونیک، تجهیزات برق، مواد دارویی، تجهیزات حمل‌ونقل،‌ فلزات پایه، محصولات غذایی، و لاستیک و پلاستیک. ده شرکت برتر آلمانی عبارتند از: فولکس‌واگن، آلیانز، دایملر، بی‌ام‌و، زیمنس، بی‌ای‌اس‌اف، مونیخ آر‌ایی، ایی‌آن، بایر و آردبلیو‌ایی.

 

 

 

فرانسه: آمارهای بانک جهانی رقم تولید ناخالص داخلی فرانسه در سال 2014 را 2 تریلیون و 941 میلیارد و 886 میلیون دلار نشان داده است و این نهاد بین‌المللی آن را ششمین اقتصاد بزرگ جهان دانسته است. در سال 2010، 39 شرکت از 500 شرکت بزرگ جهان را شرکت‌های فرانسوی تشکیل دادند. بانکداری و بیمه بخش مهم اقتصاد فرانسه را تشکیل می‌دهند و غول‌های فرانسوی مهمی در این عرصه در سطح جهان مشهورند. به‌عنوان مثال «آکسا» بزرگ‌ترین شرکت بیمه جهان، یک شرکت فرانسوی است. بانک‌های فرانسوی مهم شامل بی‌ان‌پی پاریباس و کردیت اگریکول هستند که در سال 2010 نخستین و ششمین بانک‌های بزرگ جهان معرفی شدند. گروه بانکداری سوسیته جنرال نیز در سال 2009 به‌عنوان هشتمین بانک بزرگ جهان شناخته شد. فرانسه به‌طور تاریخی تولیدکننده بزرگ محصولات کشاورزی است.

 

 

 

 

ایتالیا: ایتالیا هشتمین اقتصاد بزرگ جهان را داراست و حدود 2 تریلیون و 147 میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد و سومین اقتصاد بزرگ حوزه یورو است. ایتالیا یکی از صنعتی‌ترین اقتصادهای جهان را داراست و در زمینه بازرگانی و صادرات یک کشور پیشرو محسوب می‌شود. این کشور توسعه‌یافته در زمینه کیفیت زندگی رتبه هشتم را در جهان به خود اختصاص داده است. نرخ بیکاری ایتالیا 6/ 12 درصد است که از میانگین حوزه یورو بسیار بالاتر است.

 

 

 

 

ژاپن: این کشور با تولید ناخالص داخلی بیش از 4 تریلیون و 600میلیارد دلار، سومین اقتصاد بزرگ جهان محسوب می‌شود. در سال 2014، بدهی دولتی ژاپن بیش از 200 درصد تولید ناخالص داخلی سالانه آن برآورد شد که بیشترین میزان بدهی در کل جهان بود. موسسه رتبه‌بندی مودیز، رتبه بدهی‌های این کشور را ازAa3 به Aa2 کاهش داد. بخش خدمات سه چهارم تولید ناخالص داخلی ژاپن را تشکیل می‌دهد. این اقتصاد، ظرفیت عظیمی در حوزه تولیدات صنعتی دارد و برخی از محصولات آن به لحاظ فنی پیشرفته‌ترین در جهان محسوب می‌شوند.

 

 

 

 

جمهوری چک: براساس آمار سال 2014 صندوق بین‌المللی پول جمهوری چک با تولید ناخالص داخلی 205 میلیارد و 270 میلیون دلار پنجاه و یکمین اقتصاد جهان به شمار می‌رود و براساس آمار بانک جهانی با تولید ناخالص داخلی 208 میلیارد و 796 میلیون دلار پنجاهمین اقتصاد جهان است. صنعت گردشگری در اقتصاد این کشور نقش فراوانی دارد. پراگ پنجمین شهر پربازدید اروپاست. جمهوری چک جزو کشورهای پیشرفته دارای درآمد بالا است و سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور 84 درصد از میانگین اتحادیه اروپاست. در سال 2013 صادرات این کشور 150 میلیارد دلار و واردات 141 میلیارد دلار بود.

 

 

 

 

اسپانیا: براساس آمار سال 2014 صندوق بین‌المللی پول، اسپانیا با تولید ناخالص داخلی یک تریلیون و 406 میلیارد و 538 میلیون دلار چهاردهمین اقتصاد جهان محسوب می‌شود. این کشور براساس آمار بانک جهانی با تولید ناخالص داخلی یک تریلیون و 404 میلیارد و 307 میلیون دلار چهاردهمین اقتصاد جهان است. این کشور همچنین چهارمین اقتصاد بزرگ حوزه یورو به شمار می‌رود. اسپانیا پس از آمریکا دومین سرمایه‌گذار خارجی بزرگ در آمریکای لاتین است. شرکت‌های مشهور اسپانیایی عبارتند از: ایبردرولاکه بزرگ‌ترین شرکت جهان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر است. شرکت‌های تکنولوژی مانند تلفونیکا، ابنگوا، موویستار، شرکت‌های تولیدکننده ترن مانند سی‌ای‌اف، تالگو، شرکت‌های نفتی مانند رپسول. همچنین از 10 شرکت بزرگ بین‌المللی فعال در زمینه ساخت‌وساز، 6 شرکت اسپانیایی هستند.

 

 

 

 

اتریش: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، اتریش با تولید ناخالص داخلی 437 میلیارد و 582 میلیون دلار بیست و هشتمین اقتصاد جهان به شمار می‌رود. این کشور براساس آمار بانک جهانی نیز بیست و هشتمین اقتصاد جهان است. صنعت گردشگری نقش مهمی در اقتصاد اتریش ایفا می‌کند به‌طوری که 9 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور مربوط به این صنعت است. در سال 2007 اتریش رتبه 9 را در درآمدهای گردشگری بین‌المللی به دست آورد. شرکت‌های اتریشی در زمینه‌های مواد اولیه(مانند شرکت فولاد مست‌آلپاین)، کالاهای مصرفی(مانند شرکت خودروسازی مگنا اشتایر)، مالی(مانند بانک اتریش)،بهداشت و درمان مانند(کیر دیاکنوستیکا)، صنایع(مانند شرکت مایر-منهوف)، نفت و گاز(مانند شرکت اوام‌وی)، تکنولوژی(مانند شرکت فاباسافت) ارتباطات(مانند شرکت تلکام استریا) و نیروگاه(مانند شرکت برق ورباند) فعال هستند.

 

 

 

انگلستان: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، انگلستان با تولید ناخالص داخلی 2 تریلیون و 950 میلیارد و 39 میلیون دلار پنجمین اقتصاد بزرگ جهان است. این کشور براساس آمار بانک جهانی نیز پنجمین اقتصاد جهان به شمار می‌رود، اما براساس آمار این بانک تولید ناخالص داخلی این کشور 2 تریلیون و 941 میلیارد و 886 میلیون دلار است. این کشور بعد از آلمان دومین اقتصاد بزرگ اروپا محسوب می‌شود. اقتصاد انگلستان به شدت به بخش خدمات وابسته است به‌طوری که بخش خدمات حدود 73 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. لندن در کنار نیویورک و توکیو یکی از سه مرکز فرماندهی اقتصاد جهانی به شمار می‌رود. صنعت گردشگری نقش مهمی در اقتصاد انگلستان دارد. صنعت خودرو قسمت قابل توجهی از بخش تولیدی انگلستان را به خود اختصاص داده است و 6/ 26 میلیارد پوند از درآمدهای صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد. صنعت داروسازی نیز نقش مهمی در اقتصاد انگلستان ایفا می‌کند و این کشور به لحاظ سهم مخارج تحقیق و توسعه دارویی در جهان جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است.

 

 

 

عمان: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، عمان با تولید ناخالص داخلی 77 میلیارد و 779 میلیون دلار شصت و چهارمین اقتصاد جهان است. این کشور براساس آمار بانک جهانی با تولید ناخالی داخلی 79 میلیارد و 656 میلیون دلار شصت و چهارمین اقتصاد جهان به شمار می‌رود. عمان اقتصادی نسبتا متنوع دارد، اما به صادرات نفت خام وابسته است. در میان صنایع عمان گردشگری دارای سریع‌ترین رشد است. در مقایسه، دیگر منابع درآمدی عمان یعنی کشاورزی و صنعت، کوچک هستند و کمتر از یک درصد از صادرات این کشور را تشکیل می‌دهند.

 

 

 

هلند: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، هلند با تولید ناخالص داخلی 880 میلیارد و 716 میلیون دلار هفدهمین اقتصاد جهان است. این کشور دارای سطح بالایی از آزادی اقتصادی است و در شاخص آزادی اقتصادی از میان 157 کشور رتبه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. مواد غذایی بزرگ‌ترین بخش صنعتی این کشور را تشکیل می‌دهد. هلند یکی از کشورهای پیشتاز اروپایی برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی است و یکی از پنج سرمایه‌گذار بزرگ در آمریکا است. براساس گزارش رقابت‌پذیری جهانی مجمع جهانی اقتصاد، هلند پنجمین اقتصاد رقابت‌پذیر جهان به شمار می‌رود. این کشور به‌جز زغال‌سنگ و گاز منابع معدنی دیگر ندارد. هلند یکی از بزرگ‌ترین میدان‌های گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. بخش کشاورزی هلند 21 درصد از کل ارزش صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد.

 

 

 

اوکراین:براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، اوکراین با تولید ناخالص داخلی 130 میلیارد و 660 میلیون دلار پنجاه و نهمین اقتصاد جهان است. این کشور براساس آمار بانک جهانی با تولید ناخالص داخلی 177 میلیارد و 431 میلیون دلار پنجاه و پنجمین اقتصاد جهان محسوب می‌شود. اوکراین تقریبا همه انواع وسایل نقلیه مربوط به حمل‌ونقل و فضاپیما تولید می‌کند. هواپیماهای آنتونوف و کامیون‌های کراز ساخت این کشور به بسیاری از کشورهای جهان صادر می‌شوندفناوری اطلاعات یکی از بخش‌های رو به رشد اقتصاد اوکراین است. این بخش با رشد 40درصدی در سال 2007 بیشترین رشد را در میان کشورهای اروپای مرکزی و شرقی ثبت کرد. اوکراین از پایگاه صنایع سنگین خوبی برخوردار است و یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های محصولات متالورژی در اروپای شرقی است.

 

 

 

برزیل: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول برزیل با تولید ناخالص داخلی 2 تریلیون و 346 میلیارد و 583 میلیون دلاری هفتمین اقتصاد جهان است. برزیل بزرگ‌ترین اقتصاد آمریکای لاتین است. اقتصاد برزیل در بخش‌های کشاورزی، معدن، تولید و خدمات فعال است. این کشور همچنین یکی از اعضای کشورهای بریک است. برزیل طی 150 سال گذشته بزرگ‌ترین تولیدکننده قهوه جهان بوده است. در سال 2007 بخش کشاورزی 1/ 5 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل داد. این کشور به چهارمین بازار بزرگ خودروی جهان تبدیل شده است. عمده محصولات صادراتی این کشور عبارتند از: هواپیما، تجهیزات الکترونیکی، خودرو، اتانول، پارچه، کفش، سنگ‌آهن، فولاد، قهوه، آب‌پرتقال، دانه‌های سویا و گوشت نمک‌سود. برزیل به لحاظ ارزش صادرات بیست و سومین اقتصاد جهان محسوب می‌شود.

 

 

 

فنلاند: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول، فنلاند با تولید ناخالص داخلی272 میلیارد و 649 میلیون دلاری چهلمین اقتصاد جهان است. بزرگ‌ترین بخش اقتصاد فنلاند بخش خدمات است که 66 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. بعد از آن، بخش تولیدی و پالایشگاهی 31 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. از منظر تجارت خارجی، بخش اصلی اقتصاد فنلاند بخش تولید است. براساس آمار سال 2007 بزرگ‌ترین صنایع این کشور صنایع الکترونیک (22 درصد)، ماشین‌آلات خودرو و دیگر محصولات فلزی مهندسی(1/ 21 درصد)، صنعت جنگل‌داری(13 درصد) و صنایع شیمیایی(11 درصد) هستند. جنگل‌ها نقش اساسی در اقتصاد فنلاند ایفا می‌کنند و این کشور را به یکی از پیشتازان تولیدکننده چوب جهان تبدیل کرده‌اند. تجارت بین‌المللی یک سوم تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌دهد. 60 درصد از کل تجارت فنلاند با اتحادیه اروپا صورت می‌گیرد. از مشهورترین شرکت‌های فنلاندی، شرکت نوکیا، تولیدکننده تلفن‌های همراه است.

 

 

 

نروژ: براساس آمار 2014 صندوق بین‌المللی پول نروژ با تولید ناخالص داخلی499 میلیارد و 817 میلیون دلاری بیست و هفتمین اقتصاد جهان به شمار می‌رود. براساس آمار بانک جهانی نیز این کشور با تولید ناخالص داخلی 500 میلیارد و 103 میلیون دلار بیست و هفتمین اقتصاد جهان است. نروژ برای 6 سال متوالی (2001 تا 2006) رتبه نخست شاخص توسعه انسانی سازمان ملل را به خود اختصاص داد. دولت نروژ در صنایع اساسی سهم بالایی از مالکیت دارد. این صنایع عبارتند از: بخش نفت، تولید انرژی برقابی، تولید آلومینیوم، بزرگ‌ترین بانک نروژ و مخابرات. نروژ کشوری غنی از منابع طبیعی است. این منابع عبارتند از: نفت، انرژی آبی، ماهی‌گیری، جنگل و مواد معدنی. در سال 2011، 28 درصد از درآمدهای دولت از صنعت نفت و گاز ناشی شد. درآمدهای صادراتی نفت و گاز حدود 50 درصد از کل درآمدهای صادراتی این کشور را تشکیل می‌دهد. نروژ پنجمین کشور بزرگ صادرکننده نفت و سومین صادرکننده بزرگ گاز جهان است، اما عضو اوپک نیست.