درحالی‌که امروز از بودجه سال ۱۳۹۹ رونمایی خواهد شد، رئیس سازمان برنامه و بودجه آخرین اطلاعات از سند مالی دولت را ارائه کرد. یکی از ارقام مورد اشاره نرخ ارز بودجه در سال ۹۹ است که ترکیبی از نرخ ارز نیمایی و نرخ ارز ۴۲۰۰تومانی است. به گفته رئیس سازمان برنامه و بودجه رقم کلی منابع و مصارف دولت در بودجه سال آینده به رقم ۴۸۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد که نسبت به رقم اصلاحی بودجه سال‌جاری ۲۵ درصد بیشتر است. همچنین به گفته نوبخت، درآمدهای نفتی بودجه در سال آینده ۷۷/۷ هزار میلیارد تومان خواهد بود و از سوی دیگر، ۷۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت‌های عمرانی در نظر گرفته شده است. نکته دیگر از صحبت‌های این مقام مسوول تداوم نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی و محدوده ۸ هزار تا ۸ هزار و ۵۰۰ تومانی برای نرخ ارز نیمایی سال آینده بودجه است. میانگین وزنی این دو نرخ سطح ۵هزار و۳۰۰تومانی را برای بودجه سال آینده پدید می‌آورد.
رشد ۲۵ درصدی حجم بودجه
لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ امروز در مجلس شورای اسلامی رونمایی خواهد شد. با نزدیک شدن زمان رونمایی از بودجه گام به گام پازل درآمدها و هزینه‌ها نیز تکمیل می‌شود و آخرین جزئیات از سند مالی دولت در سال آینده رونمایی خواهد شد. لایحه بودجه سال آینده قرار است در قالب ۱۹ پیوست به مجلس ارائه شود و براساس برنامه اصلاح ساختاری این سند مالی، در ۴ محور و ۹ بسته برنامه و پروژه توسط سازمان برنامه و بودجه آماده شده است. رئیس سازمان برنامه و بودجه در حاشیه جلسه ستاد بودجه سال ۱۳۹۹، رقم درآمد و هزینه بودجه را در سال آینده ۴۸۴ هزار میلیارد تومان عنوان کرده است. منابع و مصارف بودجه اصلاحی در سال‌جاری ۳۸۶ هزار میلیارد تومان بوده است که با این حجم نسبت به سال‌جاری حجم بودجه ۲۵/۳ درصد رشد خواهد داشت. به نوعی می‌توان عنوان کرد که این رقم به لحاظ اسمی یک بودجه انبساطی محسوب می‌شود، البته اگر نرخ تورم در این شرایط منظور شود، نمی‌توان گفت که رقم واقعی بودجه در سال آینده نسبت به سال‌جاری رشد خواهد کرد. اگر چه در سمت هزینه افزایش ۲۵ درصدی بودجه قابل پیش‌بینی است، اما سوال مهم در سمت درآمدها است که چگونه می‌توان میزان درآمدهای بودجه را نسبت به سال‌جاری به میزان یک‌چهارم افزایش داد.
تداوم اعطای ارز ۴۲۰۰ تومانی
رئیس سازمان برنامه و بودجه در بخش دیگری از صحبت‌های خود به دو نرخ ارز مهم در محاسبات بودجه اشاره کرد. به گفته او، کالاهای اساسی در سال آینده نیز با نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی تامین خواهد شد و حتی نرخ ارز نیمایی نیز در محاسبات به میزان ۸ هزار تا ۸ هزار و ۵۰۰ تومان در نظر گرفته شده است. این موضوع درحالی است که نرخ دلار در بازار ارز حدود ۱۳ هزار تومان گزارش می‌شود، در نتیجه بر هر یک از افراد گیرنده ارز کالاهای اساسی رانت ۹هزار تومانی ایجاد می‌شود و برای افرادی که نرخ نیمایی دریافت می‌کنند، این رقم به حدود ۴ هزار تومان می‌رسد. ازسوی دیگر به نظر می‌رسد که باید نرخ ارز در بودجه سال آینده را از میانگین وزنی دو نرخ ۴۲۰۰ تومانی و نرخ ۸ هزار و ۵۰۰ تومانی در نظر گرفت. بر اساس بررسی‌ها، قرار است در سال آینده درآمدهای نفتی دولت به حدود ۲/۲۲میلیارد دلار برسد. به گفته مسوولان از این رقم باید حدود ۳۴/۵ درصد سهم صندوق توسعه ملی و شرکت‌های نفتی کسر شود. در این شرایط ۱۴/۵ میلیارد دلار سهم دولت خواهد شد. اگر از این رقم ۱۰/۵ میلیارد دلار با نرخ ۴۲۰۰ تومان در نظر گرفته شود، تنها ۴ میلیارد دلار باید نرخ نیمایی از سوی دولت تزریق شود. البته مسوولان عنوان می‌کنند که بخش قابل توجهی از ارز نیمایی از صادرات غیرنفتی تامین می‌شود و عرضه دولت سهم کمی در این بازار دارد. در نتیجه اگر میانگین وزنی این دو نرخ در نظر گرفته شود، نرخ ارز در بودجه رقمی معادل ۵ هزار و ۳۰۰ تومان خواهد شد. رقم ارز بودجه در سال جاری ۵ هزار و ۵۴۰ تومان عنوان شده است، بنابراین اگر این نرخ مبنا قرار گیرد، در نتیجه به نظر می‌رسد ۶ درصد از نرخ ارز بودجه در سال آینده کاسته خواهد شد.
ارزیابی منابع درآمد دولت
به‌نظر می‌رسد مهم‌ترین منبع درآمدی بودجه در سال آینده درآمدهای مالیاتی باشد. روز گذشته نوبخت درباره درآمدهای بودجه عنوان کرد که سعی شده کمترین وابستگی تاریخی را به منابع نفتی داشته باشیم. به نحوی که تنها از منابع داخلی خود استفاده کنیم. به گفته او، نسبت به سال گذشته منابع نفتی را به یک‌سوم تقلیل دادیم. آن مقداری هم که از صادرات نفت منابعی به‌دست آید صرف طرح‌های عمرانی خواهیم کرد. حتی یک ریال در اموری غیر از طرح‌های عمرانی استفاده نخواهیم کرد. او میزان منابع درآمدی نفتی در بودجه را حدود ۷۷/۷ هزار میلیارد تومان عنوان کرده است، البته در خبرگزاری‌ها این رقم را معادل صادرات نفت در کشور عنوان کردند که به‌نظر می‌رسد رقم درآمدهای نفتی در بودجه است. از سوی دیگر بررسی‌ها نشان می‌دهد کل درآمدهای مالیاتی و سایر درآمدهای دولت در نظر گرفته شده برای سال آینده به حدود ۲۶۱ هزار میلیارد تومان برسد. بخشی از این درآمدها شامل مالیات است که حدود ۱۷۵ هزار میلیارد تومان فرض می‌شود و از سوی دیگر، دیگر درآمدهای دولت شامل درآمدهای حاصل از مالکیت دولت، حاصل از فروش کالا و خدمات، حاصل از جرایم و خسارات و درآمدهای متفرقه است. این ارقام در بودجه سال‌جاری به میزان ۶۰ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته که با یک رشد ۱۰ درصدی می‌توان این رقم را به میزان ۶۶/۱ هزار میلیارد تومان عنوان کرد. در نهایت اگر مجموع درآمدهای مالیاتی، درآمد نفت و سایر درآمدهای دولت را به میزان۳۳۹ هزار میلیارد تومان در نظر بگیریم، دولت برای پوشش رقم ۴۸۴ هزار میلیارد تومان باید حدود ۱۴۴ هزار میلیارد تومان اوراق مالی منتشر کند یا از طریق مولدسازی دارایی‌ها منابع کسب کند این موضوع به این معنی است که قرار است حدود یک‌سوم از منابع دولت از اوراق مالی دولت یا مولدسازی دارایی‌ها تامین شود.
۷۰ هزار میلیارد تومان پرداخت عمرانی
نوبخت در صحبت‌های روز گذشته، رقم پرداخت‌های عمرانی را ۷۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده است، این درحالی است که اعلام شده است میزان درآمدهای نفتی بودجه منهای سهم کالاهای اساسی به کمتر از ۵۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد. بنابراین حتی اگر قرار باشد تمام منابع نفتی دولت به پرداخت‌های عمرانی اختصاص یابد، باز در این بخش کسری حداقل۲۰ هزار میلیارد تومانی وجود خواهد داشت. به‌طور کلی عنوان شده است که میزان هزینه‌های جاری در بودجه سال آینده نسبت به سال‌جاری افزایش ۴ درصدی را ثبت خواهد کرد و از سوی دیگر، هزینه‌های عمرانی نیز ۵ درصد افزایش خواهد یافت. اگر این موضوع براساس نسخه اصلاحی بودجه در نظر گرفته شود، در نتیجه می‌توان عنوان کرد که میزان هزینه‌های جاری دولت در سال‌جاری ۳۶۷ هزار میلیارد تومان خواهد بود. رئیس سازمان برنامه و بودجه توضیحاتی را نیز درباره هزینه‌های جاری اعلام کرد: بر این اساس مصارف در چند بخش تقسیم‌بندی شده است که ۶ هزار میلیارد تومان برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان، ۲ هزار میلیارد تومان برای طرح رتبه‌بندی فرهنگیان و ۳۱ هزار میلیارد تومان یارانه از محل حمایت‌های معیشتی پرداخت خواهد شد. از سوی دیگر، یارانه‌های قبلی نیز مانند سال‌های گذشته پرداخت خواهد شد.
رئیس سازمان برنامه و بودجه مهم‌ترین هدف بودجه سال آینده را اشتغال عنوان کرد. به گفته او، در سال آینده برای افزایش یک میلیون فرصت شغلی برنامه‌ریزی شده است که علاوه بر لایحه، برنامه مجزایی به مجلس ارائه شده است. به گفته او، در مجموع به میزان ۲۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان برای ایجاد شغل پیش‌بینی شده است. او هدف دوم بودجه را تولید عنوان کرد و گفت: در مجموع ۳۰۰ هزار میلیارد تومان دولت و شرکت‌های دولتی سرمایه‌گذاری خواهند کرد تا تولید بالا رود و سال بعد از رکود خارج و رشد مثبت اقتصادی داشته باشیم و برنامه جداگانه‌ای در این خصوص به مجلس ارائه می‌کنیم.
