بررسی‌ها نشان می‌دهد که آمار اوپک از میزان تولید اعضای این سازمان به چند دلیل نتوانست بر قیمت نفت اثرگذار باشد. اول اینکه پیش از انتشار گزارش دبیرخانه اوپک، آمار بسیاری از میزان تولید این سازمان منتشر شده بود که از اجرای توافق اوپک در سطح بالا خبر می‌دادند. از این‌رو انتشار گزارش اوپک نتوانست تاثیر چندانی بر قیمت‌ها بگذارد. از سویی افزایش شاخص دلار و انتشار اخباری از سوی اداره اطلاعات انرژی آمریکا درخصوص رشد تولید نفت شیل عواملی بودند که برای بازار نفت تازگی بیشتری داشت و بیش از گزارش دبیرخانه اوپک بر بازار اثرگذاشت. اما به غیر از این موارد بررسی موردی تولید اعضای اوپک نشان می‌دهد، برخی از کشورهایی که بیشترین تاثیر را در موفقیت توافق این سازمان داشته‌اند، چندان اختیاری به کاهش تولید اقدام نکرده‌اند، از این‌رو احتمال می‌رود در آینده با رشد تولید از سوی این کشورها مواجه شویم. همچنین آمار تولید لیبی و نیجریه که از توافق اوپک معاف شده‌اند نشان می‌دهد این کشورها در مسیر افزایش تولید قرار گرفته‌اند.

با این حال روز گذشته قیمت نفت در مسیر افزایشی قرار گرفت. نفت خام آمریکا با ۷۱ سنت افزایش ۵۳/۴۶ دلار بر بشکه معامله شد. نفت برنت نیز ۷۴ سنت افزایش یافت و به قیمت ۵۶/۳۹ دلار بر بشکه رسید. در واقع هرچند فشار عوامل منفی بر قیمت نفت و تردیدها درخصوص تاثیر اجرای توافق اوپک وجود دارد، اما به نظر می‌رسد اجرای توافق در همین سطح کنونی برای بازار نفت کافی است و احتمال اینکه قیمت‌ها کف ۵۰ دلاری خود را بشکنند، بسیار اندک است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که قیمت هر دو نوع نفت شاخص بیش از دو ماه است که در محدوده ۵ دلاری نوسان می‌کند. محدوده‌ای که برای نفت خام آمریکا کف ۵۰ دلاری و برای نفت برنت کف ۵۳ دلاری را به همراه دارد.

پیش‌خور‌شدن خبر موفقیت توافق اوپک

در حالی که به نظر می‌رسید انتشار آمار رسمی تولید اوپک توسط دبیرخانه این سازمان تاثیر چشم‌گیری بر بازار نفت داشته باشد، روز دوشنبه شاهد افت قیمت نفت بودیم. روز دوشنبه قیمت نفت خام آمریکا در بازار نایمکس نزدیک به یک دلار معادل ۱/۷ درصد افت کرد و به کمتر از ۵۳ دلار بر بشکه رسید. از سویی نفت برنت در بازار لندن ۱/۱۱ دلار معادل ۲ درصد کاهش یافت و در قیمت ۵۵/۵۹ دلار بر بشکه معامله شد. افت قیمت نفت روز دوشنبه در حالی رقم خورد که در میانه‌های روز(ساعت ۱۶ به وقت تهران) گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک منتشر شد. در این گزارش که علاوه بر بررسی بازار نفت، میزان تولید اعضا نیز اعلام می‌شود، میزان موفقیت اوپک در اولین ماه از اجرایی شدن توافق حدود ۹۳ درصد اعلام شد. شاید اولین دلیل برای عدم تاثیر توافق اوپک انتشار این دست از اخبار طی دو هفته اخیر است و حتی پیش از آن نیز کشورهای عضو اوپک بارها از پایبندی به توافق سخن گفته بودند، از همین‌رو بازار نفت به گزارش اوپک مانند یک خبر سوخته واکنش نشان داد و هیجان ناشی از موفقیت ۹۳ درصدی اوپک نتوانست بازار را در مسیر افزایشی به حرکت درآورد.

اما آنچه در گزارش اوپک جذابیت و تازگی بیشتری برای بازار نفت داشت آمار جزء به جزء تولید اعضا است. بر اساس این گزارش، سه کشور ایران، لیبی و نیجریه که از توافق معاف شده‌اند، در مجموع ۲۱۷ هزار بشکه در ماه ژانویه به تولیدات خود افزوده‌اند. از این رو افزایش تولید این سه کشور موجب شد بخشی از کاهش تولید اوپک خنثی شود. اوپک که بر اساس توافق قصد داشت تولید خود را نسبت به سطح تولید ماه اکتبر ۱/۱۶۶ میلیون بشکه در روز کاهش دهد، با وجود مشارکت ۹۳ درصدی ۱۰ عضو این سازمان در اولین ماه از اجرای توافق، تنها توانسته حدود ۸۹۰ هزار بشکه از تولید خود بکاهد. افزایش تولید این سه کشور موجب شد که برخی نگرانی‌ها از تداوم افزایش تولید از سوی آنها شکل بگیرد، چراکه تداوم افزایش تولید کشورهای معاف از توافق در ماه‌های آتی می‌تواند کاهش تولید دیگر کشورها را خنثی کند.

اما در این بین نگاهی به کشورهایی که در کاهش تولید مشارکت داشته‌اند نشان می‌دهد بیشترین سطح مشارکت به عربستان و دیگر متحدانش تعلق دارد. اما دومین کشور بزرگ تولیدکننده نفت در اوپک یعنی عراق تنها ۴۱ درصد به توافق پایبند بوده است. همچنین مشارکت برخی کشورها بالاجبار بوده است. مثلا عربستان در فصل سرما مجبور به کاهش تولید است و احتمالا با افزایش دما مجددا تولیدات خود را افزایش دهد. یا کشوری مانند آنگولا به دلیل مشکلات فنی وادار به کاهش تولید شده و از جمعه هفته گذشته استارت افزایش تولید را زده است. این جزئیات شاید بیش از خبر کهنه اجرای ۹۳ درصدی توافق توسط اوپک در بازار نفت جلب توجه کرده و موجب کاهش قیمت‌ها شده است.

فشار آمریکایی بر طلای سیاه

اما روز دوشنبه عوامل دیگری موجب فشار بر قیمت نفت شد. یکی از این عوامل به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا از میزان تولید نفت شیل باز‌می‌گردد. در حالی که این روزها یکی از دغدغه‌های اصلی بازار نفت به توان تولید نفت شیل باز‌می‌گردد و اخبار مرتبط با این نوع نفت تاثیر بسزایی بر بازار دارد، اداره اطلاعات انرژی آمریکا احتمال افزایش تولید نفت شیل را مطرح کرده است. بر اساس گزارش این موسسه، تولیدکنندگان نفت شیل با استفاده از قیمت بالای ۵۰ دلار نفت فعالیت‌های خود را افزایش داده‌اند، به‌طوریکه تولید نفت آنها در ماه آینده میلادی(مارس) ۸۰ هزار بشکه افزایش خواهد یافت. این میزان رشد برای نفت شیل غافلگیرکننده محسوب می‌شود. چراکه بسیاری از موسسات میانگین رشد تولید نفت شیل در سال‌جاری را چندان زیاد نمی‌دانند.

به‌طور مثال اداره اطلاعات انرژی آمریکا در آخرین گزارش خود اعلام کرد که بیشتر رشد تولید نفت شیل در نیمه دوم سال اتفاق خواهد افتاد و میانگین رشد تولید آمریکا در سال جاری را ۱۰۰ هزار بشکه پیش‌بینی کرد. آژانس بین‌المللی انرژی آمریکا نیز رشد تولید نفت آمریکا را ۱۷۰ هزار بشکه برآورد کرده است. این رشد تولید زود‌هنگام نفت شیل می‌تواند شروعی برای جهش‌های غیر‌منتظره در رشد تولید این کشور باشد. اما دلار به‌عنوان عاملی که همواره بر قیمت نفت اثرگذار است، از ابتدای فوریه و به دنبال احتمال کاهش مالیات در آمریکا مسیر رو به رشدی را طی کرده که موجب افزایش فشار بر قیمت نفت شد. افزایش ارزش دلار موجب گران‌شدن نفت برای خریدارانی که ارز مرجع آنها غیر از دلار آمریکاست، می‌شود.