بورس تهران معاملات اولین روز کاری هفته را بر خلاف انتظار بسیاری از فعالان بازار با عقبگرد شاخص کل به پایان برد. نماگر اصلی بازار که در ابتدای معاملات دیروز رشد ۲۲۵ واحدی را تجربه کرده بود، در ادامه تحت فشار عمومی عرضه‌ها از سقف روزانه فاصله گرفت و به زیر مرز ۱۶۰ هزار واحد تنزل یافت. با وجود اینکه قریب به اتفاق کارشناسان و سهامداران، رشدقیمت جهانی کالاها و راه‌اندازی کانال مالی بین اروپا و ایران را محرک رشد قیمت در معاملات روز آغازین هفته می‌دانستند اما شاخص کل در این روز چنان زیر فشار هیجان منفی قرار گرفت که ۴۴۰ واحد از ارزش خود را از دست داد. چرخش نگاه معامله‌گران به تورم دارایی‌ها را می‌توان عامل فشار عرضه‌ها عنوان کرد که معاملات طیف وسیعی از سهم‌ها را طی روزهای اخیر در برگرفته بود.
خروج بازار از میدان انتظار
بازار سهام طی هفته‌های اخیر بر خلاف پیش‌بینی‌ها رفتار کرده است. نظرسنجی هفتگی سایت تحلیلی «دنیای بورس» نشان می‌دهد که شاخص سهام انتظار فعالان بازار را در هفته‌های گذشته برآورده نکرده است. هفته قبل که قریب به اتفاق کارشناسان و سهامداران انتظار روند رو به رشد قیمت‌ها را داشتند، بازار ۶/ ۱ درصد از ارزش خود را از دست داد. در هفته ماقبل نیز الگوی مشابهی رقم خورده بود و بازار با عقب‌نشینی خود بر خلاف پیش‌بینی سهامداران و تحلیلگران عمل کرد. شروع معاملات این هفته نیز همچون هفته‌های قبل با عقب‌نشینی غیرمنتظره شاخص‌های اصلی بازار به پایان رسید. سایت تحلیلی «دنیای بورس» دیروز در نظرسنجی خود که شنبه‌ها و قبل از شروع هفتگی معاملات بورس تهران منتشر می‌شود، از اتفاق نظر اهالی بازار برای صعود شاخص در این هفته صحبت به میان آورد. تمام کارشناسان حاضر در نظرسنجی این هفته سایت «دنیای بورس» نیز برای شاخص کل سهام روندی صعودی پیش‌بینی کردند. کارشناسان سهام اعلام جزئیات سازوکار مالی ایران و اروپا در روز پنج‌شنبه را عامل حمایت قیمت‌ها عنوان کرده بودند. به اعتقاد این گروه از فعالان بازار، راه‌اندازی سازوکار مالی تجارت با ایران(INSTEX) ضمن اینکه در عقب‌نشینی تقاضای ارز اثرگذاراست، می‌تواند توجهات را به سهام به‌عنوان گزینه جذاب افزایش دهد. همچنین رشد قیمت کالاهای پایه عامل دیگری است که می‌تواند از سهام وابسته حمایت محسوسی به عمل آورد. کارشناسان همچنین تغییر رویکرد بانک مرکزی آمریکا در حفظ نرخ بهره دلار در سطوحی فعلی را مثبت ارزیابی کردند و ضمن توجه و تاکید به نتایج مثبت مذاکرات تجاری آمریکا و چین، شاخص بورس کالامحور تهران را صعودی پیش‌بینی کردند.
چنان که نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد سهامداران با وجود اتفاق نظر برای صعود هفتگی شاخص کل به خوش‌بینی کارشناسان نبوده‌اند. در حالی که تمام کارشناسان حاضر در این نظرسنجی انتظار رشد شاخص را داشتند، تنها ۵۵ درصد از سهامداران مشارکت‌کننده هفته‌ای صعودی برای بورس تهران را پیش‌بینی کرده‌اند. این سهامداران نیز مانند کارشناسان امکان بهبود جو روانی حاکم بر سهام و رشد تقاضا از مجرای راه‌اندازی کانال مالی بین ایران و اروپا را داشتند. با وجود این، گروهی از سهامداران عدم تصویب کامل لوایح FATF را مانع فعلی اجرایی شدن کانال مزبور و عدم کارآیی گشایش‌های تجاری عنوان کردند و از حضور محتاطانه سهامداران تا تعیین تکلیف نهایی این بسته مالی صحبت به میان آوردند. این دسته از سهامداران اعتقاد داشتند که تغییر خاصی در وضعیت سهام رخ نداده و همچنان نمی‌توان به رشد قیمت سهام امیدوار بود و بنابراین عواملی چون بسته تجاری اروپا تا زمان تصویب FATF در توجه به بورس اثرگذار نخواهند بود. البته این انتظار وجود دارد که در روزهای آتی قیمت‌ها به مدار صعودی بازگردد. حال باید دید روند شاخص سهام برای سومین هفته متوالی وارد محدوده نزولی خواهد شد یا خیر.
افول جذابیت بازاریابی‌های دارایی
چنان که ملاحظه شد قریب به اتفاق کارشناسان و سهامداران انتظار هفته صعودی را برای سهام داشتند، اما اولین روز کاری هفته بر خلاف انتظار فعالان بازار با عقب‌نشینی تقریبا ۳/ ۰ درصدی شاخص کل دنبال شد. حتی شاخص هم‌وزن که طی هفت رشد متوالی توانسته بود بازده ۴ درصدی را ثبت کند، در پایان معاملات دیروز تحت فشار عمومی عرضه‌ها وارد محدود منفی شد. شاخص هم‌وزن که طی روزهای اخیر غالبا بر مدار تورم دارایی‌ها در حال حرکت ممتد در مسیر صعودی بود با چرخش نگاه بازار در مسیر معکوس قدم برداشت. به نظر می‌رسد جذابیت‌های ترازنامه‌ای نظیر افزایش سرمایه و مشخصا تجدید ارزیابی‌ها در بین اهالی بورس تهران رفته‌رفته در حال افول است. تشدید عرضه سهام در گروه‌هایی نظیر بانکی‌ها، خودرویی و پیوستن سایر سهم‌های همین طیف (که غالبا بر مدار تورم دارایی رشد کرده‌بودند) به جریان عرضه‌های دیروز، عامل عقبگرد شاخص هم‌وزن تلقی می‌شود که به نظر می‌رسد ناشی از فروکش کردن تب تورم دارایی در بورس تهران باشد. البته آثار روانی فشار عرضه در این گروه‌ها به معاملات سهم‌های بنیادی هم سرایت کرد و به این ترتیب زمینه را برای کم‌واکنشی سهام بنیادی به تغییرات مثبت قیمت‌های جهانی و بهبود فضای سیاسی حاکم بر بازارها فراهم کرد.
پالس‌های مثبت بازار جهانی
سهام کالایی بورس تهران معاملات دیروز را با غلبه تقاضا بر عرضه‌ها آغاز کرد و قیمت‌ها در این صنایع به‌طور متوسط رشد کرد. بهبود قیمت سهام در این گروه‌ها را می‌توان به تداوم وضعیت مثبت بازارهای جهانی نسبت داد که ضمن پیشرفت مذاکرات تجاری بین قدرت‌های بزرگ اقتصادی از چرخش سیاست‌های پولی در آمریکا حکایت داشت.بازار جهانی آخرین روزهای هفته گذشته را در ترافیکی از اطلاعات و رویدادهای مهم و اثرگذار طی کرد.از یکسو، بانک مرکزی آمریکا در نشست اخیر خود که در پایان هفته قبل برگزار شد از توقف سیاست‌های انقباض پولی و مدارای بیشتر با بازارها خبر داد. برنامه اخیر فدرال رزرو از این جهت دارای اهمیت است که این نهاد طی سه سال اخیر سیاست‌های انقباضی را در دستور کار قرار داده بود و بنابراین توقف این روند می‌تواند توانایی بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا را در سمت تقاضا ارتقا بخشد و پایه‌های صعود قیمت کالاهای پایه ر ا محکم‌تر کند. از طرف دیگر،آمار غافلگیرکننده اشتغال غیرکشاورزی آمریکا و ارزیابی مثبت واشنگتن و پکن از پیشرفت مذاکرات تجاری از شاخص‌های جهانی سهام و مواد خام حمایت کرد. ضمن اینکه تحریم‌های تازه آمریکا علیه ونزوئلا عرضه طلای سیاه را بیشتر در تنگنا قرار داد تا شاخص‌های نفتی به بالاترین ارتفاع طی دو و نیم ماه گذشته برسد.
سیگنال‌های جهانی در سایه
با وجود رشد فراگیر قیمت جهانی مواد خام، وابستگان بورسی آنها واکنش قدرتمندی نشان ندادند. سهام گروه پالایشی بر خلاف رفتار سنتی به رشد بهای نفت واکنش معکوس نشان دادند و غالبا در مدار منفی معامله شدند. سهام سنگ‌آهنی‌های بورسی هم با وجود اثرپذیری از جهش قیمت جهانی سنگ‌آهن و ارتقای اولیه قیمت، در نیمه دوم معاملات تحت تاثیر فشار عمومی فروش از سقف روزانه فاصله گرفتند. پتروشیمی‌ها و سهام فلزات هم تقریبا همین روند را طی کردند. با وجود این، متوسط قیمت در گروهفلزات و معدنی‌ها بر خلاف پتروپالایشی‌ها طی روز گذشته اندکی ارتقا یافت و به این ترتیب از افت بیشتر نماگر کل بازار جلوگیری کرد. در نقطه مقابل، نمادهای بانکی در افت شاخص کل نقش چشمگیری داشتند. این گروه ضمن اثر قابل توجه در افت شاخص، بیشترین خروج سرمایه‌های خرد را در بین صنایع بورسی تجربه کردند. تشدید عرضه‌ها در این گروه را می‌توان بازتابی از موج تجدید ارزیابی دانست که در روزهای قبل به رشد بی‌دلیل سهام این گروه انجامیده بود و در معاملات دیروز مسیری معکوس را پیمود. سهام خودرویی‌ها طی روز گذشته با فشار سنگین عرضه مواجه شدند و در کنار بانکی‌ها موجی از هیجان فروش را به کل بازار تحمیل کردند. در بین گروه‌های کوچک‌تر هم شاهد شکنندگی تقاضا و توقف روند پرقدرت قیمت در گروه‌های انبوه‌سازی و سیمانبودیم.
تغییر مناظر سهامداران خرد
طی روزهای اخیر بازار بر مدار تجدید ارزیابی دارایی‌ها پیش رفت و سهامداران خرد هم معاملات خود را بر همین مبنا تنظیم کردند. بررسی روند جریان سرمایه در بین گروه‌های مختلف بورسی و همچنین قدرت‌نمایی معامله‌گران حقیقی و حقوقی موید تغییر منظر بازیگران طی روزهای اخیر است. سهامداران حقیقی که خریدهای خود را برای مدت‌ها در سهام بانک‌ها رقم می‌زدند طی روزهای اخیر به معاملات گروه‌های کوچک‌تری نظیر سیمانی‌ها و انبوه‌سازی‌ها یا تک‌سهم‌های نظیر های‌وب پیوستند. در واقع تغییر مناظر بازار را می‌توان به افول گام به گام جذابیت ارزیابی مجدد دارایی‌ها نسبت داد که احتمالا آخرین موج آن در گروه‌های کوچک‌تر در حال رقم خوردن است. توقف رالی قیمت در سهام ساختمانی و سیمانی را می‌توان به‌عنوان اولین علائم چنین تغییری دانست که توام با خروج سرمایه‌های خرد از سهام انبوه‌سازی بود. همین روند با قدرت بیشتری در سهام گروه بانکی رقم خورد. بانکی‌ها طی روز گذشته در کانون عرضه‌های سهامداران خرد قرار داشتند که در نهایت هم بیشترین تاثیر را در خالص تغییر مالکیت کل ۳۱ میلیارد تومانی رقم زدند.
