مختل شدن غیرمنتظره عرضه همان‌طور که در گذشته روی داده، ممکن است هر لحظه اتفاق بیافتد و به افزایش یکباره و چشمگیر قیمت‌ها منجر شود. تنش ژئوپلیتیک از زمان ریزش قیمت‌های نفت در سال ۲۰۱۴ تقریبا وجود نداشت اما اکنون که در برخی از کشورهای تولیدکننده بزرگ نفت مشکلاتی ایجاد شده، مجددا در کانون توجه بازارها قرار گرفته است. تهدید قطعی عرضه نسبت به محدود شدن عرضه، تاثیر بیشتری بر بازار دارد.

به گزار اقتصاد آنلاین به نقل از ایسنا، بانک آمریکایی “سیتی” در گزارشی اعلام کرد پنج کشور ایران، عراق، لیبی، نیجریه و ونزوئلا به دلایل مختلف با پتانسیل نوسان عرضه روبرو هستند. در واقع این پنج کشور تولیدکننده نفت هر یک به دلایل مختلف با چالش‌هایی مواجه هستند که ممکن است بازار نفت را بدون هیچ اطلاع قبلی غافلگیر کند.

عراق:  اصلی‌ترین ریسک عرضه در کوتاه‌مدت مربوط به عراق است. تصرف غیرمنتظره میادین نفتی کرکوک از سوی دولت مرکزی عراق بر روند صادرات نفت این کشور تاثیر گذاشته است. میدان‌های نفتی بای حسن و آوانا در نزدیکی کرکوک تا ۱۹ اکتبر تعطیل شده و ۲۷۵ هزار بشکه در روز از تولید نفت متوقف شد. یک منبع آگاه هفته گذشته به رویترز گفته بود این توقف تولید موقتی خواهد بود و دولت عراق به دنبال آوردن برخی از تجهیزات به این میادین برای از سرگیری مجدد تولید آنهاست. یک منبع آگاه در بندر سیهان ترکیه که مقصد صادرات نفت شمال عراق است، به بلومبرگ گفته بود جریان نفت تا ۱۹ اکتبر به ۱۹۶ هزار بشکه در روز کاهش یافته که از مختل شدن عرضه حدود ۴۰۰ هزار بشکه در روز خبر می‌دهد. عراق مشخص‌ترین تهدید کوتاه‌مدت برای عرضه جهانی نفت است اما به دلیل اینکه عمده تولید این کشور در جنوب واقع شده که با ناآرامی‌ها در شمال فاصله دارد، اختلال احتمالی به ۶۰۰ هزار بشکه در روز محدود شده و احتمالا موقتی خواهد بود.

ایران: این کشور احتمالا بزرگترین علامت سوال در این فهرست است اما در موضع قوی‌تری نسبت به سایر همتایانش قرار دارد. خطری که متوجه ایران است بازگشت تحریم‌های آمریکاست که به هیچ وجه مشخص نیست. حتی در صورت بازگشت تحریم‌ها نیز معلوم نیست آمریکا توانایی محدود کردن صادرات نفت ایران را داشته باشد. مسئله بازگشت تحریم‌های آمریکا تنها ممکن است بر سرمایه‌گذاری جدید تاثیر بگذارد اما حتی رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا اخیرا به مقامات اروپایی اطمینان داده که آمریکا مانع همکاری میان شرکت‌های اروپایی و ایران نخواهد شد. گلدمن ساکس برآورد کرده که در بدترین سناریوی احتمالی از بازگشت تحریم‌های آمریکا، ممکن است چند صد هزار بشکه از صادرات نفت به خطر بیافتد اما همانند دوران پیش از توافق هسته‌ای که بیش از یک میلیون بشکه در روز از صادرات نفت ایران مختل شده بود، نخواهد بود. با این‌همه در مقطع کنونی احتمال قطع صادرات چندان جدی گرفته نمی‌شود و ایران احتمالا ریسک عرضه‌ای برای بازار ایجاد نخواهد کرد.

لیبی: این کشور آفریقای شمالی که عضو اوپک است، از حضور در توافق کاهش تولید این سازمان معاف شده و در طول سال گذشته ریسکی برای قیمت‌های نفت بوده است. زیرا تقریبا تولید این کشور از حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز در اوت سال ۲۰۱۶، سه برابر افزایش یافته و به حدود ۸۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است. با این‌همه نسبت به رکورد بیش از یک میلیون بشکه در روز که اخیرا ثبت کرده بود اندکی کاهش داشته است اما آسیب به برخی از پایانه‌های صادراتی به معنای آن است که تولید کوتاه‌مدت در حدود ۱.۲۵ میلیون بشکه در روز محدود شده و لیبی قادر نخواهد بود تولید خود را به ۱.۶ میلیون بشکه در روز که سطح تولید پیش از دوران جنگ بود، بازگرداند. اما به دلیل اینکه تولید کنونی تثبیت شده و در محاسبات قیمت جهانی لحاظ شده است، لیبی اکنون یک ریسک عرضه برای بازار تشکیل می‌دهد زیرا امکان قطع عرضه به دلیل ادامه بی‌ثباتی‌ها وجود دارد. این کشور تقریبا به سقف تولیدش رسیده در حالی که احتمال زیادی برای کاهش مجدد آن وجود دارد.

نیجریه: وضعیت نیجریه نیز مشابه لیبی است. این کشور به دلیل خشونت و بی‌ثباتی که بخش قابل توجهی از تولید نفتش را متوقف کرده بود، از شرکت در توافق کاهش تولید اوپک معاف شد اما احیای تولید لیبی با کاهش مشابه خشونت در منطقه نیجر دلتا مصادف شد. یک آتش‌بس در طی سال گذشته تا حدودی آرامش را در این منطقه حکمفرما کرد و اجازه داد تولید از رکورد پایین ۱.۲ میلیون بشکه در روز در سال گذشته به ۱.۸ میلیون بشکه در روز در حال حاضر افزایش پیدا کند. پتانسیل رشد بیشتر تولید احتمالا محدود خواهد بود نه به دلیل اینکه این کشور قول داده است تولیدش را در سطح ۱.۸ میلیون بشکه در روز محدود کند بلکه صلح در منطقه نیجر دلتا شکننده بوده و گزارش‌ها از این حکایت دارد که شبه‌نظامیان نسبت به روند مذاکرات با دولت نارضایتی فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند و بیم بازگشت به خشونت می‌رود. بنابراین بهبود تولید نیجریه قطعی نیست.

ونزوئلا: تحولات اخیر ونزوئلا تقریبا این یقین را ایجاد می‌کند که تولید نفت این کشور کاهش خواهد یافت. شاید این کاهش با روند پرشتابی روی ندهد اما ونزوئلا تا سپتامبر تنها ۱.۸۹ میلیون بشکه در روز تولید کرد که در مقایسه با ۳.۲ میلیون بشکه در روز در اواخر دهه ۱۹۹۰ کاهش داشت. همچنین در مقایسه با حدود ۲.۴ میلیون بشکه در سال ۲۰۱۵ کمتر بود. شرکت نفت دولتی PDVSA ونزوئلا بدون نقدینگی نمی‌تواند در تولید جدید سرمایه‌گذاری کند و حتی نمی‌تواند در فعالیت‌های تعمیر و ارتقای تجهیزات برای حفظ تولید و جلوگیری از کاهش آن سرمایه‌گذاری کند. طبق گزارش‌ها، حتی نفتی که تولید شده با کاهش کیفیت مواجه شده است زیرا شرکت PDVSA ابزارهای لازم برای تصفیه نفت سنگین خود را ندارد. بدتر از همه موعد پرداخت بدهی سنگین دولت تا چند هفته آینده سر می‌رسد و احتمال ناتوانی در پرداخت بدهی وجود دارد. همه این موارد به وخامت بیشتر تولید نفت این کشور اضافه می‌کند.