بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در بهمن ماه سال‌جاری سه شاخص تورم ماهانه، نقطه به نقطه و متوسط نسبت به ماه قبل روند کاهشی را ثبت کردند. شاید مهم‌ترین موضوعی که بتوان برای افت تورم عنوان کرد، بهبود انتظارات تورمی در ماههای اخیر است.
روزگذشته مرکز آمار ایران گزارش مربوط به تورم بهمن را منتشر کرد. بر اساس این گزارش پس از یک ماه وقفه در روند نزولی شاخص بهای مصرف‌کننده در دی ماه، در دومین ماه زمستان تورم بار دیگر روند نزولی خود را از سر گرفت و هر سه شاخص تورم شاهد کاهش بودند. بر این اساس شاخص بهای مصرف‌کننده نسبت به مدت مشابه سال گذشته (تورم نقطه‌به‌نقطه) 4/ 35درصد رشد را تجربه کرده است؛ این مقدار نسبت به ماه گذشته کاهش 5/ 0 واحد‌درصدی را نشان می‌دهد. در بخش تورم ماهانه نیز شاخص قیمت‌ها در بهمن‌‌‌ها شاهد رشدی 1/ 2درصدی بود که در مقایسه با ماه گذشته 3/ 0 واحد‌درصد از میزان آن کاسته شده است. آمارها حاکی از آن است که شاخص بهای مصرف‌کننده ماهانه در بهمن ماه کمتر از میانگین تورم ماهانه در سال 1400 بوده است. در نهایت در بخش تورم میانگین 12 ماهه، عدد 4/ 41درصد به ثبت رسید تا نسبت به تورم 4/ 42درصدی دی‌‌‌ماه، یک واحد‌درصد کاهش را به ثبت برساند.
اگرچه هنوز بازار با ثبات موردنظر سیاستگذار فاصله دارد اما به نظر می‌رسد انتظارات کاهشی تاثیر خود را بر روی شاخص قیمت‌ها گذاشته است. از طرفی روند نزولی تورم به‌رغم بی‌‌‌ثباتی گروه کالاهای خوراکی رخ داده است و می‌توان امیدوار بود با به ثبات رسیدن این دسته از کالاها، شاهد کاهش بیشتر شاخص بهای مصرف‌کننده باشیم. باید توجه داشت این روند نزولی تورم، با تجربه سال 94 شباهت‌‌‌هایی دارد و در صورت مغتنم شمرده شدن فرصت از سوی سیاستگذار می‌توان به افزایش قابل‌توجه تورم امیدوار بود. در حقیقت شرایط کنونی یک فرصت ویژه برای مهار تورم به شکل پایدار ایجاد خواهد کرد.
تصویر تورم در میانه زمستان
مرکز آمار ایران در گزارشی اطلاعات مربوط به شاخص بهای مصرف‌کننده در بهمن ماه را منتشر کرد. آمارها حاکی از آن است که پس از یک ماه وقفه در روند نزولی تورم، این متغیر مهم اقتصادی روند کاهشی خود را از سر گرفته است و در هر سه شاخص مورد محاسبه مرکز آمار، نسبت به ماه گذشته کاهش پیدا کرده است. بر این اساس نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در بهمن ماه به 4/ 35درصد رسید؛ این در حالی است که در دی ماه این شاخص عدد 9/ 35درصد را به ثبت رسانده بود و آمار جدید کاهش 5/ 0درصدی را نشان می‌دهد. تورم نقطه به نقطه نشان می‌دهد که یک خانواده برای خرید یک سبد کالا و خدمات مشخص، چه میزان بیشتر از مدت مشابه سال گذشته هزینه کرده است. از سوی دیگر شاخص بهای مصرف‌کننده در بهمن ماه سال‌جاری 1/ 2درصد رشد کرد تا تورم ماهانه دومین ماه زمستان از میانگین تورم ماهانه سال‌جاری پایین‌‌‌تر باشد. علاوه بر این، این شاخص نسبت به ماه گذشته نیز کاهش داشت و با 3/ 0 واحد‌درصد افت از سطح 4/ 2درصد در دی‌‌‌ماه به 1/ 2درصد در بهمن ماه رسید. در انتها تورم میانگین سالانه نیز کاهش یافت و از سطح 4/ 42درصدی دی‌‌‌ماه به 4/ 41درصد در بهمن ماه رسید. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه پیش از آن است.
سیگنال انتظارات بر تورم
به نظر می‌رسد در حالی که روند رو به رشد قیمت‌ها همچنان ادامه دارد، سایه انتظارات تورمی موجب شده تا از سرعت رشد آنها کاسته شود. اگرچه بازارها تا حدودی ثبات پیدا کرده‌‌‌اند اما همچنان با ثبات مدنظر سیاستمدار فاصله دارد و نرخ تورم ماهانه ثبت شده می‌تواند به سطوح بالاتر بازگردد. با این حال انتظارات تورمی کاهشی موجب شده تا شاخص بهای مصرف‌کننده همچنان روندی نزولی را در پیش بگیرد. در ماههای اخیر دلار نیز روند نزولی داشته، به نحوی که در دی ماه نرخ دلار 8درصد افت کرد و در بهمن ماه از سطح قیمت دلار به میزان 7درصد کاسته شد. کاهش نرخ ارز در کوتاه‌مدت می‌تواند یکی از عوامل موثر بر نرخ تورم باشد. البته این روند کاهشی در حالی رخ داده که گروه کالاهای خوراکی همچنان تورم بالایی را تجربه می‌کنند و تورم ماهانه آنها نسبت به ماه قبل بیش از دو برابر شده است. از این رو می‌توان انتظار داشت در صورت کنترل تورم کالاهای خوراکی، سطح قیمت‌ها رشد کمتر و ثبات بیشتری را تجربه کنند. همچنین باید توجه کرد که نوسانات فصلی و کاهش عرضه برخی از محصولات کشاورزی در زمستان باعث افزایش تورم برخی خوراکیها شده که این اثر با گذر از فصل سرما کمرنگ خواهد شد.
جابه‌جایی تورم در گروه خوراکیها
گزارش مرکز آمار، تورم کالاها و خدمات را به دو گروه «کالاهای خوراکی، آشامیدنی و دخانیات» و«کالاهای غیرخوراکی و خدمات» تقسیم‌بندی کرده است. بر اساس جزئیات ذکر شده در گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه کالاهای خوراکی نسبت به ماه قبل بیش از دو برابر رشد کرد و از سطح 7/ 1درصدی در دی ماه به 9/ 3درصد در بهمن ماه رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم 7/ 2درصدی کالاهای غیرخوراکی و خدمات در دی‌‌‌دماه، در بهمن به سطح 1/ 1درصدی کاهش یافته است. به‌رغم افزایش قابل‌توجه تورم ماهانه کالاهای خوراکی، تورم ماهانه تمام کالاها و خدمات در بهمن‌‌‌ماه کاهشی بوده است. در بخش تورم نقطه به نقطه برخلاف تورم ماهانه این گروههای کالایی روندی متفاوت اما با شدت کمتری را طی کرده‌‌‌اند. بر این اساس تورم نقطه‌به‌نقطه کالاهای خوراکی در بهمن ماه نسبت به ماه گذشته کاهش یافت و از 6/ 42درصد به سطح 7/ 40درصدی رسید و از سوی دیگر تورم کالاهای غیرخوراکی و خدمات رشد اندکی را تجربه کرد و از سطح 4/ 32درصدی به 5/ 32درصد رسید. در بخش تورم میانگین سالانه نیز هر دو گروه کالاهای خوراکی و غیرخوراکی و خدمات شاهد کاهش نسبت به دی‌‌‌ماه بودند.
فرصت مهار تورم
با توجه به تجربه‌‌‌های گذشته، به نظر می‌رسد روند کاهشی اخیر نرخ تورم می‌تواند به عنوان فرصتی برای کاهش تورم تلقی شود. از آنجا که شرایط فعلی با تجربه سال 94 شباهت‌‌‌هایی دارد، به نظر می‌رسد در صورت ریل‌‌‌گذاری درست از سوی سیاستگذار و استفاده از روند نزولی به وجود آمده در ماههای اخیر، می‌توانیم شاهد کاهش با ثبات تورم نیز باشیم. باید توجه داشت کاهش پایدار تورم مستلزم اصلاحات کلیدی‌تر در اقتصاد کشور است و این شرایط فرضی باثبات، تنها می‌تواند به مهیا شدن شرایط برای انجام آن اصلاحات کمک کند و به سیاستگذار مجال انجام تغییرات بزرگ‌تری را بدهد. به نظر می‌رسد مهار تورم در گروه اتخاذ سیاست‌های مناسب برای تامین کسری بودجه و تعادل بخشی به نظام بانکی است. زیرا از نظر کارشناسان این دو عدم‌تعادل باعث افزایش رشد نقدینگی می‌شود.
بیشترین رشد سبد خانوار
گزارش مرکز آمار، اطلاعات مربوط به گروههای جزئی‌‌‌تر کالا و خدمات را نیز منتشر کرده است. بر این اساس گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل در گروه «سبزیجات» و به طور مشخص «سیب زمینی، کدوسبز و بادمجان»، گروه «نان و غلات» و به طور مشخص «انواع برنج ایرانی» و گروه «قند و شکر و شیرینی» و به طور مشخص«قند، شکر و نبات» رقم خورده است. در گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات»، گروه «هتل و رستوران» و به طور مشخص «هزینه اقامت در هتل و مسافرخانه»، گروه «پوشاک و کفش» و به طور مشخص «انواع پوشاک» و گروه «تفریح وفرهنگ» و به طور مشخص «روزنامه، مجله و گل طبیعی» بیشترین افزایش قیمت را نسبت به ماه قبل داشته‌‌‌اند. همچنین در ماه جاری متوسط قیمت یک مترمکعب گاز مصرفی خانوار نسبت به ماه گذشته کاهش قیمت داشته است.
تصویر تورم دهکی در بهمن
در بخش تورم دهکی نیز بالاترین تورم ماهانه در دهک اول به ثبت رسید و کمترین میزان تورم ماهانه به دهک دهم متعلق بود. دلیل این موضوع را می‌توان در تورم قابل‌توجه کالاهای خوراکی جست‌وجو کرد که سهم بالایی از سبد مصرفی دهک‌‌‌های کم برخوردارتر دارد. باید توجه داشت که بالاترین تورم دهکی کالاهای خوراکی و غیرخوراکی به دهک دهم درآمدی متعلق است. بر این اساس در بهمن ماه دهک دهم شاهد رشد 4/ 4درصدی کالاهای خوراکی و 2/ 1درصدی کالاهای غیرخوراکی و خدمات بوده است.
