شهرداری تهران یک «منوی پولساز» حاوی ۵۰ پروژه قابل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی را اعلام کرد. به گزارش «دنیای اقتصاد» طی سال‌های گذشته مدیریت شهری پایتخت تامین منابع مالی بخش عمده پروژه‌های شهری را از مسیر استقراض از شبکه بانکی ممکن کرده بود. همین موضوع نیز منجر به انباشت رقمی بالغ بر ۱۰ هزار میلیارد تومان به‌عنوان بدهی شهرداری تهران به شبکه بانکی و نیمه‌تمام ماندن بخش عمده‌ای از پروژه‌های ضروری و اولویت‌دار پایتخت به‌دلیل کارنامه نه چندان مثبت مدیریت شهری در پرداخت تعهدات خود به شبکه بانکی شده است. از این رو بررسی کارنامه عملکرد مدیریت شهری در چگونگی تامین منابع مالی پروژه‌های شهری نشان می‌دهد در تمام سال‌های گذشته تامین منابع مالی پروژه‌های شهری به طریق سنتی انجام شده و استفاده ازبخش خصوصی برای ساخت، اجرا و بهره‌برداری پروژه‌های شهری از سوی شهرداری تهران به‌صورت گسترده، بی سابقه بوده است.
اما اخیرا مدیریت شهری پایتخت یک منوی سرمایه‌گذاری حاوی ۵۰ پروژه شهری در قالب ۷ محور اصلی را به‌صورت عمومی منتشر کرده است تا از طریق روش‌های نوین تامین مالی برای تامین هزینه‌های اداره و اجرای پروژه‌های اولویت‌دار شهری اقدام کند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تامین منابع مالی به روش‌های نوین و با استفاده از توان بخش خصوصی، دو مزیت عمده برای مدیریت شهری می‌تواند داشته باشد. نخست آنکه انتشار عمومی پروژه‌های شهری به‌صورت اولویت‌دار در حوزه‌‌های مختلف به همراه تمامی مشخصات و ویژگی‌‌ها به سرمایه‌گذار بخش خصوصی این پیام را مخابره می‌کند که پروژه‌های تعریف شده از حداقل توجیه اقتصادی، اجتماعی و شهری برخوردارند. دوم آنکه اجرای پروژه‌های شهری مستقل از بودجه ضعیف، شکننده و ناتوان مدیریت شهری سبب می‌شود تا ظرفیت بالقوه آماده استفاده توسط شهرداری(سرمایه‌های بخش خصوصی) در خدمت توسعه پایتخت قرار گیرد.
منوی ۵۰ پروژه ارائه شده از سوی شهرداری تهران در ۷ محور اصلی تعریف شده است. براساس آنچه در سامانه سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی شهرداری تهران ارائه شده، ظرفیت سرمایه‌گذاری در ۵۰ پروژه پولساز و دارای عایدی هم برای شهرداری و هم سرمایه‌گذار بخش خصوصی هم‌اکنون در محدوده شهری پایتخت وجود دارد. این پروژه‌ها در هفت حوزه شامل تجارت و کسب و کار، محیط زیست، فرهنگ و هنر، گردشگری و تفریحات، سلامت و بهداشت، هوشمندسازی خدمات شهری و حمل و نقل و ترافیک طراحی شده‌اند.
مطابق با اطلاعات ارائه شده در این منو، مجموع رقم موردنیاز برای سرمایه‌گذاری در ۵۰ پروژه شهری حداقل ۱۴ هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان توسط بخش خصوصی است و آورده شهرداری در این محاسبات لحاظ نشده است. البته شهرداری تهران درخصوص برخی از پروژه‌ها هنوز برآورد دقیق و مشخصی از رقم موردنیاز برای سرمایه‌گذاری اعلام نکرده است. در بخش عمده این پروژه‌ها که هم قابلیت سرمایه‌گذاری خارجی و هم بخش خصوصی داخلی دارند، شهرداری بنا دارد به دو شکل با بخش خصوصی مشارکت داشته باشد. در شکل اول، شهرداری با ارائه اراضی بزرگ‌متراژ و معافیت سرمایه‌گذار در پرداخت هزینه‌های مربوط به جواز ساخت وساز حضور دارد و در شکل دوم، در صورت تامین زمین از سوی بخش خصوصی، شهرداری علاوه بر تقبل هزینه‌های مربوط به جواز اجرای پروژه‌های شهری، در مناطقی که اسناد فرادست شهری اجازه می‌دهد تراکم تشویقی به سرمایه‌گذار ارائه می‌کند.
علاوه بر مشارکت شهرداری در پروژه‌های پیش‌بینی شده، شکل سرمایه‌گذاری در این پروژه‌ها در سه دسته دیگر نیز تعریف شده است. این اشکال شامل «ساخت، بهره‌برداری، انتقال(BOT)»، «ساخت، بهره‌برداری اجاره و انتقال(BOLT)» و «ساخت، مالکیت و بهره‌برداری(BOO)» می‌شود. بررسی‌های شهرداری تهران از نرخ بازدهی عمده پروژه‌های تعریف شده بیش از ۲۵ درصد است حتی از میان لیست ارائه شده برخی از پروژه‌ها بازدهی بیش از ۴۰ نیز دارند. نکته جالب آنکه سرمایه‌گذاری موردنیاز از سوی بخش خصوصی برای عمده پروژه‌ها کمتر از ۵۰ میلیون تومان است به این ترتیب از هر گروهی از سرمایه‌گذاران به لحاظ توان مالی می‌تواند به این پروژه‌ها ورود کنند.
کارشناسان شهری معتقدند اگر سرمایه‌گذار بخش خصوصی به این پروژه‌ها ورود کند خلأ یکسری از کاربری‌ها و خدمات شهری درشهر تهران مرتفع خواهد شد. از جمله مهم‌ترین پروژه‌های پیش‌بینی شده در این لیست، به حوزه حمل و نقل و ترافیک همچون احداث پارکینگ‌های طبقاتی، خودروهای اشتراکی و همچنین ساخت هتل در شهر آفتاب، مجتمع‌های خدماتی چندمنظوره و احیای دروازه‌های قدیمی شهر مربوط می‌شود. یکی از پروژه‌های معرفی شده در این قالب، طرح سرمایه‌گذاری تالار و رستوران وردآورد در زمینی به مساحت ۱۷ هزار و ۹۰۰ مترمربع است. از جمله مزایای ارائه شده برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در این طرح، تبدیل غرب تهران به بورس سالن‌های پذیرایی و دسترسی آسان به مجموعه است.
از آنجاکه شهر تهران دارای سرانه مطلوب و استاندارد در تامین امکانات تفریحی و سرگرمی برای شهروندان نیست، بنابراین ساخت و توسعه مراکز تفریحی یکی از اولویت‌های ضروری برای افزایش کیفیت زندگی و سلامت شهروندان محسوب می‌شود از این رو در قالب پروژه‌های پیش‌بینی شده، چند طرح سرمایه‌گذاری در حوزه تفریحی نیز مشاهده می‌شود. طرح سرمایه‌گذاری بوستان پلیس در زمینی به مساحت ۶ هزار مترمربع در منطقه چهار از جمله این طرح‌ها است. در قالب این طرح، احداث ۲ هزار و ۲۰۰ مترمربع شهربازی سرپوشیده و ۳ هزار و ۸۰۰ مترمربع شهربازی سرباز تعریف شده است. همین‌طور گسترش مکان‌ها و فضاهای ورزشی و فرهنگی به‌عنوان یکی از مراکز خدمات‌رسان در سطح شهر، در فرآیند سلامت و توسعه شهری اهمیت دارد. به این منظور یکی از پروژه‌های سرمایه‌گذاری پیش‌بینی شده در این منو، فاز دو مجموعه ورزشی صدف است.
در عین حال از دیدگاه کارشناسان شهری، توسعه حمل و نقل و عمومی با هدف کاهش ترافیک معابر و آلودگی هوای شهر یکی از جدی‌ترین محورهای کاری مدیریت شهری پایتخت است. از جمله طرح‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه نیز طرح خودروهای سیار انتقال سوخت است که امکان سوخت‌رسانی در شرایط اضطراری و بحرانی، کاهش تردد خودروها در سطح معابر و کاهش ترافیک، صرفه‌جویی در زمان شهروندان و نهایتا کاهش مصرف سوخت و آلودگی هوا را محقق می‌کند. طرح خودروی اشتراکی نیز از جمله پروژه‌های سرمایه‌گذاری است. این پروژه نوعی اجاره خودرو، در بازه‌های زمانی کوتاه(به‌عنوان مثال یک تا چند ساعت) محسوب می‌شود و این سیستم می‌تواند جایگزین مناسبی برای خودروی شخصی افراد باشد؛ چراکه استفاده از این سیستم مشکل نبود محل پارک را برای استفاده‌کننده مرتفع می‌کند.
در حوزه خدماتی نیز پروژه‌های مختلفی برای ساخت هتل، تالار، نمایشگاه و… نیز در لیست جذب سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ارائه شده است. یکی از این پروژه‌ها طرح سرمایه‌گذاری ساخت هتل ۵ ستاره در شهر آفتاب است. با توجه به تصمیم شهرداری مبنی بر انتقال محل دائمی نمایشگاه‌های تهران به شهر آفتاب نیاز به محلی مناسب برای اقامت مسافران داخلی و خارجی در این محل ضروری است. از این رو ساخت یک یا چند هتل در محل شهر آفتاب می‌تواند علاوه بر تامین نیاز مسافران و مراجعه‌کنندگان به شهر آفتاب، امکان دسترسی به مراکز با اهمیت همچون فرودگاه، راه‌آهن و.. را برای مسافران فراهم کند. در این منو سه هتل در شهر آفتاب و همین‌طور ساخت یک هتل آپارتمان پیش‌بینی شده که در مجموع دارای یک‌هزار و ۳۶۸ واحد اقامتی برای مسافرانخواهند بود. در کنار این پروژه‌ها، یکی از طرح‌های سرمایه‌گذاری جالب توجه احیای دروازه‌های قدیمی شهر تهران با ساخت مجموعه‌های تجاری، رفاهی و تفریحی است. این دروازه‌ها مجموعه‌هایی هستند دارای اقامتگاه‌های موقت، رستوران، فروشگاه، پارکینگ، دفاتر خدماتی همچون پست، پمپ بنزین، امکانات حمل و نقل عمومی، بخش تفریحی و… که با رویکرد ارائه خدمات به گردشگران طراحی خواهند شد. در این قالب ۷ مجموعه هر یک در زمینی به مساحت ۲۰ هکتار پیش‌بینی شده است. محل دقیق این ورودی‌ها شامل دروازه جنوبی(محور خلیج فارس، بعد از حرم امام خمینی(ره)، دروازه جنوب غربی(محور ساوه، ۵ کیلومتر بعد از تقاطع جاده ساوه با آزادگان)، دروازه غربی(محور کرج)، دروازه شمال غربی(محور کن-سولقان، ۲ کیلومتر بعد از روستای سولقان)، دروازه شمال شرقی(محور لواسان،)، دروازه شرقی(محور دماوند) و دروازه جنوب شرقی(محور گرمسار) می‌شود.
